Uruguay ya da yasal adıyla Uruguay Doğu Cumhuriyeti (İspanyolca:
República Oriental del Uruguay), Güney Amerika anakarasının güneyinde, kuzeyinde
Brezilya, batısında Uruguay ırmağı ile Arjantin, güneyinde bu ırmağın denize
döküldüğü Rio de la Plata (Gümüş Irmak) koyu, doğusunda ise Atlas Okyanusu ile çevrili
olan bir ülkedir.[1] 3 milyon
300 bin nüfusa sahip olan ülke, geçtiğimiz aylarda hızla büyüyen ekonomisi, hemcinsler
arasında evliliğe izin vermesi ve uyuşturucu üretimi ve satışını belirli düzenlemeler
sahilinde serbest bırakmasıyla gündeme gelmiş ve The Economist dergisi tarafından 2013 yılında yılın ülkesi
seçilmiştir.[2] 26 Ekim
2014 tarihinde Uruguay’da anayasal referandumla birlikte (bu referandumda yasal
sorumluluk yaşının 18’den 16’ya indirilmesi söz konusudur[3])
Devlet Başkanlığı seçimi yapılacaktır. İlk turda seçim sonuçlanmazsa, ikinci
tur ise 30 Kasım’da düzenlenecektir.[4]
Bu yazıda Uruguay Başkanlık seçimlerini sizler için mercek altına alacağım.
1997 yılında yürürlüğe giren (aslında 1967 anayasasında yapılan bazı değişikliklerle
hazırlanmış bir anayasadır) ve daha sonrasında 1989, 1994, 1996 ve 2004
yıllarında ciddi değişikliklere uğrayan[5]
Uruguay anayasasına göre[6];
Uruguay Doğu Cumhuriyeti Devlet Başkanı hem devletin, hem de hükümetin Başkanı
konumundadır.[7] İki
kamaradan oluşan Uruguay Genel Meclisi (Asamblea General), 99 sandalyeli
Temsilciler Meclisi (Cámara de Diputados) ve 31 üyeli Senato’dan (Cámara de
Senadores) oluşmaktadır.[8]
Her iki kamaranın temsilcileri de, nispi temsil seçim sistemiyle 5 yıllığına
seçilmektedirler.[9]
José Mujica
Uruguay’da en son 2009’da yapılan Devlet Başkanlığı seçimlerini mütevazı
yaşam tarzı ve dürüstlüğüyle bilinen sempatik politikacı José Mujica[10]
kazanmıştır. “Pepe” lakaplı ve 1935 doğumlu olan Mujica, gençliğinde Tupamaros gerilla
hareketlerine katılmış sol görüşlü ve ateist bir politikacıdır.[11]
2009’daki seçimi, ikinci turda rakibi Luis Alberto Lacalle önünde % 54,63 oyla kazanmayı
başaran Mujica[12], anayasa
gereği 2. defa üstüste Başkan adayı olamamaktadır.[13]
Bu nedenle 2009’da Mujica’yı destekleyen sol görüşlü Geniş Cephe (Frente Amplio
– FA) seçim ittifakı, bu seçimde Tabaré Vázquez’i aday göstermiştir. 1940
doğumlu deneyimli bir siyasetçi olan Vázquez, daha önce 2005-2009 yılları
arasında da Devlet Başkanlığı görevini yürütmüştür.[14]
Oldukça başarılı bir Başkanlık dönemi geçirmiş olan sol görüşlü ve aslen doktor
(onkolog) olan Vázquez, bu nedenle seçimlerin büyük favorisidir.[15]
Son anketler Vázquez’in partisinin % 43-45 arasında bir oyunun olduğunu ve en
kötü ihtimalle ikinci turda rahatlıkla Başkan seçileceğini göstermektedir.[16]
Tabaré Vázquez
Tabaré Vázquez’in kendisini zorlaması muhtemel tek rakibi ise; Ulusal
Parti’nin (Partido Nacional – PN) desteklediği sağ görüşlü ve
milliyetçi-muhafazakar çizgideki 1973 doğumlu genç siyasetçi Luis Alberto
Lacalle Pou’dur.[17] Eski
Uruguay Devlet Başkanı Luis Alberto Lacalle’in (1990-1995) oğlu olan ve köklü
bir aileden gelen Pou, 2007 yılında televizyon kameraları önünde kavgaya
karışmış ateşli bir politikacıdır.[18]
Anketlerde Pou’nun oy oranı % 25-28 oranında gözükmektedir. Diğer bazı
anketlerde ise Pou’nun oy oranı % 32 dolaylarındadır.[19]
Seçimin ikinci tura kalması durumunda, Pou’nun oylarını % 40 bandına
yaklaştırması muhtemeldir. Ancak yine de bu seçimi kazanması için yeterli
olmayacaktır.
Luis Alberto Lacalle Pou
Seçimde dikkat çeken ve az da olsa kazanma şansı bulunan üçüncü aday ise;
merkez sağ çizgideki Colorado Partisi’nin desteklediği eski Uruguay diktatörü Juan
María Bordaberry’in (1972-1976) oğlu 1960 doğumlu siyasetçi Pedro Bordaberry’dir.[20]
Anketlerde Bordaberry’nin oranı % 14-15 dolaylarında gözükmektedir.[21]
Pedro Bordaberry
Seçimlerde bu iddialı 3 aday dışında iddiası bulunmayan başka adaylar da
yarışmaktadır. Şu an için en makul gözüken; 2009’da Mujica’nın yaptığı gibi
seçimi ikinci turda Tabaré Vázquez’in kazanmasıdır. Ancak elbette son sözü
Uruguay halkı söyleyecektir.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Uruguay”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Uruguay.
[2] “Earth’s got talent”, The Economist, Erişim Tarihi:
16.10.2014, Erişim Adresi: http://www.economist.com/news/leaders/21591872-resilient-ireland-booming-south-sudan-tumultuous-turkey-our-country-year-earths-got.
[3] “Uruguayan constitutional
referendum, 2014”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Uruguayan_constitutional_referendum,_2014.
[4] Mike LaSusa (2014), “Uruguay
Presidential Elections 2014”, SouthernPulse.info,
Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://www.spcorrespondents.com/blog/uruguay-presidential-elections-2014.
[5] “Constitution of Uruguay”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Constitution_of_Uruguay.
[6] Anayasanın orijinal İspanyolca
metni için; http://www.parlamento.gub.uy/Constituciones/Const997.htm.
[7] “Politics and government of
Uruguay”, Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: https://www.princeton.edu/~achaney/tmve/wiki100k/docs/Politics_of_Uruguay.html.
[8] “General Assembly of Uruguay”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/General_Assembly_of_Uruguay.
[9] “General Assembly of Uruguay”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/General_Assembly_of_Uruguay.
[10] “José Mujica”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Mujica.
[11] “José Mujica”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Mujica.
[12] “Uruguayan general election,
2009”, Wikipedia, Erişim Tarihi:
16.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Uruguayan_general_election,_2009.
[13] “Uruguayan general election,
2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi:
16.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Uruguayan_general_election,_2014.
[14] “Tabaré Vázquez”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Tabar%C3%A9_V%C3%A1zquez.
[15] Uruguay siyasi sistemi, partiler
ve adayları konusunda detaylı bir analiz için; Rafael Piñeiro (2014), “Uruguayan
Electoral Process 2014-2015”, Wilson
Center, Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/Presentation%20PINEIRO.pdf.
[16] “Uruguayan general election,
2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi:
16.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Uruguayan_general_election,_2014.
[17] “Luis Alberto Lacalle Pou”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Luis_Alberto_Lacalle_Pou.
[18] “Partido Nacional y FA
repudiaron pelea entre diputados”, Espectador.com,
Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://www.espectador.com/politica/108493/partido-nacional-y-fa-repudiaron-pelea-entre-diputados.
[19] “Polls shows Uruguay
presidential election headed for runoff”, Fox
News Latino, Erişim Tarihi: 16.10.2014, Erişim Adresi: http://latino.foxnews.com/latino/politics/2014/10/07/polls-shows-uruguay-presidential-election-headed-for-runoff/.
[20] “Pedro Bordaberry”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 16.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Pedro_Bordaberry.
[21] “Uruguayan general election,
2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi:
16.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Uruguayan_general_election,_2014.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder