2004 yılında NATO’ya, 2007 yılında ise Avrupa Birliği’ne üye olan, Türkiye’nin
komşu ülkelerinden Bulgaristan’da, parlamento seçimleri 5 Ekim 2014 tarihinde
yapılacak. Bu yazıda Bulgaristan siyasal sistemi hakkında bazı temel bilgileri
sizinle paylaşacak ve seçimleri analiz edeceğim.
Komünizmin yıkılmasının ardından 1991 yılında ilan edilen son
anayasasına göre[1];
Bulgaristan Cumhuriyeti, üniter devlet esaslarına dayalı olarak kurulmuş bir
parlamenter demokrasidir. Bulgaristan siyasal sisteminde yürütme, doğrudan halkoyuna
dayalı seçimle işbaşına gelen Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu’ndan
oluşmaktadır. Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir süre için seçilmektedir. 23 Ekim ve 30
Ekim 2011 tarihlerinde iki tur halinde gerçekleştirilen son Cumhurbaşkanlığı
seçimleri neticesinde, ikinci turda % 52,6 oy oranına ulaşan[2]
Rosen Plevneliev, Cumhurbaşkanı seçilmiş ve görevine 23 Ocak 2012’de başlamıştır.[3]
Rosen Plevneliev
Ülkede parlamento ise, 4 yılda bir seçilen 240 milletvekilinden oluşmaktadır.
Başbakan ve Bakanlar Kurulu, genel seçimlerin ardından Parlamento’da çoğunluğa
sahip parti veya partiler arasından seçilmekte ve Cumhurbaşkanı tarafından
atanmaktadır.[4] Ülkedeki
ekonomik sorunlar nedeniyle 2013 başında patlak veren protesto gösterileri
sonrasında, 2009 yılından bu yana iktidarda bulunan Boyko Borisov Başbakanlığındaki
merkez sağ GERB (Bulgaristan’ın Avrupa Gelişimi İçin Vatandaşları) hükümeti
istifa etmiştir.[5] 12 Mayıs
2013 tarihinde gerçekleşen erken genel seçimler sonrasında, dört siyasi parti %
4 oranındaki barajı aşarak Parlamento’ya girebilmiş, (büyük oy kaybı yaşayan GERB
% 30,5, merkez sol Bulgaristan Sosyalist Partisi - BSP % 26,6, Bulgar
Türklerinin kurduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi - HÖH % 11,3 ve ırkçı Ataka % 7,3
oranında oy almıştır[6]),
ancak hiçbir parti 240 üyeli Parlamento’da tek başına hükümet kurabilecek
çoğunluğu sağlayamamıştır.[7]
GERB'in hükümeti kurma görevini iade etmesi üzerine, Cumhurbaşkanı Rosen
Plevneliev, hükümeti kurma görevini ikinci parti konumundaki BSP'ye tevdi
etmiştir. BSP lideri Sergey Stanişev, daha önceden ilan ettiği üzere, Plamen
Oreşarski Başbakanlığında bir teknokrat hükümeti kurmuştur.[8]
2014 genel seçimleri öncesinde de Bulgaristan’da siyasi tabloda önceki
yıllara benzer bir görüntü bulunmaktadır. Adının karıştığı skandallara rağmen
yerini koruyan Boyko Borisov liderliğinde seçimlere girecek GERB, seçimlerin
favorisi durumundadır. Doktora derecesinin olmasının yanında futbolculuğuyla da
bilinen[9]
Borisov’un partisi GERB, 2014 Mayıs’ında Avrupa Parlamentosu seçimlerinden de %
30,40 oyla birinci olarak çıkmıştı.[10]
Son anketlere göre; GERB seçimlerden % 34-35 civarında bir oyla birinci olarak
çıkacaktır.[11] Ancak
bunun tek parti hükümeti kurmak için yeterli olmayabileceği anlaşılmaktadır.
Zira ülkedeki dört büyük partinin de % 4’lük seçim barajını aşması durumunda,
GERB’in milletvekili sayısı gerekli minimum milletvekili sayısı olan 121’yi
bulamayacak ve 110 dolaylarında kalacaktır. Bu da, GERB’in eğer barajı
geçebilirse ırkçı Ataka ile koalisyon yapma ihtimalini gündeme getirmektedir.
Zaten aşırı sağa meyilli bir politikacı olan ve daha önce “Bulgaristan’daki en
büyük sorunun Türkler ve Romanlardan oluşan kalitesiz insan malzemesi olduğunu”[12]
söyleyen Borisov’un bu koalisyona sıcak bakması muhtemeldir.
Boyko Borisov
Yeni Genel Başkanı Mihail Mikov liderliğinde seçimlere, daha önce de
olduğu gibi Bulgaristan İçin Koalisyon adlı çeşitli sol partilerin yer aldığı bir
seçim ittifakıyla giren Bulgaristan Sosyalist Partisi – BSP, son anketlerde
yalnızca % 18-19 oy oranında gözükmektedir.[13]
Mayıs ayındaki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde de Sergey Stanişev liderliğinde yalnızca % 18,93 oyda kalan BSP, seçimler öncesinde hiç de ümit
vermemektedir.
Mihail Mikov
Bulgaristan Türklerinin kurduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi – HÖH ise bu
seçimler öncesinde bir çıkış arayışındadır. ALDE üyesi ve liberal çizgide olan
partinin Genel Başkanı Lütfi Mestan’dır. Son Avrupa Parlamentosu seçimlerinde
çıkış gerçekleştirerek % 17,26 oya ulaşan HÖH[14],
bu seçimler öncesinde yapılan anketlerde ise % 15 civarında bir oy oranında
gözükmektedir.[15]
Lütfi Mestan (Lyutvi Mestan)
Türk düşmanlığı ve anti-semitizmiyle bilinen aşırı sağcı Ataka Partisi
ise, seçimlere Volen Siderov liderliğinde girmektedir. Ataka’nın sorunu, son
anketlerde oy oranlarının % 3-4 arasında gidip gelmesi[16]
ve barajı aşmalarının garanti gözükmemesidir. Ancak barajı aşmaları durumunda, bu parti yeni dönemde koalisyon ortağı haline bile gelebilir.
Irkçı dayanışması: Marine Le Pen ve Volen
Siderov
Seçimlerde Parlamento’ya girme ihtimalleri olan başka küçük partiler ve seçim ittifakları da bulunmaktadır. Ancak seçimin daha çok bu dört parti
etrafında şekillenmesi beklenmektedir. Genel bir değerlendirme yapmak
gerekirse; Bulgaristan’da GERB ve Borisov’un iktidara yakın gözüktüğü, ancak
Ataka’nın veya bir diğer sağ partinin barajı geçememesi durumunda, Borisov’un
koalisyon ortağı bulmak konusunda zorlanabileceği anlaşılmaktadır. Ataka ile
koalisyon hükümeti kurulması durumunda ise, Bulgaristan’ın imajı ve bu ülkedeki
Türk kökenlilerin durumu gibi konularda yeni olumsuz gelişmeler yaşanabilir.
Zaten ekonomik olarak iyi durumda olmayan ülkenin, bir de bu gibi siyasi
sorunlara meydan vermesi ise kuşkusuz ülkedeki istikrarı bozacak faktörler
olacaktır.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] Anayasayı İngilizce olarak
okumak için; http://www.parliament.bg/en/const/.
[2] “Bulgarian presidential
election, 2011”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_presidential_election,_2011.
[3] “Bulgaristan’ın Siyasi Görünümü”,
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı,
Erişim Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/bulgaristan-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[4] “Bulgaristan’ın Siyasi Görünümü”,
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı,
Erişim Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/bulgaristan-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[5] “Bulgaristan’ın Siyasi Görünümü”,
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı,
Erişim Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/bulgaristan-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[6] “Bulgarian parliamentary
election, 2013”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_parliamentary_election,_2013.
[7] “Bulgaristan’da Sandıktan
Belirsizlik Çıktı”, Uluslararası Politika
Akademisi, Erişim Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/bulgaristanda-sandiktan-belirsizlik-cikti/.
[8] “Bulgaristan’ın Siyasi Görünümü”,
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı,
Erişim Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/bulgaristan-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[9] “Boyko Borisov”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 03.10.2014,
Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Boyko_Borisov.
[10] “European Parliament election,
2014 (Bulgaria)”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/European_Parliament_election,_2014_(Bulgaria).
[11] “Bulgarian parliamentary
election, 2014”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_parliamentary_election,_2014.
[12] Bu konuda bir haber için; http://kircaalihaber.com/index.php?pid=3&id_news=5136.
[13] “Bulgarian parliamentary
election, 2014”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_parliamentary_election,_2014.
[14] “European Parliament election,
2014 (Bulgaria)”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/European_Parliament_election,_2014_(Bulgaria).
[15] “Bulgarian parliamentary
election, 2014”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_parliamentary_election,_2014.
[16] “Bulgarian parliamentary
election, 2014”, Wikipedia, Erişim
Tarihi: 03.10.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Bulgarian_parliamentary_election,_2014.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder