Giriş
Hatırlanacak olursa, 80. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kapsamında düzenlenen Müslüman Liderler Zirvesi'nde Gazze krizi ABD Başkanı Donald Trump ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı bir oturumda kapsamlı şekilde tartışılmış ve Zirve sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Gazze'de yaşanan büyük krizin durdurulması ve İsrail-Filistin Sorunu'nun barışçıl şekilde çözümlenmesi adına umut dolu açıklamalar gelmişti. Nitekim çok geçmeden, ABD Başkanı Donald Trump harekete geçti ve tepki çeken "Riviera Planı"ndan sonra Gazze krizine yönelik 21 maddelik yeni bir plan açıkladı.
Trump'ın Gazze Barış Planı
Uluslarası basına yansıdığı kadarıyla, ABD Başkanı Donald Trump'ın özel temsilcisi Steven Witkoff tarafından hazırlanan Plan, şu 21 maddeden oluşuyor:
1. Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, radikalleşmenin ortadan kaldırıldığı, terörden arındırılmış bir bölge olacaktır.
2. Gazze, halkının yararına yeniden geliştirilecektir.
3. İsrail ve Hamas, bu öneriyi kabul ederse, savaş derhal sona erecek, İsrail Ordusu-IDF tüm operasyonlarını durduracak ve Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilecektir.
4. İsrail'in anlaşmayı kamuoyuna kabul etmesinden sonraki 48 saat içinde, tüm hayatta olan ve ölen rehineler iade edilecektir.
5. Rehineler iade edildikten sonra, İsrail, ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış birkaç yüz Filistinli güvenlik mahkumunu ve savaşın başlangıcından bu yana tutuklanan 1.000'den fazla Gazze sakini ile birkaç yüz Filistinlinin cenazesini serbest bırakacaktır.
6. Rehineler iade edildikten sonra, barış içinde bir arada yaşamayı taahhüt eden Hamas üyeleri affedilecek, Gazze Şeridi'nden ayrılmak isteyen üyeler ise kabul eden ülkelere güvenli geçiş hakkı tanınacaktır.
7. Bu anlaşmaya varıldığında, Gazze Şeridi'ne yardım, Ocak 2025'teki rehine anlaşmasında belirlenen kriterlerden daha düşük olmayan oranlarda aktarılacaktır. Bu kriterler arasında günde 600 kamyon yardım, kritik altyapının rehabilitasyonu ve molozların kaldırılması için ekipmanların girişine izin verilmesi yer alıyor.
8. Yardımlar, her iki tarafın da müdahalesi olmaksızın, Birleşmiş Milletler ve Kızılhaç ile İsrail veya Hamas ile ilişkisi olmayan diğer uluslararası kuruluşlar tarafından dağıtılacaktır.
9. Gazze, anlaşma sonrasında halka günlük hizmetleri sağlamakla sorumlu olacak Filistinli teknokratlardan oluşan geçici bir geçiş hükümeti tarafından yönetilecektir. Komite, ABD'nin Arap ve Avrupalı ortaklarıyla istişare ederek kurduğu yeni bir uluslararası kuruluş tarafından denetlenecektir. Komite, Filistin Yönetimi reform programını tamamlayana kadar Gazze'nin yeniden inşası için bir finansman çerçevesi oluşturacaktır.
10. Modern Ortadoğu şehirlerinin inşasında deneyimli uzmanların bir araya getirilmesi ve yatırımları çekmek ve istihdam yaratmak amacıyla mevcut planların değerlendirilmesi yoluyla Gazze'nin yeniden inşası için bir ekonomik plan oluşturulacaktır.
11. Katılımcı ülkeler tarafından müzakere edilecek indirimli gümrük tarifeleri ve erişim oranları ile bir ekonomik bölge kurulacaktır.
12. Kimse Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacak, ancak ayrılmayı seçenlerin geri dönmesine izin verilecektir. Ayrıca, Gazzeliler burada kalmaya teşvik edilecek ve orada daha iyi bir gelecek inşa etme fırsatı sunulacaktır.
13. Hamas, Gazze'nin yönetiminde hiçbir rol oynamayacaktır. Tüneller dahil olmak üzere, saldırı amaçlı askeri altyapının yıkılması ve inşasının durdurulması konusunda taahhüt verilecektir. Gazze'nin yeni liderleri, komşularıyla barış içinde bir arada yaşamayı taahhüt edeceklerdir.
14. Hamas ve diğer Gazze gruplarının yükümlülüklerini yerine getirmelerini ve Gazze'nin İsrail'e veya kendi halkına tehdit oluşturmamasını sağlamak için bölgesel ortaklar tarafından bir güvenlik garantisi verilecektir.
15. ABD, Arap ve diğer uluslararası ortaklarla birlikte, Gazze Şeridi'ndeki güvenliği denetlemek üzere Gazze'ye derhal konuşlandırılacak geçici bir uluslararası istikrar gücü oluşturmak için çalışacaktır. Bu güç, uzun vadeli bir iç güvenlik organı olarak görev yapacak bir Filistin polis gücü oluşturacak ve eğitecektir.
16. İsrail Gazze'yi işgal etmeyecek veya ilhak etmeyecek ve IDF, yedek güvenlik güçleri Şeritte kontrol ve istikrarı sağladıkça, şu anda işgal ettiği toprakları kademeli olarak devredecektir.
17. Hamas, bu öneriyi geciktirir veya reddederse, yukarıdaki noktalar terörden arındırılmış bölgelerde uygulanacak ve IDF bu bölgeleri kademeli olarak uluslararası istikrar gücüne devredecektir.
18. İsrail, Katar'a yönelik olarak gelecekte herhangi bir saldırı düzenlememeyi kabul etmektedir. ABD ve uluslararası toplum, Doha'nın Gazze çatışmasında önemli arabuluculuk rolünü kabul etmektedirler.
19. Gazze'de nüfusu radikalleşmeden uzaklaştırmak için bir süreç oluşturulacaktır. Bu süreç, İsrail ve Gazze'deki zihniyet ve anlatıları değiştirmek amacıyla dinler arası diyalogu da içerecektir.
20. Gazze'nin yeniden inşası ilerledikçe ve Filistin Yönetimi reform programı uygulandıkça, Filistin halkının arzusu olarak kabul edilen Filistin Devleti'nin kurulması için güvenilir bir yolun koşulları oluşabilecektir.
21. ABD, barış içinde bir arada yaşama için siyasi bir ufuk üzerinde anlaşmak üzere İsrail ve Filistinliler arasında diyalog kuracaktır.
Yorum
Planı değerlendirdiğimizde, ABD Başkanı Donald Trump'ın bu defa daha gerçekçi, uygulanabilir, ayakları yere basan ve makul bir öneriyle ortaya çıktığı söylenebilir. Plan, akan kanın durdurulması ve bölgede eziyet çeken Filistinli sivillerin kurtarılması adına son derece iyi planlanmış ve İsrail Ordusu'nun bölgeden çekilerek insani yardımların hızlı bir şekilde ulaştırılması ve Gazze'de geçici bir uluslararası yönetimin kurulması gibi temel sütunlar üzerine inşa edilmiştir. Bu, Trump yönetiminin insani duruşunu gösteren ve İsrail'i kötülemek dışında herhangi bir somut şey yapmayan sözde Filistin yanlılarından çok daha fazla Filistinlileri düşünen/kurtaran bir plandır. Öyle ki, plan uygulanabilirse, hiçbir Gazzeli ülkesini terk etmek zorunda kalmayacak, ama Hamas üyeleri isterlerse buradan ayrılabileceklerdir. Ayrıca Hamas'a ülkenin geleceğinde herhangi bir rol verilmeyecek ve Filistin'in modern ve Batı karşıtı olmayan gruplarca yönetilmesi amaçlanacaktır. Ek olarak, anlaşmada, Katar'ın İsrail'in olası müdahalelerine karşı güvenceye alınması ve Filistin'in yeniden imar edilerek kalkınması durumunda Filistin Otoritesi (Mahmud Abbas) önderliğinde Filistin Devleti'nin oluşmasına yeşil ışık yakılması gibi umut veren maddeler vardır. Ayrıca uluslararası basında eski Birleşik Krallık (İngiltere) Başbakanı Tony Blair'in bu süreçte Gazze'yi yönetebileceği yazılmaktadır ki, Blair, büyük tecrübesiyle bu işi yapabilecek çapta bir isimdir.
Bu plan, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD ziyaretinin ne denli etkili ve başarılı geçtiğinin bir diğer kanıtı olmuş ve Gazzelilerin büyük trajediden kurtulmaları adına iyi bir temel oluşturmuştur. Körfez ülkelerinin maddi destekleri de sağlanabilirse, Gazze, kısa sürede yeniden kalkınabilir, insani trajediler son bulabilir ve iki devletli çözüm temelinde hızla yol alınabilir. Bu, gayet mümkün ve ABD yönetimi için de kesinlikle istenmeyen bir durum değildir. Ancak şunu iyi anlamak gerekir ki, amaçları Filistinlilere yardım etmek değil, Gazzelilerin kanı üzerinden Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batı'yı kötülemek olan fanatikler hiçbir zaman ve hiçbir plandan mutluluk duymayacak ve eğer onların dediklerine göre hareket edilirse, ileride ortada bir Filistin Devleti'nin kalmayacağı karanlık bir gelecek senaryosu yaşanacaktır. Bu nedenle, bu planı gerçekleştirmek herkesin görevi olmalıdır...
Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder