İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Doç. Dr. Ozan Örmeci ile Özyeğin Üniversitesi öğretim elemanı ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) yazarı Dr. Sina Kısacık'ın birlikte yazdıkları "Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Enerji Güvenliği Politikaları Çerçevesinde Çin-Rusya İlişkilerini Anlamak" adlı makale, İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi'nin 2. cilt 1 nolu sayısında yayımlandı. Makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Doç. Dr. Ozan Örmeci'nin Türk-Amerikan İlişkileri adlı yeni kitabı Urzeni Yayıncılık tarafından yayımlandı. 3 bölümden oluşan 455 sayfalık kitabın ilk bölümünde, Türk-Amerikan ilişkilerinin tarihsel süreçteki gelişimi ve yakın tarihli gelişmelere yer verildi. Kitabın ikinci bölümünde, Donald Trump'ın Başkanlığı döneminde Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan gelişmeler, 2020 ABD Başkanlık seçimleri sürecinde yaşananlar, Donald Trump ile Joe Biden'ın Türkiye'ye yönelik yaklaşımları ve 46. ABD Başkanı Joe Biden döneminde Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanması muhtemel gelişmeler gibi konular işlendi. Kitabın üçüncü ve son bölümünde ise, Joshua Walker, Matthew Cohen, Matthew Weiss ve Michael Wuthrich gibi Amerikalı akademisyenler ve Şebnem Udum ve Sina Kısacık gibi Türk akademisyenlerle Türk-Amerikan ilişkilerinin farklı boyutları hakkında yapılan röportajlara yer verildi. Kitap hakkındaki bilgilere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Democratic Party presidential nominee and former Vice President (2009-2017) Joe Biden entered into the Oval Office at the White House in late January 2021 as the 46th President of the United States of America. During his early days at the office, President Biden deals with reentering into international agreements (Paris Climate Deal) and organizations (World Health Organization) which the U.S. left during Donald Trump’s Presidency (2017-2021).[1] Biden team was also successful in making a new START (Strategic Arms Reduction Treaty) deal with Russia for 5 years.[2] However, unlike his predecessors who called Turkish Presidents in their early days in the office, Biden so far did not call Turkish President Recep Tayyip Erdoğan. This could be interpreted as a conscious negative reaction of the new U.S. President against Turkey, a country that has been harshly criticized in the Western hemisphere of the world in recent years due to the quality of its democracy and respect for human rights and rule of law. Moreover, during his Senate hearing, the new U.S. Secretary of State Antony Blinken referred to Turkey as “our so-called strategic partner” by criticizing Turkey’s acquisition of S-400 air missile defense system from Russia.[3] So, it would not be wrong to claim that early signals of Biden era are not promising for a fresh start in Turkey-American relations. However, I do think that a fixation of bilateral relations is still possible during Biden era for several reasons. In this article, I’ll try to summarize potential advantages and pitfalls in Turkish-American relations during Joe Biden’s presidency. But before that, I’ll try to explain Biden Doctrine by looking at the earlier deeds and statements of the new U.S. President.
Biden Doctrine
Joe Biden has become the oldest, but at the same time wisest and the most experienced U.S. President ever. Biden has a deep knowledge about American foreign policy and especially about Turkish-American relations. Mr. Biden has also a clear understanding of world politics in terms of his insistence on democracy and human rights. He is ideologically situated somewhere between liberalism and social democracy and represents the center within the Democratic Party tradition. Although he is very determined on democratic practices and human rights issues, at the same time, the new U.S. President represents a moderate pragmatism that is absolutely necessary for petty politics and international relations. That is why; in my opinion, President Biden’s idealism is limited with core American interests and his nationalism (realism) expands till widely accepted international rules and decisions. We can clearly assert that the Biden Doctrine will be based on the defense of democracy and human rights and it will basically advocate a close cooperation between democracies around the world. Biden, during his Presidential campaign, wrote an article for Foreign Affairs magazine and promised to hold a Democracy Summit.[4] His choice of Antony Blinken, a liberal interventionist, as the new U.S. Secretary of State also could be interpreted as a strong signal of his foreign policy that will be strictly based on democracy.
Advantages of Biden Era in Turkish-American Relations
First advantage of Joe Biden as a U.S. President who could positively contribute to Turkish-American relations is that, President Biden knows Turkey and Turkish-American relations very well. For instance, he visited Turkey in 1980, few months before the military coup as a young Senator and had meetings with Turkish political and military leaders.[5] During Barack Obama era also, he had visited Turkey four times and he was one of the architects of Obama foreign policy as an influential Vice President.
Biden-Ecevit meeting in April 7, 1980
Second advantage of Joe Biden for Turkish-American relations is that he has personal and intimate relations with Turkish President Recep Tayyip Erdoğan. President Erdoğan is an Oriental type politician that cares about personal ties and acquaintances in foreign policy and domestic politics. So, Biden’s close relation with Erdoğan is an asset for the new term. Although President Biden, as everyone approves, has less place for personal and transactional relations in foreign policy and he wants to conduct a foreign policy that is based on institutions (U.S. Department of State, Pentagon etc.), dealing with Turkey and the Middle East, he will definitely need personal relations. So, Biden-Erdoğan acquaintance (in fact even as couples they know each other) is an advantage for the new term.
Thirdly, President Biden was the Vice President of 44th President of the U.S. Barack Obama and during Obama’s term, American foreign policy towards the Middle East was largely shaped by the idea of the creation of pro-Western Muslim democracies and liberal monarchies in the MENA (Middle East and North Africa) region. In accordance with this policy, Turkey was chosen as a “model country” that could guide other Muslim nations to democratize and to have friendly relations with the U.S. and the European Union (EU). Although this policy failed due to the devastating effects of the Arab Spring and American support for military regimes, it is a fact that Biden’s insistence on democracy and Democratic Party’s political tradition that favors democracy more than Republican Party might revitalize this trend. However, here the most important problem seems to be Turkey’s recent shying away from full democracy. But since the quality of Turkey’s democratic regime has fallen in recent years as a reaction to failed military coup attempt in 2016, Syrian civil war's negative effects, and American support for military take-overs (such as in Egypt in 2013 which Obama and John Kerry welcomed) in the region, a return to democracy rhetoric will be in fact in the benefit of both countries.
Pitfalls for Biden Era in Turkish-American Relations
There are also some pitfalls and disadvantages for Biden era in terms of Turkish-American relations. First of all, President Biden is supported by some lobby groups that have historically anti-Turkish stance. Armenian lobby and Greek lobby are the most influential ones among these groups. In recent years, Jewish lobby or Israel lobby also began to work against Turkey due to Turkish-Israeli disagreements in the Middle East. So, these groups will try to prevent Turkish-American relations to develop during Biden era because of their ideological prejudices and historical enmities against Turkey. That is why; Turkish-Israeli rapprochement could be a positive factor for Turkish-American relations as well during Biden era.
Biden-Erdoğan chemistry was not bad at all just a few years ago
Secondly, President Biden and his party’s idealism might not work efficiently in the case of Middle East since there are clear and present dangers such as terrorist groups and radical movements. It is a fact that secular dictators or military regimes cannot provide stability and progress for their own people or for their Western allies, but so far alternative paradigms also could not be efficiently developed. That is why; dealing with Sultans and Generals, President Biden should act more realistically when it comes to the Middle East. Moreover, President Biden should understand that it is in fact United States that has historically supported anti-democratic military and monarchical regimes in this region and Turkey is still the second best democracy within the region after Israel.
Thirdly, President Biden, during the early days of his bid for Democratic Party presidential candidacy (in December 2019), in a meeting with New York Times journalists, told that he would support opposition in Turkey in order to change Erdoğan in a democratic process.[6] This was later heavily criticized by pro-government circles in Turkey[7] and Turkish government clearly supported Donald Trump in the 2020 U.S. Presidential election. So, two countries need to make a fresh start in order to get rid of these earlier disappointing statements.
Conclusion
Finally, although early signals are not very promising for Biden era in terms of Turkish-American relations, I still think that we have to be hopeful for the near future. I have two main arguments for this hypothesis. First of all, since the United States is in clear decline in recent years in the world affairs and it wants to focus on Asia-Pacific region in order to engage more with China, losing Turkey would be a great risk for American interests in the Middle East. It is a fact that the loss of Iran by President Jimmy Carter in 1979 greatly harmed American and Israeli interests afterwards. So, the loss of Turkey will make the U.S. a less influential actor in the region and it will only empower the anti-American bloc. That is why; I do think that President Biden and his team will give Turkey a chance to fix relations. Secondly, due to recent confrontations with the U.S. and the EU, Turkey has also put itself into a difficult situation with endless political problems and alarming economic signals. That is why; it would not be surprising for Ankara to seek ways to improve relations with the United States in the following months. Moreover, President Erdoğan is a political mastermind who knows that he could not get reelected during an economic crisis. So, I do think that President Erdoğan will seek to improve ties with Washington and Brussels for his own political survival as well. In this regard, I think two administrations will soon start contacting each other again for bilateral issues as well as regional problems.
ABD tarihinde en fazla oyla seçilen Başkan olarak tarihe geçen Demokrat siyasetçi ve 46. ABD Başkanı Joe Biden’ın önümüzdeki yıllarda nasıl bir dış politika takip edeceği konusu, uluslararası medya ve akademide tartışılmaya devam ediyor. Bu kapsamda, 11 Şubat 2021 tarihinde online olarak düzenlenen “Les premières actions diplomatiques de Joe Biden : vues d'Europe” (Joe Biden’ın İlk Diplomatik Girişimleri: Avrupa’dan Bakış) başlıklı konferansta da[1], bu konuda önemli bazı tespitler yapılmıştır. Eski Fransa Başbakanlarından (2002-2005) Jean-Pierre Raffarin’in moderatörlüğünde düzenlenen konferansa, konuşmacı olarak; Paris Amerikan Üniversitesi (AUP) öğretim üyesi Hall Gardner, Macar tarihçi ve diplomat Tamás Magyarics ve Fransa adına Avrupa Parlamentosu’nda milletvekili olarak görev yapan Fabienne Keller katılmışlardır. Bu yazıda, bu konferansta vurgulanan bazı önemli konular özetlenecektir.
Konferans afişi
Konferansta Vurgulanan Hususlar
Konferansta ilk konuşmacı olan ve yıllardır Paris Amerikan Üniversitesi’nde (The American University of Paris) ders veren Amerikalı akademisyen (tarihçi ve siyaset bilimci) Hall Gardner[2], ABD’nin Donald Trump’ın “Önce Amerika” (America First) çizgisinden Joe Biden’ın çok taraflılığa dayalı (multilateralism) politikasına geçiş sürecinde önemli bir dönüm noktasında olduğunu belirterek başladığı konuşmasında, Biden’ın ilkesel olarak çok taraflılık temelinde bir diplomasi uygulayacağını; ancak yaşamsal Amerikan çıkarlarını ilgilendiren önemli konularda zaman zaman daha farklı da davranabileceğini söylemektedir. Joe Biden’ın geçmişte destek olduğu Irak Savaşı için daha sonra özür dilediğini hatırlatan Gardner, yeni ABD Başkanı’nın özeleştiri yapabilen bir kişi olduğunu belirtmektedir. Biden döneminde JCPOA olarak bilinen İran nükleer anlaşmasına ABD’nin geri dönebileceğini belirten Amerikalı akademisyen, ayrıca Rusya ile ABD’nin START anlaşmasının 5 yıl süreyle uzatılması konusunda da Biden’ın ofisteki ilk günlerinde uzlaşmayı başardıklarını hatırlatmaktadır. Biden döneminde, Amerikan yönetiminin, Demokratların Senato’da anlamlı bir üstünlükleri olmadığı için (hatta 50-50 eşitlik var) rahat hareket edemeyeceğini kaydeden Amerikalı akademisyen, Biden’ın WHO-Dünya Sağlık Örgütü ve Paris İklim Anlaşması (Paris İklim Sözleşmesi) gibi uluslararası kurum ve anlaşmalara yeniden katılma kararı almasının da ispatladığı üzere, yeni yönetimin çok taraflı diplomaside kararlı olduğunu söylemektedir. Biden’ın Avrupa Birliği (AB) ile ilişkileri geliştireceğini düşündüğünü belirten Profesör Hall Gardner, Biden döneminde ABD’nin AB ile güvenlik konularını da kapsayan şekilde uyumlu ilişkiler kurabileceğini öngörmektedir. Biden’ın bir “Demokrasi Zirvesi” düzenlemeyi vadettiğini de hatırlatan Gardner, bunun için ABD’nin de yeni dönemde kendi içerisindeki demokratik uygulamaları geliştirmeye gayret edeceğini vurgulamakta ve Biden döneminde ABD’nin otoriter ülkelerle ilişkilerinde Trump dönemine kıyasla daha mesafeli davranacağını düşünmektedir. ABD’nin, AB ile ilişkilerde, Brüksel’in güvenlik alanında NATO ve ABD’den tamamen özerk ve bağımsız bir politika benimsemesini istemeyeceğini belirten Gardner, Yunanistan-Türkiye ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda da ABD ile AB’nin birlikte hareket edebileceklerini vurgulamaktadır. Biden’ın Yemen konusunda attığı adımın İran’la nükleer müzakereler konusu açısından da önemli olduğunun altını çizen Amerikalı akademisyen, ABD’nin çabalarıyla Suudi Arabistan ile İran arasındaki gerginliklerin yeni dönemde yumuşatılabileceğini ve vekalet savaşlarının engellenebileceğini düşünmektedir. ABD’nin Biden döneminde Kırım ilhakı ve Ukrayna-Rusya ilişkileri konusunda da bazı girişimlerde bulunabileceğini öngören Amerikalı konuşmacı, konuşmasında Karadeniz bölgesinin demilitarize edilmesinden de bahsetmektedir. Son olarak Çin’le ilişkiler konusuna odaklanan Gardner, yeni dönemde ABD ile Çin arasında Tayvan başta olmak üzere çeşitli konularda -Avrupalılarla da birlikte çalışılarak- diyalog mekanizması oluşturulması gerektiğini vurgulamaktadır.
Konferansta ikinci konuşmacı olan Macar tarihçi ve diplomat (ülkesinin 2011-2015 döneminde İrlanda Büyükelçisi olarak görev yapmıştır) Tamás Magyarics[3], ABD-AB ilişkilerinde güvenlik alanında devamlılık (continuity) olacağını belirtirken, 45. ABD Başkanı Donald Trump’ın çok açıksözlü bir Başkan olduğunu ve “burden sharing” (yükümlülüklerin paylaşılması) tartışmalarının aslında NATO kurulduğu günden beri yapıldığını belirtmektedir. Biden’ın da Trump gibi Avrupalı müttefiklere NATO’ya katkı konusunda baskı yapacağını düşünen Magyarics, NATO bağlarının Transatlantik ilişkilerin temel parametresi olmaya devam edeceğinin altını çizmektedir. ABD ile AB arasındaki savunma işbirliğinin yeni dönemde gelişebileceğini kaydeden Macar akademisyen, Doğu Avrupa’nın ise NATO ve ABD ile ilişkilerde yeni dönemde çok önemli olacağını düşünmektedir. Rusya ile ilişkiler ve enerji güvenliği konusunda Kuzey Akım 2 projesinin ABD ile AB ilişkilerinde sorun olabileceğini belirten Magyarics, Almanya’nın Rusya ile ekonomik işbirliği yapması ve enerji projeleri geliştirmesine ABD’nin sıcak bakmadığının altını çizerken, pragmatik bir siyasetçi olan Almanya Başbakanı Angela Merkel’in ise ekonomik konularda daha farklı davranabildiğini belirtmektedir. ABD’nin Rusya’ya insan hakları ve demokratik değerler konusunda yeni dönemde daha yoğun baskı yapabileceğini ve AB’nin de kendisine destek olmasını isteyeceğini belirten konuşmacı, Doğu Avrupa ülkelerinin Rusya’ya enerji bağımlılıklarının da Transatlantik ilişkiler açısından önemli bir sorun olduğuna değinmektedir. Trump dönemine kıyasla tek taraflılık ve transaksiyonalizm (iletişimsel etkileşimcilik) konularında bu dönemde değişimler yaşanacağını (discontunity) belirten konuşmacı, ABD’nin AB’ye Çin’le ilişkiler konusunda da temkinli davranma konusunda telkinde bulunacağını vurgulamaktadır. Biden ve ekibinin “federal Avrupa” düşüncesine yatkın olduğunun altını çizen konuşmacı, bu nedenle AB’nin kurumsallaşması ve etkin bir uluslararası yapı haline gelmesinin yeni dönemde -“Uluslar Avrupası”na inanan Trump döneminde kıyasla- daha mümkün olduğunu düşünmektedir. 45. ABD Başkanı Donald Trump’ın demokrasi ve insan haklarını dış politikada temel bir mesele haline getirmediğini de hatırlatan konuşmacı, Biden döneminde ise bu konuların diplomaside ön planda olacağını vurgulamaktadır.
Konferansta son konuşmacı olan ve Fransa adına Avrupa milletvekili olan görev yapan kadın siyasetçi Fabienne Keller ise[4], konuşmasında, Biden döneminde çok taraflılık olgusunun diplomasiye geri döneceğini ve bunun AB için iyi bir haber olduğunu düşünmekte ve buna örnek olarak da Biden’ın daha ofisteki ilk gününde ABD’nin Paris İklim Sözleşmesi’ne yeniden katılmasını onaylamasını göstermektedir. ABD’nin Covid-19’la mücadele konusunda başarısız olmasına karşın aşı konusunda başarılı olduğunu düşünen Keller, ABD’nin Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) dönmesini de olumlu karşılamaktadır. ABD ile AB arasında zaman zaman sorunlar ve gerginlikler oluşabildiğini belirten Fransız konuşmacı, bilgi güvenliği ve terörizmle mücadele konularına değinirken, AB’nin stratejik özerkliği (strategic autonomy) konusunun da iki müttefik arasında çeşitli sıkıntılar yaşatabileceğini belirtmektedir. AB’nin stratejik özerkliği konusunda bir görüşünün olduğunu ve giderek derinleşen bir birlik özelliği gösterdiğini hatırlatan Keller, enerji politikalarının da siyaseti belirleyen önemli bir konu olduğunu ve Yeşil Anlaşma (Green Deal) olgusunun yeni dönemde önem kazanacağını düşünmektedir. Almanya’nın Çin’le anlaşma konusunda AB’yi sürüklediğini ve çok istekli ve aceleci davrandığını düşünen konuşmacı, Kuzey Akım 2 projesinin de Transatlantik ilişkilerde sorun olacağını vurgulamaktadır. Türkiye konusunda ise, özellikle bu ülkenin NATO ile ilişkiler konusunda önemli olduğunu ve Türkiye’nin 4 milyon Suriyeli mülteciye baktığını vurgulayan konuşmacı, ancak Türkiye’'nin dış politikadaki askeri hamleleri konusunda Avrupa’da ve ABD’de olumsuz bakış açıları olduğunu vurgulamaktadır.
Sonuç
Sonuç olarak, eski Fransa Başbakanı’nın moderatör olarak görev yaptığı ve önemli konuşmacıların katıldığı bu konferansta, yeni ABD Başkanı Joe Biden dönemine dair bazı öngörülerin yapıldığı belirtilebilir. Bunlardan ilki, tüm konuşmacıların belirttiği şekilde, Joe Biden’ın diplomaside tek taraflı hareket etmeyeceği ve uluslararası kurumlar, sözleşmeler ve müttefiklerle birlikte bir blok olarak ve çok taraflılığa uygun şekilde adımlarını atacak olmasıdır. İkinci önemli konu ve tüm konuşmacıların üzerinde uzlaştığı husus, Biden’ın Donald Trump’a kıyasla demokrasi ve insan hakları konularını çok daha fazla önemseyeceği ve bunu dış politikada kendisiyle iş yapan ülkelere hatırlatacağı şeklinde özetlenebilir. Üçüncü uzlaşı noktası ise, ABD-AB ilişkilerine (Transatlantik ilişkiler) yeni dönemde daha olumlu bir havanın hâkim olacak olmasıdır. Buna karşın, bazı konuşmacıların belirttiği üzere, Fransa ile ABD arasında Avrupa Ordusu ve AB’nin stratejik özerkliği, Almanya ile ABD arasında da Rusya ile ekonomik ilişkiler/enerji projeleri ve yine AB'nin stratejik özerkliği gibi konularda çeşitli sorunlar var olmaya devam edecektir. ABD, AB’yi daha NATO ve ABD odaklı hareket etmesi için yönlendirecek, AB ise ABD dışındaki güç merkezleri ile de ilişkilerini geliştirmeye gayret edecektir.
Joe Biden Başkanlığında ABD-AB ilişkilerinin ve Türk-Amerikan ilişkilerinin nasıl gelişebileceği konusunda Uluslararası Politika Akademisi (UPA) adına gözlem ve çalışmalar yapmaya devam edeceğiz. Çünkü Batılı dostlarımızın Türkiye'nin önemini anlamaları ve Türkiye'yi kaybetmemeya çalışmaları gereken hassas bir döneme giriyoruz... . Elbette bu konuda, Türkiye'nin demokratik rejimini koruması ve geliştirmesi de çok faydalı olacaktır.
2021 yılı Ocak ayı sonunda ABD’nin 71. Dışişleri Bakanı (Secretary of State) olarak[1] atanan Antony Blinken (78 lehte, 22 aleyhte oyla[2]), atanması öncesinde ABD Senatosu’nun Dış İlişkiler Komitesi’nde 19 Ocak 2021 tarihinde çok önemli bir oturuma katılmış ve burada hem görüşlerini açıklayan kısa bir konuşma yaparak, hem de kendisine sorulan soruları yanıtlayarak, yeni dönemde Amerikan dış politikasını nasıl şekillendireceğini anlatmaya çalışmıştır. Bu yazıda, bu oturumda Blinken’ın verdiği önemli mesajlar değerlendirilecektir.
Oturum kaydı
Antony Blinken'ın Dış Politikadaki Öncelikleri
ABD’nin yeni Dışişleri Bakanı Antony Blinken, konuşmasına, 46. ABD Başkanı Joe Biden tarafından yeni Dışişleri Bakanı olarak seçilmesinin kendisi için ne derece önemli ve gurur verici olduğunu anlatarak başlamaktadır. Blinken’a göre, bu göreve atanabilmesi kendisi için iki hususta çok önemlidir. Birincisi, Blinken, daha önce 6 yıl süreyle ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi’nde görev yaptığı için, bu komitenin ne derece önemli ve Amerikan diplomasisi açısından faydalı olduğunu bildiğini belirtmekte ve bu nedenle komite tarafından onaylanmanın kendisi için büyük bir onur olduğunu düşünmektedir. Daha kişisel olan ikinci husus ise, Blinken’ın birçok akrabasının da daha önce bu komite karşısında onaylanarak göreve başlamış olmalarıdır. Örneğin, son olarak Blinken’ın karısı Evan Ryan[3], bu komiteden onay alarak Beyaz Saray Genel Sekreteri olarak görev yapmaya başlamıştır. Ayrıca, Blinken’ın, 1993-1997 döneminde ABD’nin Belçika Büyükelçiliği görevini üslenen amcası Alan Blinken ve 1994-1998 döneminde ABD’nin Macaristan Büyükelçisi olarak görev yapan babası Donald M. Blinken gibi birçok akrabası da, bu komiteden onay alarak ABD adına önemli görevler ifa etmişlerdir. Ayrıca, Blinken, kendisi ve ailesi için ABD’nin ne anlam ifade ettiğini de bu giriş bölümünde akrabalarının hayatlarından çarpıcı örnekler vererek açıklamaktadır.
Evan Ryan ve Antony Blinken
Bu girişin ardından, Antony Blinken, yeni dönemde dış politikada benimseyeceği üç önemli önceliği açıklamaktadır. İlk olarak, Blinken, yeni dönemde Amerikan dış politikasını belirlerken ABD Dışişleri Bakanlığı çalışanları ile birlikte çalışacağını ve kurumun sistem içerisindeki işlerliğini yeniden arttıracağını söylemektedir. Bu noktada, yeni Dışişleri Bakanı’nın kurum çalışanlarını övdüğü görülmekte ve isim vermeden Donald Trump döneminde benimsenen diplomasi tarzını eleştirdiği sezilmektedir. İkinci olarak, Blinken, Amerika’nın partnerleriyle birlikte hareket ederek, yeni dönemde Amerikan diplomasisine canlılık kazandıracaklarını belirtmektedir. Yeni Dışişleri Bakanı, milliyetçiliklerin yükseldiği ve Rusya, Çin ve diğer otoriter devletler karşısında demokrasilerin gerilediği bir dönemde, Amerikan liderliğine uluslararası sistemde ihtiyaç duyulduğunu da bu bölümde dile getirmektedir. Blinken, Amerikan liderliği olmazsa, ABD gibi demokrasi olmayan bir ülkenin ABD’nin yerini alabileceğini, ya da kimsenin küresel liderliği üstlenmemesi durumunda da uluslararası sistemde kaos oluşabileceğini sözlerine eklemektedir. Bu noktada, Blinken, tevazu (humility) ve özgüven (confidence) temalarını öne çıkararak, ABD’nin çok güçlü bir devlet olduğunu ve Covid-19’la, Çin’le, İran’la, Rusya ile ve iklim değişikliği gibi diğer konularla mücadelede rahatlıkla başarıya ulaşabileceklerini düşünmektedir. Üçüncü ve son olarak ise, Blinken, ABD demokrasisinin dirençlilik (resilience) ve kararlığına (determination) dikkat çekmekte ve kısa bir süre önce Donald Trump taraftarlarınca basılan ABD Kongresi’nin kendi dönemlerinde dış politika yapım sürecinde önemli bir partner haline getirileceğini vurgulamaktadır. Böylelikle, Blinken’ın yeni döneme dair önemli vurguları; (1) Dışişleri Bakanlığı’nın dış politika yapım sürecinde önem ve işlerlik kazanması, (2) ABD’nin diplomatik hareketliliğinin ve uluslararası platformlara katılımının arttırılması ve (3) ABD Kongresi’nin de dış politika yapım sürecinde Beyaz Saray’la koordineli olarak hareket etmesinin sağlanması şeklinde özetlenebilir.
Soru-Cevap Bölümünde Senatörlerin Sorularına Blinken'ın Verdiği Cevaplar
Oturumda daha sonra soru-cevap bölümüne geçilmektedir. Bu bölümde, ilk turda daha çok İran konusu görüşülmektedir. Antony Blinken, bu konuda, özetle; yeni ABD Başkanı Joe Biden’ın İran’ın nükleer silahlara ulaşmasını istemediğini ve bu nedenle İran’ın nükleer silahlara ya da nükleer silah yapma kapasitesine erişmesini engellemek için yeni dönemde en doğru politikanın takip edileceğini söylemektedir. Bu bağlamda, Blinken, JCPOA anlaşmasının İran’ı denetlemek anlamında kendi dönemi için (2015) iyi bir anlaşma olduğunu belirtmekte; ancak günümüzde İran’ın da Trump döneminde ABD anlaşmadan çekildiği için anlaşma şartlarına uymayarak uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başladığını ve Tahran’ın nükleer silah yapma kapasitesine 3-4 aylık bir süreçte ulaşabilecek durumda olduğunu söylemektedir. Bu noktada, Blinken, eğer İran anlaşma şartlarına uygun hareket ederse, Biden yönetiminin de anlaşmaya geri dönmeye sıcak baktığını belirtmektedir. Ancak bu hususta, Blinken, JCPOA anlaşmasını ABD müttefikleriyle beraber bir platform olarak kullanarak, İran’la diğer konuları da kapsayan (İran’ın uzun menzilli füzeleri ve bölgede istikrarsızlığa neden olan diğer ülkelerin iç işlerine karışması) daha kapsamlı bir anlaşma yapmak istediklerini de sözlerine eklemektedir.
İkinci turda, Blinken, ABD-Çin ilişkileri konusundaki bir soruya cevap vermektedir. Bu konuda, Blinken, öncelikle, ABD’ye yönelik olarak uluslararası sistemdeki en büyük meydan okumayı yapan ülkenin Çin olduğu tespitini yapmaktadır. Bu bağlamda, Blinken, Çin’e karşı diplomatik muhalefet güçlerini (oppositional strength) arttırmaları gerektiğini ve bu nedenle uluslararası kurumlardan çekilmek yerine, bu kurumlarda liderliği üstlenmenin gerekli olduğunu düşünmektedir. ABD’nin Çin politikasında müttefikleriyle birlikte hareket etmesi gerektiğini de vurgulayan Blinken, Sincan bölgesindeki yaşayan Uygurlara yönelik insan hakları ihlallerini ve Hong Kong olaylarını bu kapsamda öne çıkarmaktadır.
Üçüncü turda, Antony Blinken, bir soru kapsamında kendisine onaylayıp onaylamadığı anlamında sorulan, ABD’nin Trump döneminde yaptığı NATO müttefiklerini savunma bütçelerine daha fazla pay ayırma konusundaki zorlayıcı politikaya, yine Trump’ın girişimleriyle İsrail’in Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Sudan ve Fas gibi ülkelerle diplomatik ilişkilerini resmi olarak başlatmasına (İbrahim Anlaşmaları/Abraham Accords), ABD’nin inisiyatifiyle Sırbistan ile Kosova’nın ekonomik ilişkileri geliştirmelerine ve ABD’nin Ukrayna’ya yönelik silah satışmalarına karşı olmadığını, hatta yöntemlerini benimsemese bile, Trump’ın Çin tehdidine dikkat çekmesini de onayladığını belirtmektedir. Bu kapsamda kendisine sorulan Libya politikası konusunda ise, Blinken, Libya’ya askeri müdahalenin doğru olduğunu, zira Libya diktatörü Muammer Kaddafi’nin insan hakları sicilinin çok kötü olduğunu belirtmekte ve bu konuda Obama döneminde pek istekli olmayan -o dönemde Başkan Yardımcısı olan- Joe Biden’dan farklı olarak, kendisinin müdahaleyi desteklediğini söylemektedir. Ancak Blinken, bu hususta bazı konuları öngöremediklerini de kabul etmektedir. Bu ise, Kaddafi’nin kurduğu sistemde kendisine bir rakip oluşmasını engellemek amacıyla bürokratik gelişimin oluşmasına izin vermemesi; bu nedenle de ABD’nin Kaddafi’den sonra Libya'da birlikte çalışabileceği organize bir muhalefet bulmakta zorlanması ve bu ortamda radikal grupların güçlenmesi hususudur. İran Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürülmesi konusunda ise, Blinken, Kasım Süleymani’nin elinde kan olan bir kişi olduğunu, ancak onun bu şekilde bir suikastla öldürülmesinin ABD’yi daha güvenli yaptığını düşünmediğini belirtmektedir. Buna örnek olarak da, yeni Dışişleri Bakanı, Süleymani suikastı sonrasında İran kaynaklı saldırılar nedeniyle ABD’nin Bağdat Büyükelçiliğini bir süreliğine kapatmak zorunda kaldığını ve Ortadoğu’daki birçok Amerikan varlığının bu olay sonrasında İran’a yakın güçlerce hedef alındığını anlatmaktadır.
Dördüncü turda sorulan yeni dönem dış politikasına dair soruya ise, Antony Blinken, ABD’nin Joe Biden Başkanlığında demokrasi ve insan haklarını Amerikan dış politikasının merkezine yerleştireceğini söyleyerek cevap vermeye başlamakta ve daha sonra da bunun için öncelikle içeride iyi bir demokrasi kurmak gerektiğini belirtmektedir. Bu noktada Freedom House kuruluşunun yaptığı demokrasi endeksine de vurgu yapan Blinken, son dönemde demokrasilerde büyük bir gerileme yaşanmasının önemli bir sorun olduğunun altını çizmektedir. Bu noktada, Blinken, Başkan Joe Biden’ın seçim öncesinde Başkanlığının ilk yılında bir Demokrasi Zirvesi düzenlemeyi vadettiğini de dinleyicilere (Senatörlere) hatırlatmaktadır. Bu bağlamda, Antony Blinken, demokrasi ve insan hakları ihlallerini cezalandırmak için Global Magnitsky Yasası’nı desteklediğini de belirtmektedir. Benzer şekilde, Blinken, yolsuzlukla mücadele konusunda da çaba göstereceğini söylemektedir. İsrail-Filistin ilişkileri konusunda ise, Blinken, Başkan Biden’ın İsrail’in güvenliğine mutlak destek verdiğini; ancak İsrail’in demokratik bir Yahudi devleti olarak geleceğini güvence altına almanın tek yolunun “iki devletli çözüm” formülü olduğunun altını çizmektedir. Bunun kısa sürede gerçekleşemeyeceğini bildiğini de söyleyen Amerikalı Bakan, bunun için öncelikle karşılıklı güven oluşturmak ve tek taraflı girişimler yapılmasını engellemek gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca Orta Amerika’daki ülkelerin yaşadığı ekonomik ve siyasal sorunlar konusunda da Biden yönetiminin net bir planı olduğunu belirten Blinken, bu konunun kitlesel yasadışı göçle mücadele konusunda önemli olduğunu ifade etmektedir.
Beşinci turda, eski Başkan adaylarından Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney’nin sorusuna yanıt olarak Çin Halk Cumhuriyeti’nin niyetleri konusuna odaklanan ABD’nin müstakbel Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ilk olarak, Çin’in uzun yıllar boyunca siyasal niyetlerini gizlediğini, ancak Şi Cinping’in liderliği döneminde Çin’in küresel liderlik heveslerini açık ettiğini belirtmektedir. Ayrıca Çin’in birçok zayıflığı olmasına karşın alternatif bir model olmaması durumunda sanılandan daha başarılı olabileceğine dikkat çeken Blinken, bu nedenle ABD’nin kendi demokratik modelini savunması ve diğer devletlere yayması gerektiğini ifade etmektedir. ABD’nin Trump döneminde yaptığı gibi uluslararası kuruluşlar ve sözleşmelerden çekilmesinin Çin’in işini kolaylaştırdığını da iddia eden Blinken, bu nedenle kendi dönemlerinde daha katılımcı ve demokrasi konusunda ısrarcı bir dış politika anlayışı benimseyeceklerinin sinyallerini vermektedir. ABD’nin bir tekno-demokrasi olarak Çin gibi tekno-otokrasiler karşısında başarılı olması gerektiğini de belirten Blinken, bu nedenle teknolojiye büyük yatırım yapmaları gerektiğini ima etmektedir. Çin konusunda, bunlara ek olarak, Blinken, ABD-Tayvan ilişkilerine büyük önem verdiklerini belirtmekte ve Tayvan’ın Çin’e karşı kendisini koruyabilecek seviyeye getirilmesi gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, Blinken, Tayvan’a yeni dönemde ABD tarafından daha fazla diplomatik destek verileceğinin de sinyalini vermektedir. Hindistan konusunda ise, Blinken, Bill Clinton döneminden beri her iki partinin de desteğiyle ABD-Hindistan ilişkilerinin iyi yönde geliştiğini ve Trump döneminde benimsenen “Hint Pasifik” (Indo Pacific) yaklaşımından da bunun anlaşılabileceğini ifade etmektedir. Bu hususta, Blinken, ABD-Hindistan ilişkilerinin daha da geliştirilebileceğini düşünmekte ve Hindistan’ı Çin’in bölgesel heveslerini dengelemek açısından öne çıkarmaktadır.
Altıncı turda, ABD’nin Joe Biden Başkanlığında uluslararası kuruluşlar ve sözleşmelere geri dönme isteğini açıkça göstermesine karşın, bu yönde hızla mesafe alabilmek için daha farklı nasıl politikalar geliştirmesi gerektiğinin sorulması üzerine, Antony Blinken, öncelikle Amerikan liderliğini restore edebilmek için yeniden tüm uluslararası platformlarda mevcut olmaları gerektiğinin altını çizmektedir. Bu konuda, Blinken, ayrıca, Amerikan halkının da Amerikan liderliğine olan inanç ve desteklerini sağlamak gerektiğini kaydetmektedir. Bu hususta, son olarak, Blinken, küresel sorunlarla ABD’nin bile tek başına mücadele edemeyeceğini belirtmekte ve önemli uluslararası işbirliklerine ihtiyaç duyduklarını vurgulamaktadır. Küba ve Çin’de Amerikan diplomatik personeline yönelik olarak yapılan saldırılar konusunda ise (Havana Sendromu), yeni Dışişleri Bakanı, bu konuda bilgi sahibi olduklarında gerekli açıklamaları yapacaklarını ve diplomatik personelin korunması için gerekli önlemlerin alınacağını söylemektedir. Kadınların kendi dönemlerinde Dışişleri Bakanlığı başta olmak üzere tüm kurumlarda daha önem kazanacağını ve yaygın olarak istihdam edileceğini de vurgulayan Blinken, Afganistan konusunda ise, elbette amaçlarının Amerikan askerlerini ülkeye geri getirmek olduğunu; ancak Taliban’la önceki dönemde varılan anlaşmayı inceleyeceklerini ve Afgan kadınları ve kızlarının haklarını korumayan bir anlaşmaya sıcak bakmayacaklarını belirtmektedir. Rusya’da Vladimir Putin rejimi tarafından gözaltına alınan muhalif lider Alexei Navalny konusunda ise, Blinken, Putin rejiminin bir kişiden korkmasının inanılmaz bir olay olduğunu ve bu süreçte Navalny’nin milyonlarca Rus vatandaşını temsil eden önemli bir muhalif ses haline geldiğini vurgulamakta ve Rusya ile ilişkiler konusuna yeni dönemde dikkatle eğileceklerini söylemektedir.
Yedinci turda, Cumhuriyetçi Senatör Marco Rubio’nun sorularına cevap veren Blinken, Küba asıllı Florida Senatörü’nün Barack Obama döneminde uygulanan Küba politikasına yönelik eleştirilerini dikkatle ve sessizce dinlemekte ve Venezuela konusunda Nicolas Maduro rejimiyle işbirliği politikalarına karşı çıkarak, Trump dönemindeki Juan Guaido’ya destek politikalarına sahip çıkmaktadır. Venezuela’da özgür ve adil seçimleri desteklemeleri gerektiğini belirten Blinken, yeni dönemde bu ülkeye yönelik yaptırımlar konusunda daha kapsamlı uygulamalar yapabileceklerinin de sinyallerini vermektedir.
Sekizinci turda, Çin’le mücadele konusunda demokrasileri dijital alanda da bir araya getirmek gerektiğini söyleyen Antony Blinken, demokrasilerin kendi aralarında ciddi görüş ayrılıkları olduğunu da bu noktada hatırlatmaktadır. Yemen konusunda ise, Blinken, Husilerin Yemen’de hükümeti devirdiklerini hatırlatmakta; ancak Husilere karşı Suudi Arabistan’ın bu ülkeye müdahalesinin de insani açıdan olumsuz sonuçlara yol açtığını vurgulamaktadır. Bu nedenle, bu konuda acilen bir şey yapmaları gerektiğini belirten yeni Dışişleri Bakanı, ilk olarak insani yardımların gerekli kişilere ulaşması konusunda harekete geçeceklerinin altını çizmektedir. Blinken, Etiyopya ve Uganda gibi Afrika ülkelerine yaşanan sorunlar konusunda da daha aktif politikalar geliştireceklerini bu bölümde sözlerine eklemektedir.
Dokuzuncu turda, Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham’ın sorularına cevap veren Blinken, bu bölümde; İran’ın dünyadaki en büyük terörizm destekçisi olduğunu kabul etmekte, İsrail’in ırkçı bir devlet olduğu görüşünü reddetmekte, Afganistan konusunda Afgan kadınlarının hakları konusuna sahip çıkılması gerektiğini vurgulamakta ve Taliban, IŞİD ve El Kaide gibi örgütlere asla güvenmediğini belirtmekte, ABD’ye karavanla göç etmek isteyen kişilere “gelmeyin” mesajını vermekte, Çin Komünist Partisi’nin Uygurlara yaptıklarını “soykırım” olarak değerlendirmekte, Covid-19’un yayılmasında Çin Komünist Partisi’nin sorumlu olduğunu ve bu süreçte şeffaf politikalar uygulamadığını düşünmekte, Tayvan’a ABD desteği konusunda herhangi bir şüphesinin olmadığını vurgulamakta, Hong Kong konusunda daha fazla destek sağlamaları gerektiğini belirtmekte ve Türkiye konusunda Rusya’dan S-400 alımları nedeniyle Ankara’nın bir NATO müttefiki olarak yaptıklarının "kabul edilemez" olduğunu vurgulayarak, CAATSA yaptırımlarını desteklemekte ve ABD’nin en büyük stratejik rakiplerinden Rusya ile bu derece yakın ilişkiler geliştiren Türkiye’yi “sözde stratejik partner” (so-called strategic partner) olarak nitelendirmektedir. Blinken, 11 Eylül olayları (9/11) sonrasında Amerikan dış politikasının merkezine oturan radikal İslam tehdidi konusunda da Cumhuriyetçi Senatör’e destek vermekte ve bu tehlikenin henüz geçmediğini ve bu konuda kararlı davranmaları gerektiğini belirtmektedir. Böylelikle, Blinken, Senato onayı öncesinde Cumhuriyetçi Senatörlere neredeyse her konuda göz kırpan ve onların hoşlarına gidecek fikirleri dile getirmektedir.
10 dakikalık aranın ardından devam eden oturumda, onuncu turda, müstakbel ABD Dışişleri Bakanı, öncelikle Suudi Arabistan-Yemen ilişkileri konusundaki bir soruya cevap vermektedir. Bu bağlamda, Suudi Arabistan’ın Yemen’e müdahalesini sonlandırmak gerektiğini belirten Blinken, buna karşın Suudi Arabistan’ı Husilerin saldırılarından korumalarının da gerektiğini vurgulamaktadır. Dışişleri Bakanlığı konusundaki soruya Bakanlığın eleman ihtiyacı olduğunu belirterek cevap veren Blinken, ancak meselenin sadece boş pozisyonlar olmadığını ve birçok başka ve yeni sorunla karşı karşıya oldukları için, alanında uzman ve yetenekli kişilere Bakanlık’ta iş vermeleri gerektiğini kaydetmektedir. ABD Dışişleri Bakanlığı’na iş başvurularının son yıllarda azalmasını da bir sorun olarak öne çıkaran Blinken, diplomasi kariyerinin önemli ve iyi bir iş olduğunu vurgulamaktadır. Ukrayna konusunda bu ülkeye Rus saldırganlığı ve Kırım ilhakı konusunda destek verilmesi gerektiğini vurgulayan Blinken, Ukrayna’nın içerisinde de yolsuzluk ve kurumların çalışmaması gibi sorunlar olduğunu ve yeni dönemde Rusya’nın Donbass’taki tehditlerinin yanında, bu konular üzerinde de bu ülke ile birlikte çalışacaklarını belirtmektedir.
On birinci turda, yeni ABD Dışişleri Bakanı, Çin’in Doğu Türkistan-Sincan bölgesinde yaşayan Müslüman bir azınlık olan Uygurları (Uygur Türkleri) toplama kamplarında eğitime zorlamasının bir tür soykırım olduğunu ve bu çağda böyle uygulamaların kabul edilemeyeceğini belirtmekte ve yeni dönemde bu hususta kullanılabilecek uygun politikalara ve araçlara bakacaklarını söylemektedir. Ayrıca ABD Senatosu ile dış politika yapım sürecinde hakiki bir istişare sürecinde olacaklarını ifade eden Blinken, dış politika kararlarını Senato’ya sadece tebliğ etmeyeceklerini ve kararları (politikaları) Senato ile beraber oluşturacaklarını iddia etmektedir. Blinken, bu turda, göreve başladıktan sonra Rusya ile START anlaşmasını da yenileme (uzatma) niyetinde olduklarını açıklamaktadır (ki Biden yönetimi göreve başladıktan sonra anlaşma 5 yıl uzatılmıştır).
On ikinci turda, Antony Blinken, partizan bir Dışişleri Bakanı olup olmayacağı sorusuna cevap vermekte ve bu hususta partizan kimliği öne çıkan kendisinden önceki Bakan Mike Pompeo’dan ziyade Colin Powell’ı örnek alacağını ifade etmektedir. Yine bu turda, Blinken, İsrail-Filistin Sorunu konusunda iki devletli çözümün kolay olmamakla birlikte muhtemelen tek çözüm yolu olduğunu vurgulamakta ve Başkan Trump’ın yaptığı Abraham Anlaşmaları’nı büyük bir başarı olarak öne çıkarmaktadır.
On üçüncü turda, ABD'nin Irak, Libya ve Suriye gibi ülkelerde rejim değişikliği amacı güden politikalarının başarısız olduğunun hatırlatılması ve kendisinin de müdahaleci eğilimleri desteklediğinin sorulması üzerine, Blinken, geçmişte uygulanan politikalardan gerekli dersleri çıkardığını ve Suriye konusunda kapsamlı bir askeri müdahaleyi desteklemediğini söylemektedir. Blinken, ayrıca, Gürcistan'ın gerekli koşulları sağlaması halinde NATO'ya üye olmasını desteklediğini de bu turda açıkça ifade etmektedir.
On dördüncü turda, Antony Blinken, Covid-19'la mücadele konusunda Amerikalıların aşılanması sonrasında diğer ülkelerin de aşıya erişiminin sağlanması konusunda gerekli çabayı göstereceklerini ve Dünya Sağlık Örgütü-WHO'ya yeniden katılarak (ki Başkan Biden, göreve başladıktan sonra bunu da hemen gerçekleştirmiştir), bu kuruluşun sorunlarını çözmeye çalışacaklarını söylemektedir. Ayrıca Kuzey Kore konusunda ABD politikalarının bugüne kadar işe yaramadığını düşünen Blinken, bu konuda yeni dönemde seçenekleri değerlendireceklerini ve Pyongyang rejimini müzakere masasına çekmeye çalışacaklarını vurgulamaktadır. Blinken, ayrıca, soru üzerine, bu turda, İran anlaşmaya aynı şartlarda devam ederse, kendilerinin de JCPOA anlaşmasına (İran nükleer anlaşması) katılacaklarını tekrarlamaktadır. Ek olarak, Blinken, LGBT hakları konusunda da duyarlı bir kişi olduğunu açıklamakta ve Biden yönetimi döneminde bu konunun önem kazanacağını vurgulamaktadır. Blinken, benzer şekilde iklim değişikliği konusunun da yeni dönemde önemli olacağını ifade etmektedir.
On beşinci turda, Blinken, özellikle internet üzerinden Amerikan hasımlarınca yapılan yanlış bilgilendirme ve propaganda konusunda ABD Dışişleri Bakanlığı'nın nasıl önlemler alabileceği hususunda, bu konunun çok önemli ve öncelikli mücadele alanlarından birisi olduğunu ve bu konuda yetenekler ve uzmanları bir araya getirerek, sürekli ve kapsamlı bir politika oluşturacaklarını söylemektedir. Yine bu turda, Blinken, Ukrayna'ya savunma sistemleri ve eğitimleri sağlamak konusunda kararlı olduklarını ve bu konuda da süreklilik sağlanacağını vurgulamaktadır.
On altıncı turda, 71. ABD Dışişleri Bakanı olarak bu oturumdan kısa bir süre sonra onaylanan Blinken, yeni START anlaşmasının Rusya'ya verilmiş bir taviz olmadığını, bu anlaşmanın ABD çıkarlarına uygun olduğunu ve bu nedenle uzatılacağını söylemektedir. Bu turda, Blinken, "Northern Triangle" (Kuzey Üçgeni) olarak bilinen Guatemala, El Salvador ve Honduras gibi ülkelerin sorunlarını (yolsuzluk, ekonomik sorunlar, kitlesel göç vs.) çözmeleri konusuna da bir kez daha değinmektedir. Blinken, ayrıca enerji politikalarında çevresel duyarlılıkla hareket edeceklerini ve özellikle yenilenebilir enerjiye ağırlık vereceklerini ifade etmektedir.
On yedinci turda, kendisinden önceki ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun İran'ın El Kaide ile ilişkilerine dair açıklamaları ve bu konuda İran'ı vurma kararı alıp alamayacaklarının sorulması üzerine, Blinken, Kongre onayı olmadan böyle bir karar almayacaklarını belirtmekte ve El Kaide liderlerinin İran'la ilişkilerini doğrulamaktadır. Bu turda, Çin konusunda ABD'nin müttefikleriyle birlikte hareket etmesi gerektiğini belirten Blinken, Trump döneminde izlenen politikaların bu noktada eksik kaldığını ima etmektedir.
On sekizinci turda, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Amerikan toplumunun çeşitliliğini (çok renkliliğini) yansıtması hususunda sadece farklı kimliklerden bazı kişileri atamanın yeterli olmadığını, bu konuda farklı topluluklara ulaşmak konusunda sistematik çaba göstermek gerektiğini belirten Blinken, bu konuda Bakanlığa özel bir görevli atamayı vadetmektedir. Bunun yanı sıra, bu turda, Blinken, Çin'in Afrika'daki yatırımları yoluyla bu ülkeleri kalkındırmak yerine onları borçlandırarak, siyaseten kendisine bağımlı kılmaya çalıştığını iddia etmektedir.
On dokuzuncu turda, Cumhuriyetçi Senatör Ted Cruz'un sorularına yanıt veren Blinken, Rusya tarafından yapılan ve özellikle Almanya'yı enerji güvenliği konusunda yakından ilgilendiren (yüzde 95'i tamamlanan) Kuzey Akım 2 projesi konusunda Biden yönetiminin menfi bir pozisyonunun olduğunu ve bu projeyi durdurmak için ellerinden geleni yapacaklarını söylemektedir. Senatör Cruz, bu konuda Almanya Başbakanı Angela Merkel'i eleştirirken, Blinken da ABD'nin Almanya'yı bu konuda ikna etmek için çaba göstereceğini açıklamaktadır. Bu turda, ayrıca, Senatör Cruz'un JCPOA anlaşmasına yönelik eleştirileri karşısında, Antony Blinken, İran'ın teröre destek politikalarını durdurmak için gerekli önlemleri alacaklarını söylemekte, ancak JCPOA anlaşmasının bu kapsamda faydalı olduğunu düşünmektedir. Blinken, ayrıca, Kudüs'ün İsrail'in başkenti olması ve ABD Büyükelçiliği'nin bu şehirde kalmasını da onaylamaktadır.
Yirminci ve son turda ise, müstakbel ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Yemen konusunda Suudi Arabistan'la istişare ederek politikalarını uygulayacaklarını, ancak Suudi müdahalesine karşı çıkacaklarını belirtmektedir. Böylelikle, 4 saat civarında süren uzun ve zorlu oturum sona ermektedir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Oturumun genel bir değerlendirmesini yapmak gerekirse; Antony Blinken’ın Amerikan dış politikası konusunda oldukça birikimli, göreve hazır ve liberal müdahaleci eğilimleri ve anti-komünist ve anti-totaliter görüşleriyle adeta Demokratlar kadar Cumhuriyetçi Parti’ye de uygun bir isim olduğu belirtilebilir. Elbette, Blinken, Senato’da onaylanma ihtiyacında olduğu için, bu oturum boyunca Cumhuriyetçilere daha yakın bir profil sergilemiştir. Ancak oturumda neredeyse hiç ABD’nin Avrupa Birliği ve Avrupa ülkeleriyle ilişkilerine değinilmemesi dikkat çekmiş; benzer şekilde Japonya, Güney Kore ve Türkiye gibi diğer önemli müttefiklerle ilişkilerine de neredeyse hiç girilmemiştir. Türkiye konusuna sadece Rusya ile ilişkiler ve S-400 bağlamında değinilmiş ve Senatör Lindsey Graham’ın sorusuna cevap olarak, Blinken, Türkiye’yi -Rusya ile yakın ilişkileri nedeniyle- “sözde stratejik partner” olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, liberalizm ve demokrasi konusunda bu derece idealist ve iddialı bir yönetimle, Ortadoğu’daki Amerikan müttefiklerinin birçoğu demokrasiden uzak rejimlerken nasıl başarı sağlanacağı hususuna da oturumda bir açıklık getirilememiştir. Buna karşın, Antony Blinken'ın bu göreve uygun, deneyimli, iyi yetişmiş ve başarılı bir isim olduğu ortadadır.
Umarız, yeni ABD Dışişleri Bakanı, Türkiye'nin önemi konusunda da gerekli öngörüye sahiptir ve Türk-Amerikan ilişkilerine olumlu katkılar yapar. Son olarak, ABD'de sistem gereği Temsilciler Meclisi'ndeki siyasetçilerden farklı olarak, Üst Meclis olan ABD Senatosu'na seçilen siyasetçilerin, yani Senatörlerin, dış politika konusunda oldukça bilgili olduklarını da bu noktada belirtmek gerekir.
Muharrem İnce (né en 1964)[1] est l’un des hommes politiques les plus populaires et influents parmi les cadres du CHP – Cumhuriyet Halk Partisi (le Parti républicain du peuple), parti républicain, social-démocrate, laïc et pro-européen. İnce a été député du CHP à cinq reprises pendant la période 2002-2018. Il a contesté à Kemal Kılıçdaroğlu – actuel chef du CHP, depuis 2010 – le leadership du parti en 2014. Même s’il a perdu cette élection interne, il a réussi à attirer les votes de beaucoup de délégués (les votes de 415 d’entre eux, tandis que 750 autres délégués ont soutenu Kılıçdaroğlu). En 2015, il a essayé d’imposer une autre élection pour le leadership du parti, et sa motion a recueilli approximativement 500 signatures de délégués, mais ce n’était pas suffisant pour un congrès extraordinaire. En 2018, Kılıçdaroğlu a choisi Muharrem İnce comme candidat présidentiel de son parti. İnce a fait un gros travail et organisé des meetings marquants pendant sa campagne électorale. Il a permis de faire monter les votes pour le CHP à 30,64 % ; mais il a perdu l’élection contre Recep Tayyip Erdoğan dès le premier tour (Erdoğan a eu 52,59 % des votes au total).
Au cours des mois derniers, Muharrem İnce a entamé le processus de création d’un nouveau parti politique. Il a déjà annoncé que les statuts de ce parti sont prêts et qu’il dispose d’une équipe de 80 personnes[2]. Le nom de son parti sera « Memleket Partisi », le parti de la Patrie (à ne pas confondre avec le parti de Doğu Perinçek – Vatan Partisi)[3]. İnce, qui dit vouloir concourir à nouveau comme candidat à la prochaine élection présidentielle[4], est toujours actif dans la vie politique turque ; par exemple, il a récemment rendu visite aux étudiants de l’Université du Bosphore (Boğaziçi Üniversitesi) qui protestent la désignation d’un recteur extérieur à l’établissement[5]. İnce aussi utilise les réseaux internet, comme Twitter et Instagram, très efficacement.
Ce n’est pas par hasard que la défection de Muharrem İnce a été mal accueillie par le CHP. Récemment, trois députés du parti (Mehmet Ali Çelebi, Hüseyin Avni Aksoy, Özcan Özel) ont présenté leur démission.[6] Ces députés vont devenir des membres, et les premiers députés, du parti de la Patrie de Muharrem İnce – dans quelques jours, d’après les journaux turcs[7]. İnce peut convaincre quelques autre députés du CHP et aussi des électeurs du parti. Mais, établi en 1923 par Mustafa Kemal Atatürk, avant même la proclamation du régime républicain en Turquie, le CHP est le parti plus enraciné de la Turquie. Ce ne sera donc pas facile pour İnce de le diviser ; il est alors évident que le plus grand parti de la politique gauche restera le CHP. Selon les sondages actuels, İnce pourrait attirer 5 % des votes[8]. İnce a déjà déclaré qu’il pourrait soutenir le candidat présidentiel du CHP si ce dernier était une figure politique conforme à la tradition républicaine turque.[9] Il n’a jamais évoqué un rapprochement avec le Président Recep Tayyip Erdoğan, son parti l’AKP (Parti de la justice et du développement) et son bloc l’Alliance Populaire (Cumhur İttifakı) jusqu’à maintenant. Il est probable que Muharrem İnce va lui-même être candidat présidentiel, mais qu’il va soutenir le candidat de CHP et du bloc d’Alliance Nationale (Millet İttifakı) – le bloc anti-Erdoğan formé par le CHP, le Bon Parti (İYİ Parti) et le parti Démocrate (Demokrat Parti) – s’il y a un second tour lors de la prochaine élection présidentielle, qui se déroulera normalement en 2023. Mais une élection anticipée en Turquie est aussi toujours possible en 2022 si les effets négatifs de la crise économique et de l’épidémie de Covid-19 sont résorbés par le gouvernement. D’autre parti, si Muharrem İnce crée la surprise en décidant de soutenir Erdoğan et son bloc, il peut occasionner un vrai dommage au CHP. C’est vrai que dans ce cas, İnce peut obtenir beaucoup moins de votes ; mais comme il y a un équilibre maintenant très perceptible sur la scène politique, ça peut changer le destin de la vie politique de la Turquie.
Comment on peut interpréter les actions politiques de Monsieur İnce ? Est-il un « Judas » du CHP, ou est-ce qu’il défend un vrai changement politique pour son parti ? Il est vrai qu’après l’élection présidentielle, l’attitude de Kılıçdaroğlu et son équipe à l’égard de Muharrem İnce était marquée par une froideur certaine. L’administration du CHP n’a même pas invité İnce à la réunion de l’Assemblée de Parti après l’élection.[10] En plus, un journaliste turc, Rahmi Turan, a accusé Muharrem İnce de tenir des négociations secrètes avec le Président Erdoğan.[11] Ces accusations n’ont pas été confirmées par İnce ou par le Président Erdoğan. Il est vrai que Muharrem İnce est idéologiquement un peu différent de Kılıçdaroğlu. İnce est plus kémaliste et nationaliste que Kılıçdaroğlu. Venant de la tradition islamique sunnite, İnce est aussi plus proche des segments pieux de l’Anatolie. Mais en vérité, il n’y a pas des murs idéologiques forts qui séparent Monsieur İnce et Monsieur Kılıçdaroğlu. Ils sont tous deux sociaux-démocrates et favorables au sécularisme. Alors, comme la vie politique est longue, au lieu de démissionner de son parti et devenir le centre des critiques, Muharrem İnce pourrait attendre une nouvelle période pour le CHP. Il est certain que la prochaine élection présidentielle sera la dernière chance pour Kılıçdaroğlu de changer le régime d’Erdoğan. Si le CHP ne peut pas empêcher d’Erdoğan de devenir président une troisième fois (selon la loi constitutionnelle, une personne peut devenir Président deux fois, et pour maximum 10 années en Turquie[12] ; mais la première élection d’Erdoğan en 2014 a eu lieu dans le cadre du système précédent), Kılıçdaroğlu va précisément quitter le leadership du parti. L’élection prochaine est aussi importante pour l’avenir de la Turquie. Il est vrai que Monsieur Erdoğan et son parti ont rencontré beaucoup de succès politiques, diplomatiques et économiques pendant la période 2002-2015, mais depuis 2016, l’économie et la politique extérieure de la Turquie sont faibles. Aussi la décision de Muharrem İnce peut-elle endommager l’opposition turque qui est toujours faible face à l’important pouvoir de Monsieur Erdoğan.
En dernier lieu, on peut penser que même si Muharrem İnce reste dans son parti, l’opposition a encore moins de chance contre Erdoğan. Si le Président Erdoğan peut résoudre les problèmes économiques dans le pays en 2021, il peut gagner une dernière élection grâce à son style populiste qui se conforme parfaitement aux attentes de la moyenne des électeurs turcs. Il ne faut pas oublier qu’Erdoğan a aussi acquis l’image d’un héros après la victoire de l’Azerbaïdjan au Haut-Karabagh et il encore possède l’appui des islamistes, des nationalistes turcs et des confréries islamiques.
British (United Kingdom/UK) Foreign Secretary (Secretary of State for Foreign, Commonwealth, and Development Affairs) Dominic Raab visited Cyprus on February 4, 2021 Thursday. Raab met with the Cypriot leaders (Cyprus Republic/South Cyprus Greek Administration President Nikos Anastasiades and Turkish Republic of Northern Cyprus/TRNC President of the Republic Ersin Tatar) on the same day. Ahead of the visit, the young Foreign Secretary gave these messages: “The UK and Cyprus have deep, historic ties, spanning education, defence, trade and - most importantly - our people. The UK is committed to supporting our friends in Cyprus in the pursuit of lasting peace in this region. We will be working closely with our Cypriot partners to drive forward a successful resolution to the conflict in Cyprus at UN talks in the next few weeks.”[1]
The visit was largely understood as a British pulse check ahead of the unification talks that will resume on late February or early March in New York. New York Talks will include three guarantor states of the Cyprus Republic; Greece, Turkey, and the United Kingdom alongside with the leaders of Turkish Cypriots and Greek Cypriots.[2] Officials from the United Nations (UN) and European Union (EU) will also be present at the three-day summit as observers. Talks will start in a convenient conjuncture for settlement since Turkish-EU relations reached an all-time low level due to tensions in the Eastern Mediterranean between Turkey and some European states including Greece, Cyprus, and France and the EU officials began to talk about implementing sanctions against Turkey in 2021. Cyprus talks will also coincide with Turkish-Greek exploratory talks that were reinstated in early 2021 after the crisis in the Eastern Mediterranean. However, one should remember that Cyprus talks take place for almost 50 years and so far an agreement could not be reached. The closest point for unification was 2004; when Turkey and Greece both supported a referendum (Annan Plan) for the settlement in the divided island on the eve of Cyprus accession to EU. However, Greek Cypriots rejected the settlement plan although Turkish Cypriots accepted it with a great majority. In the mid-2017, at Crans-Montana, negotiation talks failed once again although both Presidents (then-TRNC President of the Republic Mustafa Akıncı and Nikos Anastasiades) were openly supporting unification.
So, what could be the actual British positioning in the Cyprus negotiations? Are there any hopes for a settlement in the island considering Ersin Tatar’s more hawkish political positioning and Nikos Anastasiades’ domestic political problems related to EU golden passports scandal? In this piece, I’ll try to answer these questions.
British Foreign Secretary in Cyprus
During his single day visit, British Foreign Secretary had a busy schedule. Alongside with two leaders, Raab met with Greek Cypriot Foreign Minister Nikos Christodoulides and UN Special Representative in Cyprus Elizabeth Spehar and also visited British military facilities in the island. During his meetings, Raab gave positive messages. During his meeting with President Anastasiades, Raab underlined that flexibility and compromise are key to making the most of a new UN bid to restart talks on resolving Cyprus’ decades-old ethnic division.[3] He also said that his country is ready to support the peace talks. In addition, Raab underlined that the status quo in Cyprus does not favor any of the sides and his country is ready to take full part in the settlement process.[4] During his meeting with Greek Cypriot Foreign Minister Nikos Christodoulides, Raab stated British support for the UN Secretary-General’s framework, the Convergences achieved, and the February 2014 Joint Communication.[5] While giving positive messages, the young Foreign Secretary did not openly point out any solution methods (bicommunal, bizonal federal state or two states solution). According to Turkish media, this created a bitter taste among Greek Cypriots.[6] However, in fact, a reference to 2014 agreement was a support given to federal solution since the Article 3 of the agreement clearly point out federalism as the only viable option.[7]
British Foreign Secretary Dominic Raab and Greek Cypriot President Nikos Anastasiades[8]
During his visit to TRNC President of the Republic Ersin Tatar, Dominic Raab repeated his diplomatic statements. TRNC President of the Republic Ersin Tatar on the other hand openly stated that he favors two states solution and since the UK is out of the EU, there can be direct flights and direct economic relations between the UK and TRNC.[9] Tatar also underlined that he asked for the purchase of British Oxford-AstraZeneca vaccine to cope with the Covid-19 pandemic and the British Foreign Secretary welcomed this demand.[10] In addition, TRNC President of the Republic underlined that there are at least 300,000 Turkish Cypriots living in the UK and around 10,000 British citizens in the TRNC and the relations between the two countries will be for the benefit of these citizens.[11]
Does the UK really support unification in Cyprus?
Of course, as a Turkish scholar who had lived and worked several years in TRNC and had warm and cordial relations with Turkish Cypriot community, I cannot speak on behalf of the UK. I should also mention that since the UK is a country that respects international law and continues to be a permanent member of UN Security Council, British politicians on active duty cannot make bold open statements about the recognition of TRNC. However, in my humble opinion, a Britain who had done the Brexit will be less likely to support the unification process in Cyprus. There are several reasons that direct me to think in that way.
British Premier Boris Johnson
First of all, since the UK is now officially out of the EU and EU passports will no longer be available for British citizens, the presence of British residents and tourists in Cyprus could become a problem soon. Thus, the existence of TRNC as a de-facto state where British people are more than welcomed is an asset for British interests. Secondly, the inclusion of TRNC into the EU will harm British interests both economically and strategically. Considering the emergence of quick German dominance in the Eastern Europe and recent strategic French gains in the EU part of the Cyprus (France recently gained military access to Evangelos Florakis Naval Base in Mari, Larnaca) following the EU enlargement in 2004, one can easily foresee similar thing happening in the North Cyprus as well after a possible unification. Thirdly, in the mid-2010s, the British government announced that it will give up from half of its territories in Cyprus (around 3 % of total Cyprus land) in case of a settlement.[12] This was a message given to Cypriots during David Cameron’s tenure in office in order to support the settlement process. But since the UK is now out of the EU, it is hard to imagine British Prime Minister Boris Johnson agreeing to give half of its territories (in fact these are military zones) to Greek Cypriots without any concrete political gain. Lastly, declarations made by some former British statesmen including the former British Foreign Secretary Jack Straw encourage me to claim that Britain does not want a unified Cyprus. Mr. Straw said in 2017 that Cyprus should be officially divided into two and the UK should recognize TRNC.[13]
Cyprus Talks once again: Weak hopes
Considering Brexit and current domestic political developments in Cyprus, Turkey, and Greece, could there be a chance for New York Talks to result in a productive manner for reunification? Unfortunately, I do not have high hopes for New York Talks. First of all, TRNC has the most nationalist President since Rauf Denktaş now. Ersin Tatar is a right-wing nationalist who only favors two states solution and he does not want to renegotiate the federal option which failed several times before. Secondly, Greek Cypriot President Nikos Anastasiades is not living his best days domestically due to EU golden passports scandal. Since historically the Greek Cypriot right-wing politics do not favor federalism in the island and Anastasiades is one of the rare right-wingers supporting unification, he will not be very strong and comfortable at the negotiation table. Thirdly, Turkish government is also leaning towards nationalism in recent years due to Turkish nationalist MHP’s support for the government that is crucial for the survival of President Recep Tayyip Erdoğan. Lastly, Greek Prime Minister Kyriakos Mitsotakis will also be less open to negotiation and giving concessions compared to Alexis Tsipras, the previous left-wing Greek PM.
For all these reasons, I think one should not have high hopes for the New York Talks. In this conflictual period, the most rational thing seems to be to restart unification talks in Cyprus and exploratory talks between Turkey and Greece in order to avoid possible military clashes in the Eastern Mediterranean. But for a real settlement, we need to wait for reformist leaders getting into office in all these countries. For this transitional period, if these countries could somehow find a way to make the partition of the maritime delimitation zones as well as exclusive economic zones in the Eastern Mediterranean which could allow the safe transportation of newly discovered hydrocarbon resources, that will be a huge gain for peace and stability in the region.
Conclusion
To conclude, I must say that British Foreign Secretary Dominic Raab’s positive messages about a possible settlement in Cyprus are normal in terms of diplomatic norms. However, in my personal opinion, current British interests might not favor a solution in the island. That is mostly related to a new era in British history that started after the Brexit. So, we will see how the new British foreign policy will evolve and will there be a place for close relations with Turkish Cypriots in the new term?
Cover Photo: British Foreign Secretary Dominic Raab and TRNC President of the Republic Ersin Tatar at TRNC Presidential Palace[14]
[5]Independent Balkan News Agency (2021), “Raab meets with Anastasiades, Christodoulides while in Cyprus”, 04.02.2021, Date of Accession: 05.02.2021 from https://balkaneu.com/163566-2/.
Ortadoğu’daki yegane demokrasi kabul
edilen İsrail’de, 2021 yılında iki önemli seçim yapılacak. Bunlardan ilki 23
Mart 2021’de düzenlenecek ve son iki yıl içerisinde düzenlenen dördüncü seçim
olacak parlamento seçimleri, ikincisi ise 2021 yaz aylarında görev süresi
dolacak olan İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin’in yerine kimin geçeceğini
belirleyecek olan ve parlamentonun yapacağı Cumhurbaşkanlığı seçimi olacaktır.
Bu yazıda, 2021 İsrail seçimlerini analiz edeceğim.
2021 İsrail Parlamento Seçimleri: Son İki Yıldaki Dördüncü Seçim
2019 yılında 9 Nisan ve 17 Eylül’de,
2020 yılı içerisinde de 2 Mart’ta genel seçimlerin yapıldığı İsrail’de,
siyasetin çok partili yapısı ve koalisyon hükümetlerinde meydana gelen
anlaşmazlıklar nedeniyle, 23 Mart 2021’de son iki yıl içerisindeki dördüncü
genel seçim düzenlenecektir. Bu şekilde kısa süre içerisinde çok seçim yapılması,
kimilerinin bakış açısında İsrail’i istikrarsız bir ülke gibi göstermesine
karşın, aslında bu ülkedeki demokratik gelenekler ve siyasal kültürün gücüne de
işaret etmektedir. Bu nedenle, seçim yapılmasını demokratik perspektifte bir
zaafiyet değil, güç unsuru olarak kabul etmek daha doğru olur. Buna karşın,
İsrail’deki parti enflasyonunun giderek yükselmesi, bu ülkedeki siyasi istikrar
adına bazı tartışmaları İsrail kamuoyunda da gündeme getirmektedir.[1]
Nitekim İsrail’de seçim barajı yalnızca yüzde 3,25 düzeyinde olduğu için,
toplumun bazı kesimlerinde kısıtlı da olsa karşılığı olan siyasi aktörler,
hemen siyasi parti kurma yolunda adımlar atabilmektedir.
2 Mart 2020 genel seçimlerinden
sonra, Başbakan Benyamin Netanyahu ve partisi Likud (36 koltuğuna karşılık 33
milletvekilliği) zoraki bir zafer kazanmış ve yapılan görüşmeler neticesinde
Likud ile Mavi-Beyaz İttifak ve lideri Benny Gantz arasında arasında büyük
koalisyon konusunda uzlaşma sağlanmıştı. Anlaşmaya göre, “dönüşümlü Başbakanlık” formülüne uygun olarak, 2021 Ekim ayına
kadar Netanyahu Başbakanlık görevinde devam edecek, bu tarihten sonra ise Benny
Gantz Başbakanlık koltuğuna oturacaktı. Ayrıca, Mavi Beyaz ittifakın iki
numarası olan Gabby Ashkenazi (Gabi Aşkenazi) de Dışişleri Bakanlığı görevini
üstlenmişti.[2] Ancak
koalisyon hükümetinin kurulması ardından Benny Gantz’ın istifa eden Yuli
Edelstein yerine Meclis Başkanlığına aday olması ve Likud desteğiyle bu makama
seçilmesi sonrasında, koalisyon hükümeti için işler pek de iyi gitmedi.
Hakkında yolsuzluk soruşturmaları devam eden Netanyahu’nun Başbakanlığı bırakmak istememesi nedeniyle Gantz’la yaşadığı rekabet ve sorunlara ek olarak, 2020 bütçesini Knesset’ten geçirmek konusunda
da (Likud öncelikli olarak 2020 yılı bütçesinin meclisten geçirilmesini, Mavi-Beyaz
ise 2021 bütçesinin de bu yılın bütçesi ile birlikte oylanmasını istiyordu)
uzlaşamadılar.[3] Sonuçta,
bütçe konusunda uzlaşamayan koalisyon ortakları, Aralıkayında, 23 Mart 2021’de yeni bir seçimin düzenlenmesi ve meclisin
feshedilmesi kararını aldılar.
Gideon Sa’ar
Bu süreçte İsrail’deki siyasi
partilerde önemli bazı değişiklikler de yaşandı. Öncelikle, İsrail’de yıllardır
iktidarın büyük ortağı konumunu koruyan Likud partisinde önemli bir ayrılık
vakası hasıl oldu. Öyle ki, Likud adına birkaç defa milletvekilliği ve Bakanlık
yapmış olan 1966 doğumlu deneyimli siyasetçi Gideon Sa’ar, Yeni Umut (Tikva Hadasha) adıyla (2020 yılı Aralık
ayında) yeni bir sağ parti kurduğunu açıkladı.[4]
Hukukçu olan Sa’ar, partisinin Batı Şeria’daki yerleşimcilerini savunmaya devam
edeceğini ve adalet reformunu gündeme taşıyacağını açıklayarak, İsrail sağının
hoşuna gidebilecek bazı önerilerde bulundu.[5]
Yesh Atid partisi lideri Yair Lapid’den kurduğu yeni parti nedeniyle övgü alan
Sa’ar, buuna karşın, Likud üyesi eski arkadaşlarınca kişisel ihtiraslar peşinde
koşmakla eleştirildi.[6]
Anketler, Sa’ar ve yeni partisinin ciddi bir toplumsal karşılığının olduğunu ve
ilk seçimde ciddi sayıda milletvekili kazanabileceğini gösteriyor. Bu anlamda,
Sa’ar’ın Likud’la koalisyona sıcak baktığını ama hakkında yolsuzluk
soruşturmaları olan Netanyahu’ya kabinesinde görev vermeyeceğini açıklaması,
seçime ne denli iddialı girdiğini gösteriyor.[7]
İsrail siyaseti uzmanı Dr. Gökhan Çınkara, Sa’ar’ın merkezde siyaset yapacağına
dair görüşlerine karşın, onun İsrail sağ ve aşırı sağ unsurları tarafından
desteklediğini belirtirken, Zvi Hauser ve Joaz Handel’in kurdukları Derech Eretz Siah yani Vatan Yolu
Hizbi’nin Sa’ar’a destek vermesini bu noktada öne çıkarıyor.[8]
Sa’ar’ın eşi Geula Even-Sa’ar veya Geula
Even’in ünlü bir sunucu olduğunu ve toplumda sevildiğini de bu noktada
hatırlatmak gerekir. Bu nedenle, Gideon Sa’ar’ın Netanyahu’ya karşı son yıllardaki en meşru ve
güçlü meydan okumalardan birini yaptığı ve bunun bir toplumsal karşılığının da
olduğu söylenebilir.
Merav Michaeli
İsrail siyasi tarihinde çok önemli
bir konumu bulunan ama son yıllarda büyük düşüş yaşayan İsrail İşçi Partisi’nde (HaAvoda) ise, Amir Peretz yerine parti liderliğine 24 Ocak 2021 itibariyle 1966 doğumlu
televizyon sunucusu Merav Michaeli seçildi. Bir dönem sol eğilimli Haaretz gazetesinde köşeyazarlığı da
yapan Michaeli, anketlerde durumu pek parlak gözükmeyen partisine son düzlükte
bir çıkış yaptırmaya çalışacak. Ancak yıllardır sağa ve aşırı sağa doğru bir
kaymanın yaşandığı İsrail siyasetinde, Michaeli’nin işi oldukça zor gözüküyor.
Yazının ilerleyen bölümlerinde açıklanacak olan Ocak ve Şubat 2021 tarihli
güncel kamuoyu yoklamaları da, İsrail İşçi Partisi’nde büyük bir oy sıçraması
yaşanmasının şu ara dönemde pek de mümkün olmadığını gösteriyor.
Sami Abu Shehadeh
İsrailli Arapları temsil eden ve
Birleşik Liste kapsamında seçime giren Balad partisinde ise, 2021 yılı Ocak
ayı sonunda yapılan Genel Başkanlık seçimini Filistin asıllı Arap siyasetçi Sami
Abu Shehadeh kazandı.[9]
1975 doğumlu Shehadeh, partisine seçimler öncesinde yeni bir hareketlilik ve
dinamizm kazandırmayı deneyecektir. Ancak Balad ve Hadash’ın dışındaki Arap
partilerinden Ta’al ve Ra’am’ın Birleşik Liste’den ayrılarak seçime bağımsız
girme kararı almaları, İsrailli Araplar için seçim öncesinde oldukça olumsuz
bir gelişme oldu.[10]
Stav Shaffir
Yakın geçmişte İsrail parlamentosuna
giren en genç milletvekili olarak dikkat çeken ve adından söz ettiren ve bir
ara İsrail İşçi Partisi liderliğine de aday olan 1985 doğumlu kadın siyasetçi
ve aktivist Stav Shaffir ise, 2019 yılı sonunda İsrail Yeşiller Partisi’ni
kurmuş ve bu seçime partisinin başında bağımsız bir parti olarak girecektir.[11] Ancak anketlerde Yeşillere pek bir şans verilmemektedir.
Seçim Öncesinde Son Anketler
İlk olarak şunu belirtmek gerekir
ki, Başbakan Netanyahu ve partisi Likud’un işi bu defa kolay değildir. Zira hem
uzun süredir iktidarda olan Netanyahu’ya yönelik tepkiler ve suçlamalar artmış
(2009’dan beri kesintisiz Başbakan olan Netanyahu, daha önce de 1996-1999
döneminde Başbakanlık yapmıştır), hem de 2020 yılı sonunda bu tepkiler protesto
gösterileri şeklinde tezahür etmeye başlamıştır.[12]
Bu tepkiler hem sokak gösterileri, hem de yaratıcı sanatsal faaliyetler olarak
İsrail’de karşımıza çıkabilmektedir. Buna karşın, Netanyahu’nun özellikle ABD
Başkanı Donald Trump’ın desteğiyle İsrail dış politikasında önemli kazanımlar
elde etmesi (İsrail’in Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas gibi ülkelerce
tanınması)[13] ve
anketlerde halen daha iyi bir performans göstermesi, bu seçimde de son defa
şansının yaver gidebileceğini ve Başbakanlığı zor da olsa koruyabileceğini
düşündürmektedir. Ayrıca Netanyahu’nun milliyetçi sağ ve dindar sağı
birleştirebilen önemli ve başarılı bir politikacı olduğu da unutulmamalıdır.
Netanyahu’nun son yemeği karikatürü
2021 yılı Ocak ayı sonu ve Şubat ayı
başında yapılan son anketlerde, ülkedeki birinci parti halen daha Likud olarak
karşımıza çıkmaktadır.[14]
Anketlerde çeşitli farklılıklar ortaya çıkabilse de, bu anketlerin ortalaması
alındığında, Likud ve Netanyahu’nun 29-32 koltuk kazanmayı başaracağı ve
seçimden yine birinci sırada çıkacağı öngörülebilir. Bu da, kuşkusuz, Likud’suz
ve Netanyahu’suz bir iktidarı oldukça zor hale getirecektir. Zira 120 sandalyelik
İsrail Meclisi Knesset’de, Likud dışındaki sağ partiler için 61 rakamına ulaşmak kolay
değildir.
Anketlerde ikinci sırayı ise,
liberal çizgide siyaset yapan ve televizyon sunucusu Yair Lapid’in lideri
olduğu Yesh Atid partisi almaktadır. Likud ve Netanyahu ile koalisyona soğuk
bakan Yair Lapid ve partisi Yesh Atid’in Gideon Sa’ar ile koalisyona ise sıcak
yaklaştığı biliniyor. Güncel anketlerin ortalaması baz alınırsa, Yesh Atid’in
bu seçimde 16-19 arasında bir milletvekili sayısına ulaşacağını beklemek
yerinde olacaktır.
Seçimde üçüncü sırayı alması beklenen parti ise, Gideon Sa’ar’ın kurduğu Yeni Umut partisi olacaktır. Anketler, Sa’ar ve yeni partisinin 14-16 arasında Knesset sandalyesi kazanabileceğini göstermektedir. Daha önce de belirtildiği üzere, Sa’ar ve partisi, Netanyahu'suz bir Likud ve Likud dışındaki diğer sağ partilerle koalisyona sıcak bakmaktadır.
Netanyahu ile koalisyona girmeye
sıcak bakan Yamina partisi ise, anketlere göre 10-12 milletvekilliği ile yetinecek
ve seçimde dördüncü sırayı alacaktır. Naftali Bennett dışında Ayelet Shaked
gibi başka bir popüler milletvekili de olan Yamina partisinin desteği,
Netanyahu’nun Başbakan olarak kalmasında kritik bir faktör olabilir (ki aslında
Yamina desteğiyle bile 60’a ulaşılıyor ve hükümet kurmak için gereken 61
sayısından 1 koltuk eksik kalıyor).
Seçimde beşinci olması beklenen
parti ise, İsrailli Arapların desteklediği Arap Listesi’dir. Arap Listesi, yeni
lideri Sami Abu Shehadeh ile birlikte 10-12 milletvekiline ulaşabilir ve bir
ihtimal seçimi Yamina’nın önünde dördüncü sırada da tamamlayabilir.
Netanyahu’nun daimi ortaklarından
aşırı sağ/dindar çizgideki Şas (Shas)
partisi ile Birleşik Tora Yahudiliği partisinin ise 8 koltuk kazanmaları
beklenmektedir. Bu iki parti, büyük olasılıkla seçimi altıncı ve yedinci sırada
tamamlayacaklardır.
Netanyahu ile daha önce
anlaşmazlıklar yaşayan Avigdor Lieberman’ın partisi İsrail Evimiz (Yisrael Beiteinu) ise, yine 7 civarında
milletvekilliğini kazanacak gibi gözükmektedir. Böyle bir tabloda, iyimser
ihtimalle düşünüldüğünde, Netanyahu’nun 48 milletvekilinin desteğine ulaşması
garanti gibiyse de (32 Likud artı 8’er aşırı sağ partiler), bu, kuşkusuz
Başbakanlık için yeterli olmayacaktır. Bu nedenle, Netanyahu’nun Yamina ve/veya
Lieberman desteğiyle son kez Başbakanlık koltuğuna oturması mümkünse de, bunun
kolay olmayacağını öngörmek gerekir.
Son seçimlerde büyük çıkış yakalayan
Benny Gantz liderliğindeki Mavi Beyaz ittifak (Kahol Lavan) ise, anketlere göre, bu defa çok daha az bir sandalye
sayısıyla (4-5) yetinecek gibi gözükmektedir. Dolayısıyla, Gideon Sa’ar’ın
ayrılması Likud ve Netanyahu adına büyük bir darbe gibi gözükse de, aslında bu
partinin daha çok Mavi Beyaz ittifakın oylarını aldığı anlaşılmaktadır. Netanyahu
ile koalisyona girmeyeceğini açıklayan Benny Gantz ve Mavi Beyaz ittifakın bu
seçim sonrasında siyasi partiler mezarlığında yer alması ve etkisini iyice
kaybetmesi beklenebilir.
Sol partiler açısından ise durum hiç
de parlak değildir. Arap Listesi’nin hatırı sayılır milletvekili sayısı bir
kenarda tutulursa, İsrail’in köklü merkez sol partisi İsrail İşçi Partisi,
anketlerde 5-8 milletvekiliyle yetinecek gibi gözükmektedir. Bir diğer sol
parti Meretz’in ise en fazla 4-5 milletvekili kazanabileceği öngörülmektedir. Dolayısıyla,
İsrail’de sol siyasetin yeni bir atılım yapması gerektiği gün gibi aşikardır.
2021 İsrail Cumhurbaşkanlığı Seçimi
İsrail siyasetine 2021 yılına damga
vuracak bir diğer seçim ise, yaz aylarında yapılması beklenen Cumhurbaşkanlığı
seçimidir. Parlamenter sistemin geçerli olduğu İsrail’de, Cumhurbaşkanlığı
makamı büyük ölçüde siyaset üstü ve sembolik bir makamdır. Meclis tarafından
mutlak çoğunlukla seçilen İsrail Cumhurbaşkanları, 2000 yılına kadar 5
yıllığına seçiliyorlar ve iki dönem görevde kalabiliyorlardı. Ancak 2000
yılındaki değişikliklerle birlikte, şimdilerde Cumhurbaşkanları bir defa ve 7
yıllığına seçilmektedirler. Bugüne kadar İsrail Cumhurbaşkanlığı yapan kişiler
ise şunlardır:[15]
·Chaim Weizmann (1949-1952)
·Yitzhak Ben-Zvi (1952-1963)
·Zalman Shazar (1963-1973)
·Ephraim Katzir (1973-1978)
·Yitzhak Navon (1978-1983)
·Chaim Herzog (1983-1993)
·Ezer Weizman (1993-2000)
·Moshe Katsav (2000-2007)
·Şimon Peres (2007-2014)
·Reuven Rivlin (2014-2021)
İsrail’de parlamento seçimlerinin
ardından, uzlaşma sonucunda ülkenin 11. Cumhurbaşkanı seçilecektir. Kimi
yazarlar, Netanyahu’nun Cumhurbaşkanlığı makamına çıkarak yolsuzluk
suçlamalarından kurtulmak isteyebileceğini iddia etseler de[16], "Bibi" lakaplı deneyimli siyasetçinin günümüze kadar bu yönde bir açıklama ve
niyet beyanı olmamıştır. Bu nedenle, kimin 11. İsrail Cumhurbaşkanı olacağını
tahmin etmek şu an için oldukça zordur.
Sonuç
Sonuç olarak, İsrail siyasetinde
önemli bir dönüm noktası olabilecek 2021 genel seçimleri sonucunda birçok
farklı ihtimal gerçekleşebilir. Herşeye rağmen, Netanyahu Başbakanlığında bir sağ koalisyon hükümeti formülü olma ihtimali de mevcuttur. Buna karşın, Gideon Sa’ar’ın
ve yeni kurduğu partisi Yeni Umut’un kısa sürede gerçekleşen müthiş çıkışı,
onun Başbakanlığında Yesh Atid, Yamina, Mavi Beyaz ittifak ve İsrail Evimiz
partisi gibi sağ partileri kapsayan bir koalisyonu da mümkün kılabilir. Kesin
olay şey ise, İsrail’de solun bir türlü toparlanamadığı gerçeğidir ki, bu durum
en çok da Filistin halkına zarar vermektedir.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
Kapak resmi: İsrail Başbakan adaylarıYair Lapid, Naftali Bennett, Benyamin Netanyahu, Gideon Sa’ar ve
Benny Gantz (The
Times of Israel)
