1 Temmuz 1997 tarihine kadar Birleşik Krallığa bağlı sömürge ve adalar
grubuyken, bu tarihten itibaren Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı özel bir yönetim
bölgesi haline gelen Hong Kong’ta, şu sıralar demokrasi yanlısı gençlerin
yaptıkları sokak gösterileri ve polisin bu olaylara yönelik sert müdahaleleri
dünya medyasında sıklıkla yer alıyor. Bu yazıda Hong Kong siyasi yapısını ve son gelişen
olayları sizlere özetlemeye çalışacağım.
Hong Kong haritası
Hong Kong Adası, Kowloon Yarımadası ve 235 kadar diğer küçük ada ve
adacıktan meydana gelen Hong Kong, Asya’nın en büyük serbest pazarı ve limanı,
en işlek ticaret, endüstri ve turizm merkezidir.[1]
Ekonomisi oldukça gelişmiş olan ülkenin nüfusunun tamamına yakını Çin asıllı ve
büyük kısmı da Budisttir. 1997 yılında ülke yönetiminin 99 yıllık İngiliz hakimiyeti
sona ermiş ve Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı özerk bir bölge haline
gelmiştir. “Tek ülke, iki sistem” prensibiyle yönetilen Hong Kong’ta, sömürge döneminden kalan ve Basic Law
adı verilen yasal düzen yeni dönemde de korunmuş ve 50 yıl süreyle buranın ekonomik ve siyasal
sistemine Çin’in müdahale etmemesi üzerinde uzlaşılmıştır.[2]
Ancak Pekin’in bölgenin yaptığı yasal düzenlemeler hakkında veto hakkına sahip
olması, burada yaşayan ve İngiliz geleneğine alışkın demokrasi yanlıları için
tehlikeli bir gelişme olarak algılanmıştır. Ayrıca bölgenin kendi para birimi olmasına
karşın, dış politika ve güvenlik politikası Pekin tarafından belirlenmektedir.[3]
Hong Konglu genç göstericiler, Amerika’daki
Ferguson Olayları’ndan esinlenerek polise “bizi vurmayın” işareti yapıyorlar[4]
Bölgede bardağı taşıran ve çeşitli protesto gösterilerinin doğmasına yol
açan son gelişme ise; Pekin’in yeni yaptığı bir düzenleme ile ülkedeki yasama
meclisini (LegCo) oluşturan kişilerin yarısının artık doğrudan halkoyuyla seçilememesini ve Pekin yanlısı iş grupları tarafından atanmasını öngören seçim yasası
değişikliği olmuştur.[5]
Bu sayede yasama meclisinin yarısı ve ülkeyi yöneten ve "chief executive" adı
verilen en üst yöneticiyi belirleme yetkisi Pekin’in kontrolüne geçmiştir.[6]
1 Temmuz 2012 tarihinden beri bölgenin "chief executive" adı verilen en üst yöneticisi CY Leung’dur.[7]
Pekin yönetimi ile Hong Kong arasında daha önce 2017 yılında chief executive
adı verilen yöneticinin doğrudan halkoyuyla seçilmesi konusunda uzlaşma
sağlanmış, ancak Pekin’in tüm adayların bir komite tarafından seçilmesi
konusundaki ısrarı nedeniyle nihai bir çözüme ulaşılamamıştır.[8]
Hong Kong gökdelenleriyle meşhur bir bölgedir
Son gelişmeler üzerine, özel statüdeki bölgedeki demokrasi yanlısı
binlerce genç geçtiğimiz günlerde bir sokak hareketi başlatmış ve Hong Kont'ta çeşitli sivil
itaatsizlik eylemleri görülmeye başlanmıştır. ABD'deki "Occupy Wall Street" eyleminden esinlenerek “Occupy Central” adı verilen
hareket, Pekin yönetiminden özgür ve adil seçimler düzenlemesini ve halkın
yöneticilerini kendisinin belirlemesini talep etmektedir. Hareketin lideri
Benny Tai, bölgenin üst düzey yöneticisi CY Leung’tan halka siyasi reformlar
öngören bir rapor sunmasını beklediklerini belirtmiştir.[9]
Hükümet binaları önünde toplanan gruplara Hong Kong polisinin göz yaşartıcı gaz da
kullanarak sert müdahalelerde bulunduğu görülmüştür. Cumartesi akşamı
düzenlenen protestoya ise 10 binden fazla kişinin katıldığı açıklanmış,
protestoyu organize edenler ise 60 bin katılımcıdan söz etmiştir. Cuma
akşamından bu yana süren gösterilerde 78 kişinin gözaltına alındığı sanılmaktadır.[10]
Bölgenin yöneticisi CY Leung ise, 7 milyon Hong Kongluya “sükunet ve nizama
uyma” çağrısı yapmış ve yönetimin, Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nu yardıma
çağırdığı haberlerini yalanlamıştır.[11]
Hong Kong’ta son yaşanan olaylar, Çin’in bu bölgede işinin ilerleyen
yıllarda hiç de kolay olmayacağını ispatlar niteliktedir. Sermaye gruplarıyla
ilişkisini iyi götüren Pekin’in, Batı kültürünü özümsemiş Hong Konglu gençlere
ulaşmakta zorlanması ve tek partili komünist sistemin insanlara özgürlük vaat
etmemesi bu ülkenin en büyük zorlukları olarak öne çıkmaktadır. Pekin’in bu
olaylar karşısında geçmişte Tiananmen Meydanı’nda olduğu gibi sert güç
kullanması ise yeni ve daha büyük olayların fitilini ateşleyebilir.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Hong Kong”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 29.09.2014,
Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Hong_Kong.
[2] “Hong Kong profile”, BBC, Erişim Tarihi: 29.09.2014, Erişim
Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-16517764.
[3] “Hong Kong profile”, BBC, Erişim Tarihi: 29.09.2014, Erişim
Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-16517764.
[4] “Hong Kong's protesters are
using the "hands up, don't shoot" gesture from Ferguson”, Vox, Erişim Tarihi: 29.09.2014, Erişim
Adresi: http://www.vox.com/2014/9/28/6860493/hong-kong-protests-mike-brown-ferguson.
[5] “Hong Kong profile”, BBC, Erişim Tarihi: 29.09.2014, Erişim
Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-16517764.
[6] “Hong Kong”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 29.09.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Hong_Kong.
[7] “CY Leung”, Erişim Tarihi:
29.09.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/CY_Leung.
[8] “Hong Kong profile”, BBC, Erişim Tarihi: 29.09.2014, Erişim
Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-16517764.
[9] “Hong Kong’ta binlerce gösterici
sokaklara döküldü”, Hürriyet, Erişim
Tarihi: 29.09.2014, Erişim Adresi: http://www.hurriyet.com.tr/dunya/27289840.asp.
[10] “Hong Kong demokrasi için
ayaklandı”, DW, Erişim Tarihi:
29.09.2014, Erişim Adresi: http://www.dw.de/hong-kong-demokrasi-i%C3%A7in-ayakland%C4%B1/a-17960940.
[11] “Hong Kong demokrasi için
ayaklandı”, DW, Erişim Tarihi:
29.09.2014, Erişim Adresi: http://www.dw.de/hong-kong-demokrasi-i%C3%A7in-ayakland%C4%B1/a-17960940.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder