2024 Solomon Adaları Genel Seçimleri

 

Giriş

Okyanusya kıtasında yer alan bir ada ülkesi olan Solomon Adaları, son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri (kısaca ABD) ile Çin Halk Cumhuriyeti (kısaca Çin) arasında gelişen ekonomik ve jeopolitik rekabette giderek önem kazanmış ve yaklaşık 750.000 kişilik küçük bir devlet olmasına karşın uluslararası siyasette adından söz ettirmeye başlamıştır. Bu yazıda, 2024 Solomon Adaları genel seçimleri analiz edilecektir. Bunun için ise, önce Solomon Adaları hakkında temel bilgiler verilecek, daha sonra Solomon Adaları siyasi tarihi kısaca özetlenecek, bir sonraki bölümde ABD-Çin rekabeti bağlamında Solomon Adaları’nın önemi anlatılacak ve son olarak da 2024 Solomon Adaları genel seçimleri değerlendirilecektir.

Solomon Adaları Hakkında Temel Bilgiler

İngilizce resmi adı “Solomon Islands” olan Solomon Adaları, Pasifik Okyanusu’nun güneybatısında, Papua Yeni Gine’nin doğusunda ve Vanuatu’nun kuzeybatısında bulunan bir Okyanusya devletidir. 6 büyük ve 900’den fazla küçük adadan oluşan bir ülke olan Solomon Adaları’nın yüzölçümü 28.466 kilometre kadardır.[1] Başkenti 85.000 kişinin yaşadığı Honiara şehri olan Solomon Adaları, Devlet Başkanı olarak halen Birleşik Krallık monarkını (Kral Üçüncü Charles) kabul eden ve anayasal monarşi ile yönetilen demokratik bir devlettir.[2] Öyle ki, Freedom House’un 2024 yılı raporuna göre, ülkenin toplam puanı 75/100 gibi çok yüksek bir puan olup, Solomon Adaları, “özgür devlet” (free) statüsünde kabul edilmektedir.[3]

Dünyada Solomon Adaları’nın yeri

Ülkenin toplam nüfusu ise günümüzde 753.354 olarak tahmin edilmektedir.[4] Ülke nüfusunun yüzde 95’lik büyük kesimi Melanezyan adı verilen yerlilerden, yüzde 3’lük bölümü Polinezyalılardan, yüzde 1’lik bölümü de Mikronezyalılardan oluşmaktadır.[5] Ülke nüfusunun yüzde 74-75’lik büyük bölümü ise kırsal alanlarda yaşamaktadır.[6] Ülkedeki en yoğun konuşulan dil yerel dillerin karışımı olan Pidgin olmakla birlikte, resmi dil olan İngilizce’de yüzde 2’lik küçük bir azınlık tarafından konuşulmaktadır. Bunun yanı sıra, ülkede tam 120 kadar farklı dil konuşulmaktadır.[7] Dini açıdan bakıldığında ise, ülkenin yüzde 73’lük büyük bölümü Protestanlardan, yüzde 20’lik bölümü Katoliklerden, diğer bölümü de farklı Hıristiyanlık grupları ve dinlerden oluşmaktadır.[8] Ayrıca Solomon Adalıların yoğun şekilde sarışın olması ilginç bir detaydır.[9]

Solomon Adaları haritası

Birleşmiş Milletler (BM) üyesi bir devlet olan Solomon Adaları, ayrıca İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth), Pasifik Adaları Forumu (South Pacific Forum), Pasifik Topluluğu (Pacific Community) ve Uluslararası Para Fonu (İMF) gibi çeşitli uluslararası kuruluşlara üye bir devlettir.[10] Düşük nüfusu nedeniyle küçük ve gelişmemiş bir ekonomisi olan (toplam 1,60 milyar dolar büyüklüğünde[11]) Solomon Adaları’nda ortalama kişi başına düşen yıllık gelir ise 2.250 dolar düzeyindedir ki, bu da ülkeyi oldukça düşük gelirli hatta “en az gelişmiş devlet” statüsüne sokmaktadır.[12] Solomon Adaları’nın en önemli dış ticaret ortağı ise ihracatının yaklaşık yüzde 60’ını yaptığı Çin’dir.[13] Solomon Adaları, Çin başta olmak üzere bazı ülkelere başta tropikal ağaçlar/kerestelik tomruk olmak üzere, ton balığı/orkinos/palamut/konserve, palm yağı ve alüminyum gibi ürünler ihraç etmekte ve bu sayede gelir elde etmektedir.[14] Ayrıca ülkenin en önemli ithalat kaynakları olan Avustralya, Singapur, Malezya ve Vietnam da -Çin’den sonra- bu ülke açısından önemli ticaret ortaklarıdır.[15] Solomon Adaları’nın bu devletlerden ithal ettiği ürünlerin başında ise petrol veya bitümenli yağ, tahıl/pirinç, deniz taşıtları, buldozer ve araçlar gelmektedir.[16]

Solomon Adaları’nın başlıca ticaret ortakları

Solomon Adaları Siyasal Tarihi

Tarihi M.Ö. 30.000’lı yıllara kadar uzansa da, Solomon Adaları’nda modern siyasal bir dizgenin kurulması bu bölgenin 19. yüzyılda Hıristiyan misyonerler tarafından ziyaret edilmeye ve Batılı ülkeler nezdinde önem kazanmaya başlamasıyla olmuş ve bu tarihten itibaren bölgedeki yerel dinamikleri hızlandıran siyasal ve ekonomik gelişmeler yaşanmıştır. Misyonerler öncesinde, Solomon Adaları’na ulaşan ilk Batılı kâşif ise İspanyol “conquistador” Álvaro de Mendaña de Neira olmuş ve kendisi 1568 yılında burayı keşfetmiştir.[17] İddialara göre, Neira burada altın madenleri ve Kral Solomon’un (Süleyman) hazinelerini bulmuş ve bu nedenle buraya Solomon Adaları (Islas de Solomón) denmeye başlanmıştır.[18] İspanyollardan sonra ise 18. yüzyıldan itibaren İngiliz ve Fransız kâşifler buraya yoğun şekilde gelmeye başlamışlardır. Özellikle 1788’de Avustralya’daki Sidney şehrinin İngiliz kontrolüne geçmesinin ardından, Solomon Adaları’nda da ticaret gelişmeye başlamıştır.

Solomon Adaları bayrağı

Ancak daha önce de belirtildiği üzere, Solomon Adaları’nın asıl gelişimi 19. yüzyılda buraya misyonerlerin yoğun şekilde gelmeye başlamasıyla olmuştur. Katolik misyonerlerin faaliyetleri Solomon Adaları’nda özellikle 1840’larda görece daha az başarılı olurken, 1870’lerden itibaren Yeni Zelanda’dan buraya akın etmeye başlayan Anglikan misyonerler ise çok daha başarılı olmuş ve bu nedenle ülkede halkın büyük bölümü bu nedenle Protestan mezhebini benimsemiştir.[19] Misyonerlerin faaliyetleri neticesinde Solomon Adalılar zamanla Hıristiyanlığa intisap ederken, ülkedeki işgücü de farklı ülkelerde/bölgelerde çalıştırılmaya başlanmıştır. Örneğin, Britannica’ya göre, 1870-1910 döneminde 30.000 kadar Solomon Adalı Fiji ve Avustralya’daki Queensland bölgesinde işçi olarak çalıştırılmıştır.[20] Bölgede ekonomik çıkarları olan Almanya ve İngiltere (Britanya), 1886’da adayı kendi aralarında paylaşırken, 1899 yılında Samoa ve Afrika’daki varlığının tanınması karşılığında, Almanya, “Alman Yeni Ginesi” idari alanındaki bu bölgeyi Buka ve Bougainville dışında tamamen İngiliz kontrolüne bırakmıştır.[21] Bu bağlamda, 1899-1900 döneminden itibaren, Solomon Adaları İngiltere’nin kontrolüne girmiştir.[22] İngiliz Krallığı, 1893 yılında Solomon Adaları Protektorası’nı ilan etmiş ve 1896’dan itibaren adada resmi olarak İngiliz kolonisi dönemi başlamıştır. 1978’e kadar sürecek bu dönemde çok büyük kıyımlar olmasa da, kuşkusuz ticari çıkarlar ve sert koloni yasaları nedeniyle, birçok olumsuz tecrübe yaşanmıştır. Örneğin, 1927’de Malaita’da vergi tahsildarlarının Kwaio etnik grubu mensuplarınca öldürülmesi sonrasında, Avustralya’dan gelen bir savaş gemisi bölgeyi bombalamış ve yerel halkı katletmiştir.

Solomon Adaları’nda İngiliz kolonisi döneminden bir kare[23]

İkinci Dünya Savaşı sırasında 1942 yılında Japonya’nın istilasına uğrayan Solomon Adaları, 1943 yılında ise Guadalcanal Savaşı’ndan sonra ABD tarafından ele geçirilmiş ve adadaki İngiliz yönetimi devam etmiştir.[24] Savaş süresince ada halkı da İngiliz etkisiyle ABD Ordusu’nu desteklemiş ve Japonya’ya karşı mücadele vermiştir. Bu dönemde, ülkede ilk kez milli birlik ve milliyetçilik düşüncesi kök salarken, bu sayede 1944-1952 döneminde Maasina Yönetimi adı verilen milliyetçi bir yönetim işbaşı yapmıştır. Ayrıca, savaştan sonra, önceden Tulagi olan ülkenin başkenti de askeri/stratejik gerekçelerle Honiara’ya taşınmıştır.

Peter Kenilorea

Solomon Adaları, 7 Temmuz 1978 tarihinde ise İngiltere’den bağımsızlığını kazanmış ve 19 Eylül 1978 tarihinde bağımsız bir devlet olarak Birleşmiş Milletler’de tescil edilmiştir.[25] Ancak Solomon Adaları İngiliz Milletler Topluluğu üyeliğini sürdürmüş ve İngiliz monarkını da kendi Devlet Başkanı kabul etmiştir. Ülkenin bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynayan Peter Kenilorea, 1978-1981 döneminde ülkenin ilk Başbakanı olmuş, ilerleyen yıllarda da 1984-1986 döneminde bir kez daha Başbakanlık yapmıştır. İngiltere’de Privy Council üyesi olan Kenilorea, ülkenin kurucu lideri kabul edilirken, 1980’lerde ve 1990’larda, onun dışında Solomon Mamaloni adlı bir diğer politikacı da ülke siyasetine damgasını vurmuş; üç farklı dönemde ve uzun yıllar Başbakanlık yapmıştır. 2000’lerde ise Manasseh Sogavare, dört farklı dönemde ve uzun yıllar iktidarda kalmıştır. Sogavare, halen de ülkenin Başbakanı durumundadır. Ülkede 1990’larda ciddi etnik çatışmalar yaşanmış; Solomon Adaları yönetiminin de resmen müdahale istemesi üzerine, Avustralya’nın önderliğinde Bölgesel Yardım Misyonu (Regional Assistance Mission to Solomon Islands-RAMSI) 24 Temmuz 2003 tarihinden 2017 yılına kadar ülkede görev yapmıştır.[26]

Manasseh Sogavare

Devlet Başkanı olarak İngiliz Kralı/Kraliçesini kabul etmesine (1978’den 2022’ye kadar Kraliçe II. Elizabeth ve 2022’den beri Kral III. Charles) ve İngiliz hükümeti adına bir Genel Vali’nin ülkede görev yapmasına karşın[27] Westminster tipi parlamenter demokrasiyle yönetilen[28] Solomon Adaları’nda bugüne kadar görev yapan Başbakanlar ise şu kişilerdir:

1. Peter Kenilorea (1978-1981, 1984-1986),
2. Solomon Mamaloni (1981-1984, 1989-1993, 1994-1997),
3. Ezekiel Alebua (1986-1989),
4. Sir Francis Billy Hilly (1993-1994),
5. Bartholomew Ulufa'alu (1997-2000),
6. Manasseh Sogavare (2000-2001, 2006-2007, 2014-2017, 2019-),
7. Allan Kemakeza (2001-2006),
8. Snyder Rini (2006-2006),
9. Derek Sikua (2007-2010),
10. Danny Philip (2010-2011),
11. Gordon Darcy Lilo (2011-2014),
12. Rick Houenipwela (2017-2019).

Ülkede başkent Honiara’da 50 sandalyeli tek bir Meclis bulunmakta ve dar bölgeli seçim sistemine göre farklı seçim bölgelerinden 4 yıllığına seçilen 50 kadar milletvekili parlamentoda görev yapmaktadır.[29] Parlamenter sistem gereği, ülkede hükümet de meclis aritmetiğine göre oluşmaktadır. Ayrıca ülke, küçük olmasına karşın, efektif yönetim sağlamak amacıyla 10 idari bölgeye ve 9 eyalete bölünmüştür.[30]

Solomon Adaları’nda 1976’dan beri tam 11 genel seçim (1976, 1980, 1984, 1989, 1993, 1997, 2001, 2006, 2010, 2014, 2019) yapılmış ve demokratik teamüller oturmuştur. Buna karşın, ekonomik sorunlar ve etnik gerginlikler nedeniyle, ülkenin Japonya, Yeni Zelanda, Avustralya ve Avrupa Birliği’nden aldığı ekonomik yardımlar oldukça önemlidir.[31] Buna rağmen, 2021 yılı Kasım ayında ülkede ciddi bir iç karışıklık süreci yaşanmıştır. Bu süreçte, Malatia Bölgesel Yönetimi Başkanı Daniel Suidani’nin gayretleri ile birlikte 2019 yılında ülkenin Tayvan’la ilişkilerini kesmesi ve Çin’le yakınlaşmasının da etkili olduğu düşünülmektedir.[32] Bu dönemde olaylar ciddi şekilde büyümüş ve hatta göstericiler tarafından meclis binasının basılarak Başbakan Manasseh Sogavare’yi devirme girişimin yaşandığı kaydedilmiştir.[33]

2021 yılı olaylarında Solomon Adaları’nda Çinlilere ait bazı işyerleri de yakılmıştır

ABD-Çin Rekabetinde Solomon Adaları’nın Önemi

Son yıllarda Çin’in ekonomik yükselişi ve buna paralel olarak artan siyasi gücü karşısında bocalayan ve panikleyen ABD, Okyanusya bölgesine yönelik ilgisini ve çabalarını artırmaktadır. Bu bölgeye yönelik AUKUS (Avustralya ve Birleşik Krallık ile) ve QUAD (Hindistan, Japonya ve Avustralya ile) gibi girişimleri olan ABD, ayrıca ikili ilişkiler bağlamında da Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Güney Kore, Filipinler, Endonezya ve Vietnam gibi ülkelerle yakın iş birlikleri kurma ve Çin’in bölgesinde bir süpergüç olmasına engel olma gayreti içerisindedir.[34] ABD’deki askeri-sınai kompleks ise, bölge ülkelerine (Japonya, Güney Kore, Filipinler, Endonezya ve Vietnam başta olmak üzere) yeni silah satışları umuduyla Çin’i düşmanlaştırma ve şeytanlaştırma söylemlerine destek vermektedir.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile Solomon Adaları Başbakanı Manasseh Sogavare, 11 Temmuz 2023’de Pekin’deki Solomon Adaları Büyükelçiliği’nin açılış töreninde[35]

Bu durum karşısında Kuzey Kore ve Rusya gibi müttefikler dışında pek kendisine yakın bir aktör bulamayan Pekin ise, ekonomik gücünü kullanarak bölgedeki bazı ülkelerle stratejik ortaklık anlaşmaları yapmaya ve ticareti geliştirerek olası bir çatışma/savaşın önüne geçmeye gayret etmektedir. İşte bu kapsamda, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Solomon Adaları Başbakanı Manasseh Sogavare ile 10 Temmuz 2023 tarihinde bir kapsamlı stratejik ortaklık anlaşması imzaladıklarını duyurmuş[36] ve Pekin’e giderek 11 Temmuz’da bu ülkenin Pekin’deki Büyükelçiliğini açmıştır.[37] Başbakan Sogavare, Çin’le ilişkiler konusunda çok olumlu ve cesaretlendirici mesajlar vermiştir ki, Solomon Adaları’nın Kuşak ve Yol Projesi’ne de 2019 yılında dahil olduğunu bu noktada hatırlamak gerekir.[38] Bu girişimler neticesinde, Başbakan Sogavare döneminde Solomon Adaları ile Çin arasında 825 milyon dolarlık bir proje, eski bir altın madeninin tekrar açılması ve 12.000 kişilik bir stadyumun inşa edilmesi konularında anlaşmalar imzalanmıştır.[39]

Manasseh Sogavare-Şi Cinping

Hatta 2022 yılında iki ülke arasında bir güvenlik anlaşması da imzalanmış ve ekonomik ilişkilere güvenlik boyutu da dahil olmuştur.[40] Anlaşmaya göre, Pekin yönetimi, Solomon Adaları’nda eğitim vermek üzere kolluk kuvvetleri görevlendirebilecek ve liman ziyaretleri gerçekleştirebilecektir. Bunun yanı sıra, Çin’in Solomon Adaları’nda deniz üssü kurma olasılığı da ortaya çıkmıştır ki, bu gelişme, ABD ve Avustralya’yı rahatsız etmiş ve teyakkuza geçirmiştir.[41] Nitekim tesadüfi değildir ki, Solomon Adaları Tayvan’la ilişkilerini de 2019 yılında bıçak gibi kesmiştir.[42] Bu anlamda, Solomon Adaları’nda Çin etkisi giderek artmakta ve Avustralya başta olmak üzere Batılı ülkelerin etkisi azalmaktadır. Çin’in Solomon Adaları’na asker yerleştirebilmesi durumunda Çin Ordusu ile aralarındaki mesafe yaklaşık 2.000 kilometreye düşecek olan Avustralya ve Yeni Zelanda ise bu güvenlik anlaşmasına anında tepki göstermişlerdir.[43] ABD Deniz Piyadeleri Komutanı General David Berger de anlaşmaya dair uyarılarda bulunmuş ve Solomon Adaları’nın ileride bundan pişmanlık duyabileceğini ifade etmiştir.[44]

Bu doğrultuda, ekonomik sorunlarını aşmak isteyen Solomon Adaları yönetimi, “Kuzeye Bakış” (Look North) adını verdiği Çin açılımı[45] ile Batı’yı dengelemek ve Çin yatırımlarına ve desteklerine yaslanmak isterken, Avustralya ve ABD ise bu ülkeyi Çin’e kaptırmamak gayretindedir. Örneğin, Başbakan Sogavare, Çin’le yakınlaşması konusunda gelen eleştirilere cevaben, New York’taki Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun 77. oturumunda yaptığı konuşmada, “Egemen uluslar arasında diplomatik ilişkiler kurma hakkı, BM'nin tüm üyelerince paylaşılan evrensel bir ilkedir” demiştir.[46]

Her ne kadar ABD ile Çin arasında büyük bir savaşın yaşanması henüz gerçekçi ve küresel ekonomi açısından mantıklı bir senaryo değilse de, ABD’deki savaş lobileri ve milliyetçi çevrelerin Çin’e bakış açıları tehlikeli derecede olumsuzdur. Nitekim son dönemde ABD Ordusu’ndan yapılan sert açıklamalar ve ABD Hava İntikal Kuvveti Komutanı General Michael Minihan’ın 2025’te Çin’le savaşın başlayabileceğine dair uyarıları dikkat çekmektedir.[47] Çin tarafında ise 2049’a kadar Tayvan’la birleşmenin gerçekleştirileceğine dair Başkan Şi Cinping’in iddialı söylemleri söz konusudur.[48] İki ülke liderleri ve siyasi/diplomatik kanadın uyumlaşma çabalarına (2023 yılı sonundaki San Francisco görüşmesi) karşın, özellikle milliyetçi/şahin gruplar, her iki ülke de gerginlik politikasını körüklemektedirler. İleride yaşanması olası bir askeri gerginlikte ise, en ufak askeri ve stratejik kazanımlar bile hayati derecede faydalı olabilecektir. Tam da bu nedenle, bu bölge ve bölgedeki küçük aktörler bile ABD ve Çin nezdinde giderek önem kazanmaktadırlar. ABD’de Donald Trump’ın Başkanlığa ulaşması ihtimali de Çin’le ilişkilerin yakın gelecekte daha da gerilebileceğine dair önemli bir veridir.

2024 Genel Seçimleri Analizi

17 Nisan 2024 Solomon Adaları genel seçimleri, Solomon Adaları tarihinde bağımsızlıktan bu yana en önemli/kritik seçim olarak kıymetlendirilmektedir.[49] 6 Başbakan adayı ve 50 milletvekilliği için 334 adayın yarışacağı seçimlere[50] bu nedenle ilgi -özellikle ABD, Çin ve Avustralya’da- büyüktür. Seçimlere, ülkedeki 420.000 civarındaki kayıtlı seçmenin yoğun ilgi göstermesi beklenmektedir.[51] Seçimde yarışan adaylardan Manasseh Sogavare, Çin’le yakınlaşmanın mimarlarından birisi olarak bu seçimde de oldukça iddialıdır. 1955 doğumlu olan Sogavare, 2010 yılında kurucusu olduğu Mülkiyet, Birlik ve Sorumluluk Partisi (OUR) tarafından aday olarak gösterilmiştir. “Kuzeye Bakış” adı verilen politika doğrultusunda Çin açılımını sürdürmek isteyen Sogavare, eşcinsel evlilikleri ve ahlaki çöküş gibi temalar üzerinde muhafazakâr yaklaşımlar da sergilemekte ve Çin tipi yönetimi övmektedir.[52] Sogavare, seçime favori aday olarak girmektedir. Buna karşın, Australian Broadcasting Corporation, Sogavare’nin Çin’le ilişkileri ve yolsuzluklarına dair çeşitli haberler yapmış[53] ve bu iddialar Solomon Adaları resmi makamlarınca yalanlanmıştır. Ayrıca BBC tarafından yapılan bir haberde, Solomon Adaları’nda para karşılığı oyunu satmanın da çok yaygın olduğu ifade edilmektedir.[54]

Matthew Wale

Eski Başbakan Rick Houenipwela’nın Tayvan’la ilişkilerin devamını savunan Demokratik İttifak Partisi (DAP) ile muhalefet lideri Matthew Wale’nin Solomon Adaları Demokratik Partisi’nin (SDIP) Wale’yi aday gösterdiği “CARE-Coalition for Accountability, Reform and Empowerment” koalisyonu, Başbakan Sogavare’nin bu seçimdeki en önemli rakibi olarak öne çıkmaktadır.[55] Wale, Çin ve ABD ile ilişkiler konusunda ise ülke çıkarlarını gözeten dengeli bir politika mesajı vermektedir.[56] Ancak özellikle Wale’yi destekleyen eski Başbakan Rick Houenipwela ve partisi DAP, Sogavare’ye kıyasla daha Tayvan ve ABD yanlısıdırlar.

Öte yandan eski Başbakan Gordon Darcy Lilo’nun Solomon Adaları Kırsal Kalkınma Partisi (SIPRA), ülkenin ilk Başbakanı’nın oğlu Peter Kenilorea Jr.’ın Birlik Partisi (UP) ve Martin Housanau’nun Kadere Partisi ile Malatia Bölgesel Yönetimi Başkanı Daniel Suidani’nin kurduğu “Umi for Change” (U4C) hareketi de seçimlerde parlamentoda sandalye kazanmak ve hükümet pazarlıklarında pay sahibi olmak için yarışacaklardır.[57] Suidani, Çin’in seçimlere müdahil olduğuna dair açıklamalar yapmasıyla da dikkat çekmiştir.[58]

Sonuç

Sonuç olarak, 2024 Solomon Adaları genel seçimlerinde Başbakan Manasseh Sogavare’nin göstereceği performans, adeta Çin’in bu ülke üzerindeki gücünü test edecek önemli bir sınav olacaktır.[59] Bu nedenle seçimin sonuçları merakla beklenmektedir. Genel beklenti ise Çin'in ekonomik gücü sayesinde Başbakan Sogavare yönetiminin devam etmesidir. Ancak Birleşik Krallık (İngiltere), Avustralya ve ABD'nin de geleneksel olarak etkili olduğu küçük ülkede, seçim sonuçları medya ve maddi güç yoluyla kolaylıkla etkilenebilir. 

Kapak fotoğrafı: https://www.aljazeera.com/news/2024/4/16/solomon-islands-prepares-for-most-important-election-since-independence

Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

 

DİPNOTLAR

[1] United Nations, “Country Facts: Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.un.int/solomonislands/solomonislands/country-facts#:~:text=The%20archipelago%20covers%20an%20area,intersected%20by%20deep%2C%20narrow%20valleys.

[2] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[3] Freedom House, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://freedomhouse.org/country/solomon-islands/freedom-world/2024.

[4] Worldometer, “Solomon Islands Population (LIVE)”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.worldometers.info/world-population/solomon-islands-population/.

[5] The World Factbook, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/solomon-islands/#people-and-society.

[6] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[7] The World Factbook, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/solomon-islands/#people-and-society.

[8] The World Factbook, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/solomon-islands/#people-and-society.

[9] Varuna Gezgin, “Sarışın yerlilerin ülkesi: Solomon Adaları 🇸🇧 (185/197)”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=v9cESlQUP94.

[10] U.S. Department of State, “Solomon Islands (12/04)”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/solomonislands/47556.htm#:~:text=Solomon%20Islands%20is%20a%20member,%2FACP)%2F(Lome%20Convention).

[11] Kolayihracat.gov.tr, “Solomon Adaları”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.kolayihracat.gov.tr/ulkeler/solomon-adalari.

[12] International Monetary Fund, “GDP per capita, current prices”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD?year=2024; İNSAMER, “Solomon Adaları”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-solomon-adalari/.

[13] Statista.com, “Solomon Islands: Main export partners in 2021”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.statista.com/statistics/728757/most-important-export-partner-countries-for-the-solomon-islands/#:~:text=In%202021%2C%20the%20main%20export,of%2059%20percent%20in%20exports.

[14] Kolayihracat.gov.tr, “Solomon Adaları”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.kolayihracat.gov.tr/ulkeler/solomon-adalari.

[15] Kolayihracat.gov.tr, “Solomon Adaları”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.kolayihracat.gov.tr/ulkeler/solomon-adalari.

[16] Kolayihracat.gov.tr, “Solomon Adaları”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.kolayihracat.gov.tr/ulkeler/solomon-adalari.

[17] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[18] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[19] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[20] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[21] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[22] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Solomon Adaları'nın Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/solomon-siyasi-gorunumu.tr.mfa.

[23] Australian War Memorial, “A guard of honour mounted by British Solomon Islands Protectorate Defence Force (BSIPDF) scouts ...”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.awm.gov.au/collection/306816.

[24] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Solomon Adaları'nın Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/solomon-siyasi-gorunumu.tr.mfa.

[25] United Nations Digital Library, “Admission of Solomon Islands to membership in the United Nations.”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://digitallibrary.un.org/record/187207?v=pdf.

[26] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Solomon Adaları'nın Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/solomon-siyasi-gorunumu.tr.mfa.

[27] Ülkede bugüne kadar görev yapan Genel Valiler şunlardır:

• Sir Baddeley Devesi (1978-1988),
• Sir George Lepping (1988-1994),
• Sir Moses Pitakaka (1994-1999),
• Sir John Lapli (1999-2004),
• Sir Nathaniel Waena (2004-2009),
• Sir Frank Kabui (2009-2019),
• Sir David Vunagi (2019-).

[28] Solomon Islands Government, “About the Solomon Islands Government”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://solomons.gov.sb/government/.

[29] Solomon Islands Government, “About the Solomon Islands Government”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://solomons.gov.sb/government/.

[30] Solomon Islands Government, “About the Solomon Islands Government”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://solomons.gov.sb/government/.

[31] Britannica, “Solomon Islands”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands.

[32] Sondakika.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları'nda genel seçimler öncesi jeopolitik rekabet”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-guney-pasifik-teki-solomon-adalari-jeopolitik-reka-17241310/.

[33] Mustafa Bag (2021), “Solomon Adaları'nda hükümet karşıtları Meclis binasını yaktı, Avustralya güvenlik gücü gönderdi”, Euronews, 25.11.2021, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2021/11/25/solomon-adalar-nda-hukumet-kars-tlar-meclis-binas-n-yakt-avustralya-guvenlik-gucu-gonderdi.

[34] Zeki Talustan Gülten (2023), “Çin-ABD Rekabeti Bağlamında Solomon Adaları”, ANKASAM, 01.08.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.ankasam.org/cin-abd-rekabeti-baglaminda-solomon-adalari/.

[35] Global Times (2023), “Solomon Islands officially opens embassy in Beijing, 'a big milestone' to further enhance relations between countries and people”, 11.07.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.globaltimes.cn/page/202307/1294157.shtml.

[36] Zeki Talustan Gülten (2023), “Çin-ABD Rekabeti Bağlamında Solomon Adaları”, ANKASAM, 01.08.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.ankasam.org/cin-abd-rekabeti-baglaminda-solomon-adalari/.

[37] Global Times (2023), “Solomon Islands officially opens embassy in Beijing, 'a big milestone' to further enhance relations between countries and people”, 11.07.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.globaltimes.cn/page/202307/1294157.shtml.

[38] Abc.net (2019), “Solomon Islands joins China's Belt and Road Initiative, as leaders meet in Beijing”, 10.10.2019, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.abc.net.au/news/2019-10-10/solomon-islands-joins-chinas-belt-and-road-as-leaders-meet/11590068.

[39] Cengiz Topel Mermer (2022), “Solomon Adaları “Yeni-Önleyici Soğuk Savaş”ın Neresinde?”, TASAM, 28.04.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://tasam.org/tr-TR/Icerik/70080/solomon_adalari_yeni-onleyici_soguk_savasin_neresinde.

[40] Elcan Tokmak (2022), “Çin-Avustralya Rekabetinin Adresi: Solomon Adaları”, ANKASAM, 19.10.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.ankasam.org/cin-avustralya-rekabetinin-adresi-solomon-adalari/.

[41] Elcan Tokmak (2022), “Çin-Avustralya Rekabetinin Adresi: Solomon Adaları”, ANKASAM, 19.10.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.ankasam.org/cin-avustralya-rekabetinin-adresi-solomon-adalari/.

[42] Abc.net (2019), “Solomon Islands breaks ties with Taiwan after Chinese 'dollar diplomacy'”, 16.09.2019, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.abc.net.au/news/2019-09-16/solomon-islands-cuts-taiwan-ties-after-china-dollar-diplomacy/11510898.

[43] Euronews (2022), “Çin ile Solomon Adaları anlaşma imzaladı ABD, Avustralya ve Yeni Zelanda tepki gösterdi”, 20.04.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2022/04/20/cin-ile-solomon-adalar-anlasma-imzalad-abd-avustralya-ve-yeni-zelanda-tepki-gosterdi.

[44] Euronews (2022), “Çin ile Solomon Adaları anlaşma imzaladı ABD, Avustralya ve Yeni Zelanda tepki gösterdi”, 20.04.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2022/04/20/cin-ile-solomon-adalar-anlasma-imzalad-abd-avustralya-ve-yeni-zelanda-tepki-gosterdi.

[45] Sondakika.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları'nda genel seçimler öncesi jeopolitik rekabet”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-guney-pasifik-teki-solomon-adalari-jeopolitik-reka-17241310/.

[46] Şarkul Avsat (2022), “Çin ile diplomatik ilişki kuran Solomon Adaları'ndan ulusal egemenliğe saygı çağrısı”, 24.09.2022, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://turkish.aawsat.com/home/article/3892431/%C3%A7in-ile-diplomatik-ili%C5%9Fki-kuran-solomon-adalar%C4%B1ndan-ulusal-egemenli%C4%9Fe-sayg%C4%B1.

[47] Osman Mirgani (2023), “İki yıl içinde Çin ile savaş!”, Independent Türkçe, 03.02.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.indyturk.com/node/606551/d%C3%BCnyadan-sesler/i%CC%87ki-y%C4%B1l-i%C3%A7inde-%C3%A7in-ile-sava%C5%9F.

[48] Jude Blanchette & Briana Boland & Lily McElwee (2023), “What is Beijing’s Timeline for “Reunification” with Taiwan?”, CSIS Interpret, 26.05.2023, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://interpret.csis.org/what-is-beijings-timeline-for-reunification-with-taiwan/.

[49] Erin Hale (2024), “Solomon Islands prepares for ‘most important election since independence’”, AlJazeera, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/4/16/solomon-islands-prepares-for-most-important-election-since-independence.

[50] Sondakika.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları'nda genel seçimler öncesi jeopolitik rekabet”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-guney-pasifik-teki-solomon-adalari-jeopolitik-reka-17241310/; Haberler.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları, jeopolitik rekabetin gölgesinde genel seçimlere gidiyor”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.haberler.com/guncel/solomon-adalari-jeopolitik-rekabetin-golgesinde-17241301-haberi/.

[51] AP News (2024), “Solomon Islanders cast votes in an election that will shape relations with China”, 17.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://apnews.com/article/solomon-islands-election-sogavare-china-taiwan-4a854a3580786bdcdd3cf6db1d73555a.

[52] Abc.net (2024), “Solomon Islands prime minister critical of democracy, praises 'Chinese-style' governance”, 19.03.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.abc.net.au/news/2024-03-20/solomon-islands-prime-minister-defends-chinese-governance-style/103606172.

[53] Intell4 (2024), “Solomon seçimlerinin Pasifik bölgesine etkisi ve ABD'nin bölgede müttefik arayışları”, 15.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.intell4.com/abd-japonya-ve-filipinler-zirvesinden-hangi-sonuclar-cikti-solomon-secimlerinin-cinin-bolgedeki-rolune-etkisi-ne-olur-haber-198990.

[54] Frances Mao (2024), “Solomon Islands: The Pacific election being closely watched by China and the West”, BBC, 17.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-australia-68824299.

[55] Sondakika.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları'nda genel seçimler öncesi jeopolitik rekabet”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-guney-pasifik-teki-solomon-adalari-jeopolitik-reka-17241310/.

[56] In-depth Solomons (2024), “Wale pledges to balance Solomons’ international engagement”, 14.02.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://indepthsolomons.com.sb/wale-pledges-to-balance-solomons-international-engagement/.

[57] Sondakika.com (2024), “Güney Pasifik'teki Solomon Adaları'nda genel seçimler öncesi jeopolitik rekabet”, 16.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/guncel/haber-guney-pasifik-teki-solomon-adalari-jeopolitik-reka-17241310/.

[58] The Guardian (2024), “Solomon Islands election: voters head to polls that could decide future of China security ties”, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/world/2024/apr/17/solomon-islands-election-voters-head-to-polls-that-could-decide-future-of-china-security-ties.

[59] Frances Mao (2024), “Solomon Islands: The Pacific election being closely watched by China and the West”, BBC, 17.04.2024, Erişim Tarihi: 17.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-australia-68824299.