Bilan 2025 de la politique étrangère de la Turquie

 

Introduction

Alors que nous tournons la page de 2025 et entrons dans 2026, je souhaitais revenir sur les actualités et analyses publiées par l'Académie de politique internationale (IPA) tout au long de 2025 et partager avec nos lecteurs les sujets qui nous ont le plus interpellés et intéressés. À cette occasion, je souhaite que 2026 soit une meilleure année pour la Turquie.

1. Une nouvelle ère dans les relations turco-américaines sous la présidence de Trump

Avec le retour de Donald Trump à la Maison-Blanche, président charismatique, atypique et constamment sous les feux des projecteurs, un changement notable s'est opéré dans les relations turco-américaines. Durant son premier mandat, Donald Trump a dû faire face à de sérieux problèmes avec la Turquie, tels que la crise du pasteur Brunson, le différend concernant les S-400 et les F-35, ainsi que les désaccords sur l'avenir des Kurdes en Syrie. Il a également adressé une lettre acerbe au président turc Recep Tayyip Erdoğan, provoquant une vive réaction en Turquie et rappelant la fameuse « lettre Johnson ». Cependant, lors de son second mandat, Trump a été salué pour sa plus grande prudence dans ses relations avec la Turquie. Dès son élection, il n'a cessé de flatter le président Erdoğan, le considérant comme l'un des dirigeants de droite les plus puissants à avoir dominé son pays. Il a déclaré n'avoir aucun problème avec Erdoğan, à la tête de la Turquie, et s'en est félicité, ce qui a stupéfié ses opposants turcs. De plus, Trump a reçu Erdoğan à la Maison Blanche lors d'une cérémonie fastueuse et chaleureuse fin septembre 2025, témoignant ainsi de sa volonté d'entretenir de bonnes relations avec Ankara et de sa confiance envers Erdoğan. De ce fait, les contacts, quasiment inexistants au niveau présidentiel sous la précédente administration de Joe Biden – malgré le maintien des relations institutionnelles –, se sont renforcés et ont gagné en crédibilité grâce aux échanges diplomatiques entre les dirigeants. Le président Erdoğan a ainsi accru son influence et sa crédibilité sur la scène internationale. Il convient de noter qu'à la suite de sa visite, le ministre des Affaires étrangères, Hakan Fidan, a également tenu d'importantes réunions à la Maison Blanche en novembre.

Malgré ces interactions diplomatiques positives, force est de constater que des problèmes persistent entre ces deux alliés de longue date. En effet, aucun accord définitif n'a été trouvé sur les questions les plus importantes, à savoir l'avenir de la Syrie et des Kurdes du Sud, et les relations turco-israéliennes n'ont pas été rétablies. La Turquie n'a toujours pas restitué le système de défense aérienne S-400 acquis auprès de la Russie. Dans ce contexte, on peut affirmer que les problèmes structurels demeurent inchangés. De plus, ces problèmes ont été exacerbés par les tensions rhétoriques liées aux massacres perpétrés par Israël à Gaza. Heureusement, grâce aux efforts diplomatiques du président Trump, un cessez-le-feu a été instauré à Gaza vers la fin de l'année, apaisant quelque peu les tensions. Par ailleurs, lors de la visite du président Erdoğan à Washington, le lancement d'une coopération énergétique entre les deux pays – un enjeu crucial susceptible de réduire la dépendance énergétique de la Turquie vis-à-vis de la Russie –, la contribution de la Turquie à l'économie américaine via d'importants achats auprès de Boeing, l'accord sur la réouverture du séminaire de Heybeliada et la coopération en matière de défense constituent autant d'évolutions positives. Les déclarations controversées de Tom Barrack, ambassadeur des États-Unis à Ankara et représentant spécial pour la Syrie, qui lui ont valu des critiques de la part des médias nationalistes et islamistes turcs en raison de ses propos ambigus, tels que : « Il y aura une coopération entre les alliés américains de la mer Caspienne à la Méditerranée. La Turquie et Israël n'entreront pas en guerre.», indiquent que les efforts de réalignement des positions et les négociations sur ce sujet se poursuivent. Dans ce contexte, la décision de la Turquie de stocker les S-400 sans les activer, ne présentant ainsi aucun risque pour les forces de l'OTAN et des États-Unis, et de soutenir pleinement les missions de l'OTAN, ainsi que son soutien à la réconciliation entre Damas et les Kurdes de Syrie et sa position sur la stabilité et l'intégrité territoriale de la Syrie, s'inscrivent dans le triangle israélo-américain, rouvrent les vannes des investissements de Washington et des puissants lobbies en faveur du développement économique turc, et empêchent la formation d'un front anti-turc en Méditerranée orientale par les États-Unis qui s'efforcent de contenir Israël.

2. L'influence d'Al-Shara en Syrie et la crainte des FDS

L'un des sujets sur lesquels nous nous sommes le plus concentrés en 2025 concernait les contacts entre le leader islamiste Ahmad al-Shara, arrivé au pouvoir en Syrie fin 2024 à la suite d'une révolution inattendue, et la Turquie. Les visites de responsables turcs et la première visite officielle de Shara en février ont entraîné une nette intensification des échanges et des progrès dans les relations bilatérales. Au cours des mois suivants, des représentants des deux pays se sont rencontrés à Washington et semblaient être parvenus à un accord sur des questions fondamentales telles que la redéfinition de l'intégrité territoriale de la Syrie (excluant le Golan et le Hatay), le règlement des conflits internes par la négociation, l'engagement de la Syrie à entretenir des relations amicales et étroites avec la Turquie dans cette nouvelle ère, et la participation des FDS, dont la principale composante est le PKK, aux forces armées syriennes. Il est toutefois difficile d'affirmer qu'un accord ait été trouvé sur des questions telles que la nature du gouvernement fédéral qui sera établi en Syrie, les conditions de son maintien, sa durée, la présence militaire turque à l'intérieur des frontières du pays, ainsi que le calendrier et les modalités des élections. Malgré ces difficultés, contrairement à ce que laissent entendre les médias, les relations bilatérales évoluent positivement. La présence, au sein du gouvernement de Shara, de personnalités comme le ministre des Affaires étrangères, Asaad al-Shaybani, diplômé d'université en Turquie, qui parle couramment le turc et connaît et apprécie son pays, témoigne clairement de la qualité et de l'ouverture du dialogue entre Damas et Ankara. La Turquie devrait également jouer un rôle majeur en Syrie dans cette nouvelle ère, en contribuant au développement du pays aux côtés des pays du Golfe. Dans ce contexte, de nouveaux contrats pour les entreprises turques, notamment dans le secteur de la construction, pourraient être proposés.

3. Le processus « Turquie sans terrorisme »

Le sujet le plus commenté en 2025 a sans aucun doute été l’évolution, positive ou négative, du processus « Turquie sans terrorisme », lancé fin 2024 par le Dr Devlet Bahçeli, chef du Parti d’action nationaliste (MHP), dans le but d’obtenir le désarmement du PKK et de renforcer le sentiment d’appartenance des citoyens kurdes à l’État et à la nation. Ce processus, soutenu par le président Erdoğan lors d’un discours historique, a connu des évolutions contrastées. Si la position mesurée du MHP a généralement été approuvée par le parti DEM, pro-kurde, et le Parti de la justice et du développement (AKP), au pouvoir, il était clair que le Parti républicain du peuple (CHP) ne souhaitait pas non plus entraver le processus. On peut donc affirmer que, globalement, le processus évolue dans une direction positive. Cependant, les débats inutiles et la polarisation autour de la visite d'une délégation parlementaire, composée de représentants des partis politiques, sur l'île d'İmralı pour rencontrer le chef du PKK, Abdullah Öcalan, témoignent de la fragilité persistante du processus. Malgré tout, force est de constater que l'opinion publique aborde généralement ce processus avec maturité et qu'un consensus se dégage, en dehors des partis d'extrême droite, quant à la nécessité de ne pas le saboter. C'est un signe encourageant pour l'avenir de la Turquie. Car dans un État développé, avancé, fort et sûr, qui répond aux attentes de ses citoyens, le terrorisme ne saurait perdurer. Dans ce contexte, il convient de considérer ce processus non pas comme une victoire ou une défaite, mais comme un processus technique et de renseignement garant de la paix sociale.

4. Les problèmes économiques de la Turquie

Le problème chronique hérité des années précédentes, bien qu'atténué, demeure d'ordre économique, alimenté par une forte inflation et des salaires réels faibles. Si Mehmet Şimşek, technocrate chevronné et reconnu, a obtenu des résultats partiels dans ce domaine, l'inflation en Turquie, notamment dans le secteur alimentaire, reste très élevée. En effet, alors que le taux d'inflation officiel annoncé par le TÜİK (Institut turc de la statistique) est de 31 % – un taux très élevé –, le groupe d'universitaires indépendants ENAG l'estime à environ 57 %. Bien que le programme de Şimşek puisse progressivement porter ses fruits au cours des deux prochaines années et que l'inflation soit projetée à un niveau inférieur à 10 % d'ici 2027, la baisse significative du pouvoir d'achat de la population et la montée du mécontentement dans les rues, notamment chez ceux qui n'ont plus rien à perdre, laissent présager des difficultés pour le gouvernement l'année prochaine. Dans ce contexte, il est nécessaire de se préparer à des problèmes tels que les troubles sociaux, la hausse de la criminalité et une nette augmentation des fraudes, de la prostitution et du blanchiment d'argent. Par ailleurs, il convient de souligner les évolutions positives : l'économie turque devrait se hisser au 16e rang mondial en termes de produit intérieur brut (PIB), pour atteindre 1 600 milliards de dollars. Le maintien d'une croissance économique d'environ 4 % constitue également un signe très encourageant.

5. Le vent d'Erhürman soufflant du Sud

Le vent de paix porté par le Dr Tufan Erhürman, avocat et universitaire élu avec une nette avance à la présidence de la RTCN fin 2025, souffle depuis le sud de Chypre et commence à être remarqué par les médias et les milieux universitaires turcs. Malgré le soutien apparent de la Turquie au 5e président, Ersin Tatar, durant la campagne électorale, Erhürman, qui avait clairement indiqué dès le départ vouloir œuvrer en harmonie et en coordination avec Ankara, a affirmé que des progrès étaient possibles dans les conditions actuelles grâce à la thèse de la « solution à deux États », que même les États les plus amicaux envers la Turquie rejetaient. Il a par ailleurs clairement manifesté son ouverture à des négociations de fédération avec les Chypriotes grecs sous l'égide des Nations Unies. L'influence du président de la RTCN, qu'il a également exprimée lors de sa visite à Ankara, a contribué à un net adoucissement du discours virulent du président Erdoğan sur le conflit chypriote. Dans ce contexte, Ankara a démontré qu'elle n'est jamais opposée à un processus de paix qui prenne en compte ses intérêts nationaux et ses préoccupations sécuritaires, tout en se créant l'occasion de placer les Chypriotes grecs dans une position délicate sur le plan diplomatique. Par conséquent, si le climat s'apaise sur l'île et que les conditions de la paix sont réunies, des progrès positifs pourraient également être observés dans les relations entre la Turquie et l'Union européenne (UE). Par exemple, grâce à des mesures incitatives telles que l'exemption de visa pour les citoyens turcs dans l'espace Schengen, l'extension de l'union douanière aux produits agricoles et au secteur des services, et un soutien financier de Bruxelles à Ankara, il est possible, à mon avis, qu'Ankara donne son feu vert à une fédération à Chypre en échange d'une certaine présence militaire et de garanties de sécurité. Cependant, comme toujours, il convient de prévoir que les Chypriotes grecs constitueront le principal obstacle et perturberont les négociations en phase finale, comme ils l'ont déjà fait par le passé.

6. Interventions judiciaires contre les leaders de l'opposition

Les poursuites et les arrestations de maires, notamment celles d'Ekrem İmamoğlu, maire de la municipalité métropolitaine d'Istanbul, principal rival du président Erdoğan et membre du Parti républicain du peuple (CHP), principal parti d'opposition et en tête des sondages, ont terni l'image de la Turquie dans le monde en 2025. Si cela a renforcé l'impression d'un régime turc oppressif et autoritaire, étouffant l'opposition, le président Erdoğan et le gouvernement ont affirmé que la justice indépendante menait l'enquête. Özgür Özel, leader du CHP, a quant à lui dénoncé une procédure politiquement motivée, affirmant avoir mobilisé des millions de citoyens pour des manifestations pro-démocratie lors de ses rassemblements. De même, les poursuites judiciaires engagées contre des maires du parti DEM et la détention provisoire de certains dirigeants politiques d'extrême droite, comme le professeur Ümit Özdağ, chef du parti Victoire, ont suscité de vives inquiétudes et alimenté de nombreux débats sur la liberté politique en Turquie. Par ailleurs, de nombreux journalistes d'opposition et animateurs web ont été sanctionnés, notamment par des arrestations et des peines de prison, durant cette période. Dans ce contexte, le recul de la démocratie et de l'État de droit en Turquie constitue un facteur négatif pour l'économie.

7. Centre diplomatique d'Ankara

Suite à sa rencontre avec le président Trump, le président Erdoğan, qui a regagné une crédibilité considérable en Occident, a reçu dans la capitale d'importants dirigeants politiques, dont le Premier ministre britannique Keir Starmer – dont la visite a permis de garantir la livraison d'avions Eurofighter, indispensables à la Turquie –, le chancelier allemand Friedrich Merz, le président ukrainien Volodymyr Zelensky, la Première ministre italienne Giorgia Meloni, le président sud-coréen Lee Jae-myung, le pape Léon XIV, chef d'État du Vatican, et le Premier ministre hongrois Viktor Orbán. L'obtention par la Turquie du droit d'organiser la COP-31 constitue également un indicateur important de l'activité diplomatique et des succès d'Ankara. Le Forum diplomatique d'Antalya (ADF), qui acquiert désormais une notoriété considérable, mérite également d'être associé à ce succès. Toutefois, l’exclusion de la Turquie du Forum gazier de la Méditerranée orientale, l’approfondissement et la militarisation croissantes de la coopération entre la Grèce, Chypre du Sud et Israël, ainsi que le soutien que ce trio reçoit d’États comme le Liban dans le différend de la Méditerranée orientale, ont accru les inquiétudes concernant la région et remis en question la politique étrangère turque. Il convient également de mentionner les risques géopolitiques et géoéconomiques actuels, tels que la détérioration des relations avec la Russie, les risques potentiels avec les États-Unis, l’éloignement croissant de l’objectif d’adhésion à l’UE et une politique étrangère erratique.

Conclusion

En conclusion, alors que la Turquie, puissance mondiale, achève l’année 2025, forte de sa position active sur la scène internationale et de la stabilité et de la force incarnées par la personnalité du président Erdoğan, les risques et les opportunités demeurent tout aussi présents pour l’avenir. Dans ce contexte, Ankara doit améliorer ses relations avec les États avec lesquels elle entretient actuellement des liens problématiques afin d’atténuer les risques et de tirer pleinement parti de son potentiel. Notre seul souhait pour 2026 est que notre pays prospère davantage et que ses citoyens soient pleinement satisfaits. Pour y parvenir, il est indispensable d'instaurer un ordre politique et juridique institutionnalisé et stable, grâce à la coopération entre le gouvernement et l'opposition, à l'éradication complète du terrorisme et à l'établissement de relations amicales avec tous les États voisins bienveillants. Le président Erdoğan possède le savoir-faire et le pouvoir politique nécessaires pour atteindre ces objectifs.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

2025 Balance Sheet of Turkish Foreign Policy

 

Introduction

As we leave 2025 behind and enter 2026, I wanted to review the news and analyses published by the International Policy Academy (IPA) throughout 2025 and share with our readers the topics we were most engaged with and interested in this year. On this occasion, I wish for 2026 to be a better year for Türkiye (Turkey).

1. A New Era in Turkish-American Relations Under President Trump

With the return of Donald Trump, a charismatic President who is different in every way and always the focus of media attention, to the Oval Office, there has been a noticeable shift in Turkish-American relations. During his first term as President, Donald Trump experienced some serious problems with Türkiye, such as the Pastor Brunson crisis, the S-400/F-35 issue, and disagreements over the future of the Kurds in Syria. He also sent a harsh letter to Turkish President Recep Tayyip Erdoğan, which provoked a backlash within the country, reminiscent of the infamous "Johnson Letter". However, in his second term, Trump earned praise for being more careful in his relations with Türkiye. From the day he was elected, Trump constantly flattered President Erdoğan, valuing him as one of the powerful right-wing leaders who had managed to dominate his country. He stated that he was not at all uncomfortable with Erdoğan at the helm of Türkiye and was pleased with the situation, which astonished opponents in Türkiye. In addition, Trump hosted Erdoğan at the White House in a grand, positive ceremony in late September 2025, demonstrating his desire to maintain good relations with Ankara and his trust in Erdoğan. As a result, contacts that had fallen to almost zero at the presidential level during the previous administration of President Joe Biden—although institutional relations had continued during that period—were strengthened and gained credibility through diplomatic exchanges between the leaders. In this way, President Erdoğan also enhanced his power and credibility in the international arena. It should be noted that following Erdoğan's visit, Foreign Minister Hakan Fidan also held important meetings at the White House in November.

Despite these positive diplomatic interactions, it must also be said that problems between the two long-standing allies persist. Indeed, no final agreement has been reached between the two countries on the most serious issues, namely the future of Syria and the SDG Kurds, nor have Türkiye-Israel relations been repaired, nor has Türkiye been able to return the S-400 air defense system it purchased from Russia. In this context, it is possible to say that the structural problems continue unchanged. Moreover, these problems were compounded by tensions in relations at the rhetorical level due to Israel's massacres in Gaza. Fortunately, as a result of President Trump's diplomatic efforts, a ceasefire was achieved in Gaza towards the end of the year, reducing tensions somewhat. Additionally, during President Erdoğan's visit to Washington, the commencement of energy cooperation between the two countries—which is a critical issue that could reduce Türkiye's energy dependence on Russia—Türkiye's contribution to the U.S. economy through substantial Boeing purchases, the agreement on reopening the Heybeliada Seminary, and the defense cooperation on the agenda can be highlighted as positive developments. The controversial statements made by Tom Barrack, the U.S. Ambassador to Ankara and Special Representative for Syria, who has occasionally drawn criticism from nationalist and Islamist media in Türkiye due to his intriguing remarks, such as “There will be cooperation among American allies from the Caspian Sea to the Mediterranean. Türkiye and Israel will not go to war.” indicate that efforts to realign positions and negotiations on this matter are still ongoing. In this context, Türkiye's decision to store the S-400s without activating them, thereby posing no risk to NATO and U.S. forces, and to fully support NATO missions, along with Türkiye's support for reconciliation between Damascus and the Kurds in Syria and its stance on Syria's stability and territorial integrity -Israel-U.S. triangle, reopening the investment taps of Washington and influential lobbies for Türkiye's economic development, and preventing the formation of an anti-Türkiye front in the Eastern Mediterranean by the U.S. restraining Israel.

2. The Al-Shara Wind in Syria and the Fear of the SDF

One of the issues we focused on most in 2025 was the contacts between Islamist leader Ahmad al-Shara, who came to power in Syria in late 2024 through an unexpected revolution, and Türkiye. The visits of Turkish officials and Shara's first official visit in February led to a noticeable increase in activity and progress in relations. In the following months, officials from both countries met in Washington and seemed to have reached an agreement on fundamental issues such as a new territorial integrity for Syria excluding the Golan Heights and Hatay, the resolution of internal conflicts through negotiation, Syria's commitment to friendly and close relations with Türkiye in the new era, and the participation of the SDF, whose main component is the PKK, in the Syrian military force. However, it is still difficult to claim that an agreement has been reached on issues such as what kind of federal government will be established in Syria, under what conditions, for how long, and in what manner Türkiye's military presence within the borders of this state will continue, and when and how elections will be held. Despite these problems, contrary to the prevailing media atmosphere, relations between the two countries are developing in a positive direction. The presence of individuals like Foreign Minister al-Shaybani (Asaad al-Shaybani), who received a university education in Türkiye, speaks fluent Turkish, and knows and loves Türkiye, in Shara's cabinet clearly demonstrates the warm and open channels of dialogue between Damascus and Ankara. Türkiye is also expected to be one of the most important actors in Syria in this new era, focusing on the country's development alongside Gulf countries. In this context, new contracts for Turkish firms, especially in the construction sector, may come to the fore.

3. The "Terror-Free Türkiye" Process

The most popular topic of 2025 was undoubtedly the positive and negative developments in the "Terror-Free (Terrorless) Türkiye" process, initiated in late 2024 by the Nationalist Movement Party (MHP) leader Dr. Devlet Bahçeli, with the aim of getting the PKK to lay down its arms and strengthening the sense of belonging of Kurdish citizens to the state and nation. This process, supported by President Erdoğan in a historic speech, saw both positive and negative developments. While the MHP's mature stance was generally supported by the pro-Kurdish DEM Party and the governing Justice and Development Party (AKP/AK Parti), it was clear that the Republican People's Party (CHP) also did not want to obstruct the process. Therefore, it is possible to argue that the process is generally moving in a positive direction. However, the unnecessary debate and polarization surrounding whether the parliamentary delegation, composed of representatives from political parties in parliament, should visit İmralı Island to meet with PKK leader Abdullah Öcalan, shows that the process is still fragile. Despite everything, it can be said that the public is generally approaching this process maturely, and there is a general consensus, outside of far-right parties, that it should not be sabotaged. This is a strong signal for Türkiye's bright future. Because in a developed, advanced, strong, and secure state that satisfies its citizens, terrorism cannot be expected to continue. In this context, it would be appropriate to view the process not as a victory or defeat, but as a technical and intelligence process that will ensure social peace.

4. Türkiye's Economic Problems

The chronic problem that 2025 inherited from previous years, although somewhat reduced, remains economic, driven by high inflation and low real wages. While Mehmet Şimşek, a highly experienced and successful technocrat, has achieved partial success in this area, inflation in Türkiye, especially in the food sector, remains very high. In fact, while the official inflation rate announced by TÜİK (Turkish Statistical Institute) is 31% – a very high rate – the ENAG group of independent academics calculated it to be around 57%. Although it is thought that Şimşek's program may gradually achieve success in the next two years and inflation is projected to fall to single-digit levels by 2027, the significant decrease in the purchasing power of the people and the fact that those who have nothing to lose are now beginning to show their discontent in the streets indicates that the government will have a difficult time next year as well. In this sense, it is necessary to be prepared for problems such as social unrest, increased crime rates, and a clear rise in fraud, prostitution, and money laundering sectors. In addition to these, it is worth highlighting the positive developments: the Turkish economy is projected to rise to 16th place globally in terms of total gross domestic product (GDP) of $1.6 trillion. The fact that economic growth is expected to continue at around 4 percent is also a very positive development.

5. The Wind of Erhürman Blowing from the South

The warm winds of peace that Dr. Tufan Erhürman, a lawyer and academic who was elected as the 6th President of the TRNC with a clear margin in the elections held at the end of 2025, have been blowing from the south of Cyprus and have gradually begun to be noticed by the Turkish media and academia. Despite Türkiye's apparent support for the 5th President Ersin Tatar during the election process, Erhürman, who made it clear from the beginning that he would work in harmony and coordination with Ankara, stated that progress could be achieved under the current conditions with the "two-state solution" thesis, which even the most friendly states to Türkiye did not support, and clearly indicated his openness to federation negotiations with the Greek Cypriots under the supervision of the United Nations. The influence of the TRNC President, who also conveyed this during his visit to Ankara, led to a noticeable softening in President Erdoğan's harsh rhetoric on the Cyprus conflict. In this context, Ankara has demonstrated that it is never opposed to a peace process that addresses its national interests and security concerns, while simultaneously creating an opportunity to put the Greek Cypriots in a difficult position at the diplomatic table. Accordingly, if warmer winds blow on the island and conditions for peace are established, some positive progress could also be seen in Türkiye-European Union (EU) relations. For example, with incentives such as visa-free entry for Turkish citizens into the Schengen area, updating the Customs Union to include agricultural products and the service sector, and financial support from Brussels to Ankara, it is possible, in my opinion, for Ankara to give the green light to a federation in Cyprus in exchange for a certain degree of military presence and security guarantees. However, as always, it is foreseen that the Greek Cypriots will create the main problem and disrupt the negotiations at the final stage, as they have done before.

6. Judicial Interventions Against Opposition Leaders

The lawsuits and arrests of mayors, particularly those of Istanbul Metropolitan Municipality Mayor Ekrem İmamoğlu, who stands as the strongest rival to President Erdoğan and is a member of the main opposition party, the Republican People's Party (CHP), which is leading in opinion polls, have created the worst possible image of Türkiye in the world in 2025. While this has led to the perception that the Turkish regime is oppressive and authoritarian, stifling opposition, President Erdoğan and the government have maintained that an independent judiciary is handling the process. CHP leader Özgür Özel, however, claimed that this process was politically motivated and that he mobilized millions of citizens to pro-democracy street protests through his rallies. Similarly, legal measures against DEM Party mayors and the provisional detention of some far-right political leaders, such as Victory Party leader Prof. Dr. Ümit Özdağ, have raised serious concerns and debates about the freedom of the political sphere in Türkiye. In addition, many opposition journalists and online programmers faced penalties, including arrest and imprisonment, during this process. In this context, the decline of democracy and the rule of law in Türkiye should be noted as a factor negatively affecting the economy.

7. Diplomacy Center Ankara

Following his meeting with President Trump, President Erdoğan, who has regained significant credibility in the Western world, hosted important political leaders in the capital, including UK Prime Minister Keir Starmer – whose visit secured the supply of Eurofighter aircraft, a necessity for Türkiye –, German Chancellor Friedrich Merz, Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy, Italian Prime Minister Giorgia Meloni, South Korean President Lee Jae Myung, Pope Leo XIV, Head of State of the Vatican, and Hungarian Prime Minister Victor Orban. Türkiye's winning the right to host the COP-31 summit also constitutes an important data set regarding Ankara's diplomatic activity and successes. The Antalya Diplomacy Forum (ADF), which is now becoming a brand, should also be included in this success story. However, Türkiye's exclusion from the East Mediterranean Gas Forum, the increasingly deepening and militarized nature of the Greece-Southern Cyprus-Israel trio's cooperation, and the support this trio receives from states like Lebanon in the East Mediterranean dispute have heightened concerns about the region and called into question Türkiye's foreign policy. It is also necessary to mention current geopolitical and geo-economic risks, such as increasingly strained relations with Russia, potential problems with the U.S., the growing distance from the goal of EU membership, and erratic foreign policy.

Conclusion

In conclusion, as Türkiye, a powerful state, concludes 2025, having successfully maintained its active position in the world and the stability and strength embodied in the personality of President Erdoğan, risks and potentials remain equally present for the future. In this context, Ankara must improve/develop its relations with states with which it currently has problematic ties to mitigate risks and leverage its potential. Our only wish for 2026 is for our country to be more successful and to satisfy its citizens. The way to achieve this is through the establishment of an institutionalized and stable political and legal order, achieved through cooperation between the government and the opposition, the complete eradication of terrorism, and the establishment of friendly relations with all neighboring states that harbor no ill intentions. President Erdoğan possesses the knowledge and political power to achieve these goals.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Türk Dış Politikasında 2025 Bilançosu

 

Giriş

2025 yılını geride bırakıp 2026 yılına gireceğimiz şu günlerde, Uluslararası Politika Akademisi (UPA) girişimi olarak 2025 yılı boyunca yayınladığımız haber ve analizleri gözden geçirerek, bu sene içerisinde en çok hangi konularla meşgul olduğumuzu ve en çok nelerle ilgilendiğimizi okurlarımızla paylaşmak istedim. Bu vesileyle, 2026 yılının Türkiye açısından daha iyi geçmesini temenni ederim.

1-) Trump Başkanlığında Türk-Amerikan İlişkilerinde Yeni Dönem

Her yönüyle farklı ve medyanın ilgi odağı karizmatik bir Başkan olan Donald Trump'ın yeniden Oval Ofis'e dönmesiyle birlikte, Türk-Amerikan ilişkilerinde de belirgin bir hareketlenme yaşandı. İlk Başkanlık döneminde Türkiye ile Rahip Brunson krizi, S-400/F-35 sorunu ve Suriye'de Kürtlerin geleceğiyle ilgili anlaşmazlıklar gibi ciddi bazı sorunlar yaşayan ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a Johnson Mektubu'nu çağrıştırırcasına ülke içerisinde tepki yaratan sert bir mektup da gönderen Donald Trump, buna karşın ikinci döneminde Türkiye ile ilişkilerinde daha özenli davranmasıyla takdir topladı. Seçildiği günden itibaren Cumhurbaşkanı Erdoğan'a sürekli iltifat eden Trump, Erdoğan'ı ülkesine hâkim olmayı başaran güçlü sağcı liderlerden biri olarak kıymetlendirerek, onun Türkiye'nin başında olmasından hiçbir rahatsızlık duymadığı gibi, bu durumdan memnun olduğunu belirten açıklamalarıyla Türkiye'deki muhaliflerde şaşkınlık yarattı. Trump, bunların yanında, 2025 yılı Eylül ayı sonlarında Erdoğan'ı Beyaz Saray'da oldukça görkemli ve iyi şekilde ağırlayarak, Ankara ile ilişkileri iyi götürmek istediğini ve bu bağlamda Erdoğan'a güvendiğini ortaya koydu. Bu sayede, önceki Başkan Joe Biden döneminde Başkanlık düzeyinde neredeyse sıfıra inen temaslar -ki aslında o dönemde de kurumsal ilişkiler devam ediyordu- liderler arası diplomasiyle yeniden güçlendi ve güven kazandı. Bu şekilde, Cumhurbaşkanı Erdoğan, uluslararası alandaki gücü ve kredibilitesini de yükseltmiş oldu. Erdoğan'ın ziyaretini müteakiben Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın da Kasım ayında Beyaz Saray'da önemli temaslarda bulunduğunu belirtmek gerekir.

Bu pozitif diplomatik etkileşimlere rağmen, iki köklü müttefik arasındaki sorunların devam ettiğini de söylemek gerekir. Nitekim iki ülke arasındaki en ciddi sorunları oluşturan konulardan ne Suriye ve SDG'li Kürtlerin geleceği konusunda iki ülke arasında nihai bir uzlaşıya varıldı, ne Türkiye-İsrail ilişkileri düzeltilebildi, ne de Türkiye Rusya'dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemini iade edebildi. Bu bağlamda, yapısal sorunların aynen devam ettiğini söylemek mümkün. Üstelik bu sorunlara İsrail'in Gazze'deki katliamları nedeniyle söylem düzeyinde gerilen ilişkiler de eklendi. Neyse ki, Başkan Trump'ın diplomatik çabaları sonucunda Gazze'de ateşkes yıl sonuna doğru sağlandı ve tansiyon biraz olsun düşürüldü. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Washington ziyaretinde iki ülke arasında enerji iş birliğinin başlaması -ki bu, Türkiye'nin Rusya'ya enerji bağımlılığını azaltabilecek kritik bir husustur-, yüklü Boeing alımları ile Türkiye'nin ABD ekonomisine katkı sağlaması, Heybeliada Ruhban Okulu'nun yeniden açılmasına dair uzlaşı ve savunma iş birliğinin gündemde olması pozitif gelişmeler olarak vurgulanabilir. ABD'nin ilginç açıklamalarıyla zaman zaman Türkiye'deki ulusalcı ve İslamcı basında tepki çeken Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın "Hazar'dan Akdeniz'e Amerikan müttefikleri arasında iş birliği olacak. Türkiye ile İsrail savaşmayacak." şeklindeki olay sözleri, bu konudaki yeniden hizalanma çabaları ve müzakerelerinin halen devam ettiğini gösteriyor. Bu bağlamda, Türkiye'nin S-400'leri aktive etmeyerek NATO ve ABD güçlerine risk oluşturmayacak şekilde saklaması ve NATO misyonlarına tüm gücüyle destek vermesi, Suriye'de Şam ile Kürtlerin uzlaşısının desteklenmesi ve Suriye'nin istikrarı ve toprak bütünlüğü konusunda Türkiye-İsrail-ABD üçgeninde uyumlu bir siyasetin takip edilmesi, Türkiye'nin ekonomik gelişimi adına Washington ve etkili olduğu lobilerin yatırım musluklarını yeniden açması ve Doğu Akdeniz'de ABD'nin İsrail'i dizginleyerek Türkiye karşıtı bir cephenin oluşmasına engel olması gibi somut ve basit politikalar üzerinden yeni dönemde ilişkiler daha da uyumlu ve iyi şekilde ilerleyebilir.

2-) Suriye'de Şara Rüzgarı ve SDG Korkusu

2025 yılı içerisinde üzerinde en çok durduğumuz konulardan birisi de Suriye'de 2024 yılı sonlarında beklenmedik bir devrim yaparak iktidara gelen İslamcı lider Ahmed Şara'nın Türkiye'yi de kapsayan temasları oldu. Türk yetkililerin ziyaretleri ve Şara'nın Şubat ayındaki ilk resmi ziyaretiyle birlikte ilişkilerde gözle görülür bir hareketlilik ve ilerleme sağlandı. İlerleyen aylarda Washington'da da görüşen iki devlet yetkilileri, Suriye'nin Golan Tepeleri ve Hatay'ın dahil edilmediği yeni toprak bütünlüğü, iç çatışmaların müzakere yoluyla çözümlenmesi, Suriye'nin yeni dönemde Türkiye ile dostane ve yakın ilişkilere sahip olması ve PKK'nın ana gövdesini oluşturduğu SDG'nin Suriye askeri gücüne katılımı gibi temel konularda uzlaşmış gibi görünüyorlar. Buna karşın, Suriye'de ne tarz bir federal yönetimin kurulacağı, Türkiye'nin bu devlet sınırları içerisindeki askeri varlığının hangi koşullarda, ne kadar süreyle ve nasıl devam ettirileceği ve seçimlerin ne zaman ve nasıl düzenleneceği gibi konularda halen uzlaşıya varıldığını iddia etmek zor. Bu sorunlara rağmen, medyadaki genel havanın aksine, iki ülke arasındaki ilişkilerin iyi yönde geliştiğini söylemek mümkün. Şara'nın kabinesinde Türkiye'de üniversite eğitimi almış, iyi derecede Türkçe bilen ve Türkiye'yi tanıyan ve seven Dışişleri Bakanı eş-Şeybani (Esad Hasan eş-Şeybânî) gibi kişilerin yer alması, Şam ile Ankara arasındaki sıcak ve açık diyalog kanallarını açıkça ortaya koyuyor. Türkiye'nin Körfez ülkeleriyle birlikte Suriye'nin kalkınmasına odaklanılacak yeni dönemde bu anlamda bu ülkedeki en önemli aktörlerden biri olması da bekleniyor. Bu bağlamda, özellikle inşaat sektöründe Türk firmalarının yeni ihale alımları gündeme gelebilir.

3-) "Terörsüz Türkiye" Süreci

2025'in en popüler konusu, hiç şüphesiz, PKK'nın silah bırakması ve Kürt asıllı vatandaşlarımızın devlet ve millete aidiyetlerinin yükseltilmesi adına Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) lideri Dr. Devlet Bahçeli'nin girişimiyle 2024 yılı sonlarında başlatılan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da tarihi bir konuşmayla destek verdiği "Terörsüz Türkiye" sürecinde yaşanan müspet ve menfi bazı gelişmeler oldu. Bu konuda MHP'nin olgun tavrı DEM Parti ve AK Parti tarafından genelde desteklenirken, CHP'nin de sürece takoz olmak istemediği açıkça görüldü. Bu nedenle, sürecin genel olarak olumlu yönde gittiğini iddia etmek mümkün. Lakin mecliste yer alan siyasi partilerin temsilcilerinden oluşan TBMM heyetinin PKK lideri Abdullah Öcalan'la görüşmek için İmralı adasına gidip gitmemesi gerektiği konusunda yaşanan gereksiz tartışma ve kutuplaşmalar, sürecin halen kırılgan bir yapıda olduğunu gösteriyor. Her şeye rağmen, halkın bu sürece genel olarak olgun şekilde yaklaştığı ve süreci sabote etmemek gerektiği konusunda aşırı sağcı partiler dışında genel bir ön kabulün olduğu belirtilebilir. Bu da, Türkiye'nin olumlu geleceği adına güçlü bir sinyal. Çünkü gelişmiş, kalkınmış, güçlü, güvenlikli ve vatandaşlarını memnun edebilen bir devlette terörün devam ediyor olması beklenemez. Bu bağlamda, sürece bir yengi veya yenilgi olarak değil, toplumsal barışı sağlayacak teknik ve istihbari bir süreç olarak bakmak yerinde olacaktır.

4-) Türkiye'nin Ekonomik Sorunları

2025'in önceki yıllardan devraldığı ve kısmen azalsa da halen devam eden kronik sorunu ise, yüksek enflasyon ve düşük reel ücretlere dayalı ekonomik sorunlar oldu. Bu konuda oldukça deneyimli ve başarılı bir teknokrat olan Mehmet Şimşek kısmi başarı kazansa da, halen Türkiye'de enflasyonun özellikle gıda sektöründe çok yüksek olduğu görülüyor. Öyle ki, TÜİK'in resmi verilerle yüzde 31 olarak ilan ettiği enflasyon -ki bu da çok çok yüksek bir orandır-, bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu ENAG grubu tarafından ise yüzde 57 civarında hesaplandı. Şimşek'in programının önümüzdeki iki yılda yavaş yavaş başarıya ulaşabileceği düşünülse ve enflasyonun 2027'de tek haneli seviyelere ineceği öngörülse de, halkın alım gücünün çok düşmesi ve kaybedecek bir şeyleri olmayan insanların artık tepkilerini sokaklarda göstermeye başlamaları, önümüzdeki yıl da hükümetin işinin zor olacağını gösteriyor. Bu anlamda, sosyal patlamalar, suç oranlarında artış ve dolandırıcılık-fuhuş-kara para sektörlerinde bariz yükselme gibi sorunlara karşı hazırlıklı olmak gerekir. Bunların yanında, pozitif gelişmeleri de vurgulamak gerekirse, Türkiye ekonomisinin toplam gayrisafi milli hasıla (GDP) düzeyinde 1,6 trilyon dolarlık büyüklük ile dünyada 16. sıraya yükseleceği öngörülüyor. Ekonomik büyümenin yüzde 4 dolaylarında sürmesi de oldukça iyi bir gelişme.

5-) Güneyden Esen Erhürman Rüzgarı

2025 yılı sonlarında yapılan seçimlerde açık farkla 6. KKTC Cumhurbaşkanı seçilen hukukçu akademisyen Dr. Tufan Erhürman'ın güneyde Kıbrıs'tan estirdiği sıcak barış rüzgârları, zamanla Türk medyası ve akademisince de fark edilmeye başlandı. Seçim sürecinde 5. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar'dan yana taraf gözüken Türkiye'nin bu tavrına rağmen Ankara ile uyumlu ve koordineli çalışacağını ilk günden belli eden Erhürman, Türkiye'ye en dost devletlerin bile desteklemediği "iki devletlilik" tezi ile mevcut koşullarda bir ilerleme sağlanacağını belirterek, Birleşmiş Milletler gözetiminde Rumlarla federasyon müzakerelerine açık olduğunu net şekilde ortaya koydu. Ankara ziyaretinde de bunu bildiren KKTC Cumhurbaşkanı'nın etkisiyle, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kıbrıs konusundaki sert üslubunda bariz bir yumuşama yaşandı. Bu bağlamda, Türkiye, kendi ulusal çıkarları ve güvenlik kaygılarına cevap verecek bir barış sürecine asla karşı olmadığını ortaya koyarken, diplomatik masada Rumları zor durumda bırakabilecek bir hamleye de olanak sağlamış oldu. Bu doğrultuda, adada sıcak rüzgarların esmesi ve barış koşullarının oluşması durumunda, Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinde de müspet bazı ilerlemeler yaşanabilir. Örneğin, Türk vatandaşlarının Schengen bölgesine vizesiz girişleri, Gümrük Birliği'nin tarım ürünlerini ve hizmet sektörünü de dahil edecek şekilde güncellenmesi ve Brüksel'in Ankara'ya mali destekleri gibi teşviklerle, Ankara'nın belirli ölçülerde asker muhafazası ve güvenlik garantileri karşılığında Kıbrıs'ta federasyona yeşil ışık yakması bence mümkün. Ancak bu konuda her zaman olduğu gibi asıl sorunu Kıbrıslı Rumların çıkarması ve işin nihayetlenme aşamasında daha önce olduğu gibi müzakereleri bozmaları öngörülüyor.

6-) Muhalif Liderlere Yönelik Yargı Müdahaleleri

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın en güçlü rakibi olarak duran Ekrem İmamoğlu başta olmak üzere, anketlerde birinci parti durumundaki ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) belediyelerine yönelik davalar ve belediye başkanlarının tutuklanması, Türkiye adına 2025 yılında dünyaya en kötü imajın verildiği konu oldu. Bu şekilde Türkiye'deki rejimin baskıcı ve muhalefete izin vermeyen otoriter yapıda olduğu düşünülürken, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve hükümet, sürecin bağımsız yargı tarafından yürütüldüğü tezini işlediler. CHP lideri Özgür Özel ise, bu sürecin siyasi saiklerle yapıldığını iddia etti ve düzenlediği mitinglerle milyonlarca vatandaşı demokrasi yanlısı sokak protestolarına çekmeyi başardı. CHP'ye benzer şekilde DEM Parti belediyelerine yönelik hukuki tedbirler ve yine Zafer Partisi lideri Prof. Dr. Ümit Özdağ gibi aşırı sağ eğilimli bazı siyasi liderlerin de geçici tutuklanmaları, Türkiye'de siyasal alanın özgürlüğü konusunda bazı tartışmalara ve ciddi endişelere neden oldu. Bunlara ek olarak, birçok muhalif gazeteci ve internet programcısı da bu süreçte tutukluluk ve hapis gibi cezalarla karşı karşıya kaldılar. Bu bağlamda, Türkiye'de demokrasi ve hukuk devleti çıtasının düşmesi, ekonomiyi de olumsuz etkileyen bir faktör olarak not edilmeli.

7-) Diplomasi Merkezi Ankara 

Başkan Trump'la görüşmesi sonrasında Batı dünyasında yeniden büyük güvenilirlik kazanan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer -ki bu ziyaret vesilesiyle Türkiye'nin acil ihtiyacı olan Eurofighter uçaklarının tedariki garanti altına alınmıştır-, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Güney Kore Devlet Başkanı Lee Jae Myung, Vatikan Devlet Başkanı Papa XIV. Leo ve Macaristan Başbakanı Victor Orban gibi önemli siyasi liderleri başkentte ağırlaması ve Türkiye'nin COP-31 zirvesini düzenlemeye hak kazanması, Türkiye'nin diplomatik hareketliliğine ve başarılarına dair önemli bir veri seti oluşturdu. Artık markalaşmaya başlayan Antalya Diplomasi Forumu'nu da bu bağlamda başarı hanesine yazmak gerekir. Buna karşın, Türkiye'nin Doğu Akdeniz Gaz Forumu'na dahil edilmemesi ve Yunanistan-Güney Kıbrıs-İsrail üçlü iş birliğinin giderek derinleşerek askeri nitelik kazanmaya başlaması ve Lübnan gibi devletlerin de Doğu Akdeniz ihtilafı konusunda bu üçlüye destek olmaları bu bölgeye yönelik kaygıları arttırırken, uygulanan dış politikayı da sorgulanır hale getirdi. Keza Rusya ile gerilmeye müsait hale gelen ilişkiler, ABD ile ilişkilerdeki potansiyel sorunlar ve AB üyeliği hedefinden iyice uzaklaşılması ve dış politikada savrulma vs. gibi bazı güncel jeopolitik ve jeoekonomik risk kaynaklarını da belirtmek gerekir.

Sonuç

Sonuç olarak, güçlü bir devlet olan Türkiye, dünyadaki aktif konumunu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kişiliğinde bütünleşen istikrar ve gücünü korumayı başardığı 2025 yılını sonlandırırken, gelecek adına risk ve potansiyeller eş düzeyde devam etmektedir. Bu bağlamda, Ankara, riskleri azaltmak ve potansiyelini kullanmak için, mutlaka sorunlu olduğu bazı devletlerle ilişkilerini düzeltmeli/geliştirmelidir. 2026 yılından tek dileğimiz, ülkemizin daha başarılı olması ve vatandaşlarımızı memnun edebilmesidir. Bunun yolu da, kurumsallaşmış ve istikrarlı bir siyasi ve hukuki düzenin iktidar-muhalefet iş birliğinde kurulması, terör hadisesinin tamamen sonlandırılması ve niyeti bozuk olmayan tüm komşu devletlerle dostane ilişkilerin kurulmasıdır. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunları başarabilecek bilgi birikimi ve siyasi kudrete sahiptir.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Ankara'dan Kalkan ve Libya Genelkurmay Başkanı'nı Taşıyan Jetin Şüpheli Düşüşü

 

Giriş

Türkiye'nin bölgesel güç olma iddiası taşıyan ihtiraslı dış politikasının etkisiyle midir bilinmez, ama son aylarda Türkiye'ye ve müttefiklerine dair yaşanan bazı kazalar şüphe uyandıran bir nitelik kazanıyor. Elbette bu kazaların Türk karar alıcılarını korkutması ve geri adım attırması beklenmemeli; ancak yine de olayların iyi araştırılması ve içeriden bir sabotaj varsa bunu yapan hainlerin tespit edilmesi bu noktada devlet güvenliği açısından kritik önem taşıyor. Bu yazıda, önceki gün (23 Aralık 2025) Ankara Esenboğa Havalimanı'ndan kalkan ve Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki belki de tek müttefiki olan Libya'nın Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad ve beraberindeki heyeti taşıyan özel jet, Haymana civarında yere çakıldı. Kaza olduğu düşünülen olayda, el-Haddad ve beraberindeki tüm heyet üyeleri hayatlarını kaybettiler.

Kaza yerinden görüntüler

Ne Oldu?

Türkiye Genelkurmay Başkanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu'nun davetlisi olarak Türkiye'yi ziyaret eden Libya Genelkurmay Başkanı Orgeneral Muhammed Ali Ahmed el-Haddad ve beraberindeki heyet,  önceki gün geçirdikleri uçak kazasında hayatlarını kaybettiler. Orgeneral Haddad ve beraberindeki 7 kişiyi taşıyan 1988 yapımı Falcon 50 tipi uçak, akşam saatlerinde Ankara'dan Trablus'a gitmek üzere saat 20:10'da havalandıktan takribi 19 dakika sonra Haymana ilçesinde yere çakıldı. Haymana ilçesine bağlı Kesikkavak köyü yakınlarında ulaşılan enkazdan hiçbir yolcu canlı olarak çıkamazken, Haddad dahil uçaktaki tüm Libya askeri heyetinin vefat ettiğini Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ilerleyen saatlerden açıkladı. Kaza nedeniyle Libya'da 3 günlük yas ilan edilirken, Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, olay nedeniyle bir resmi taziye mesajı yayınladı. BBC'nin haberine göre, uçakta, Haddad'la birlikte, Libya Kara Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Futuri Gribel, Askeri İmalat Kurumu Komutanı Tuğgeneral Mahmud Al Katavi, Libya Genelkurmay Başkanı Danışmanı Muhammed Al Assavi Diyab, Genelkurmay Başkanlığı Fotoğrafçısı Muhammed Ömer Ahmed Mahcub ve 3 askeri personel daha bulunuyordu. Kaza hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlatırken, kara kutu arama çalışmalarının da sürdüğü kaydediliyor. Olaya dair ilk bilgi ve kanaatler ise elektrik arızası nedeniyle yaşandığı düşünülen olayın bir kaza olduğu yönünde.

Muhammed Ali Ahmed el-Haddad ile Yaşar Güler'in görüşmelerinden bir kare (23 Aralık 2025)

Önceki Gizemli Vakalar

Hatırlanacak olursa, 11 Kasım 2025 tarihinde Azerbaycan'dan havalanan C-130 tipi Türk askeri kargo uçağı Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşmüştü. Olayda çok sayıda askerimiz şehit olmuştu. Bu olayda da sabotaj şüphesi oluşurken, bu konudaki resmi bilgi ve bulgular henüz bu yönde bir gelişmeyi doğrulayan nitelikte değildi. Bu olayı müteakiben son günlerde Çankırı'da bir insansız hava aracının düşürülmesi ve çok sayıda benzeri olayın yaşanmaya başlaması Türkiye'nin hava savunma güvenliği konusundaki kaygıları arttırmıştı. Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de izlediği iddialı dış politika nedeniyle bölgede birçok rakibi (İsrail, Yunanistan, Güney Kıbrıs) bulunuyor. Bölgedeki devletlerin birçoğu da (Lübnan vs.) bu bloka daha yakın duruyor. Bu bağlamda, Türkiye'nin 2019 mutabakatı sayesinde iyi ilişkiler kurduğu Libya ile ilişkilerini koruması ve Doğu Akdeniz'de kendisine destek veren bir devlet bulması kritik mahiyette. Bu nedenle, olayın etraflıca araştırılması ve sabotaj varsa tespit edilmesi gerekiyor.

Sonuç

Sonuç olarak, Türkiye'nin bölgedeki tüm devletlerle ilişkilerini kesmemesi, diyalog ve müzakere sürecini sürdürmesi ve kendi haklı tezlerini anlatması bundan sonrası için de en doğru strateji olacaktır. Ancak bir yandan da bu tarz olayların yaşanmaması adına her türlü tedbir/önlemi almak ve Türkiye'nin hava savunmasını güçlendirmek akılcı bir strateji olabilir. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Başkan Trump Niyeti Bozdu: ABD, Grönland İçin Harekete Geçiyor

 

Giriş

Yeniden ABD Başkanı seçildikten sonra gündeme getirdiği Danimarka Krallığı'na bağlı Grönland adasını ABD'ye bağlama iddiasını sık sık yeniden gündeme getiren 45. ve 47. ABD Başkanı Donald Trump, son günlerde bu konuda somut adımlar da atmaya başlayınca Avrupa'da alarm zilleri çalmaya başladı. Öyle ki, Başkan Trump'ın Grönland’ı “ulusal güvenlik” gerekçesiyle ülkesi ABD'nin kontrolüne almakta ısrar etmesi ve Louisiana Valisi Jeff Landry'i adaya özel temsilci ataması, Danimarka ve Grönland’dan sert tepki çekti. Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler de Danimarka ile dayanışma sergilerken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bu konuyu basın açıklamasında özel olarak vurgulayarak ABD'nin yapmaya çalıştığı yayılmacı politikaya karşı çıktı. Bu yazıda, Trump'ın uluslararası sistemin kurucusu olan ABD'yi sistemin dışına itebilecek yayılmacı hamlesi tartışılacaktır.

Grönland'ın Önemi

Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en büyük buz örtüsüyle kaplı ve Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bir bölge olan Grönland (İngilizcesiyle Greenland), zengin doğal kaynaklarına sahip dünyanın en büyük adası olarak tarih boyunca yayılmacı hedefi olan siyasetçilerin ve jeopolitika uzmanlarının dikkatini çekmiştir. 1814'ten beri Danimarka kontrolünde olan özerk bölge, yerel nüfusunun farklılıklarına karşın, Danimarka'nın 1979'da yaptığı reformların da etkisiyle bu ülkeyle uyumlu ilişkiler içerisinde olagelmiştir. Yaklaşık 56 bin kişinin yaşadığı Grönland, aşırı soğuk iklimi ve buzul zemini nedeniyle zaten yaşam kalitesi-koşullarından ziyade daima yer altı kaynakları ve jeopolitik konumu nedeniyle önem sahibi bir yer olmuştur. Zira birçok bilim insanının gözlem ve raporları ışığında, başkenti Nuuk olan Grönland'ın çinko, kurşun, altın, demir cevheri, ağır ve hafif nadir toprak elementleri, bakır ve petrol de dahil olmak üzere birçok doğal kaynak açısından mükemmel bir potansiyele sahip olduğuna inanılmaktadır. Bunların yanı sıra, büyük adanın coğrafi konumu ve ABD'ye yakınlığı, Realist bir dış politika gündemi takip eden şahin Amerikan siyasetçileri ve bürokratlarının daima ilgisini çeken konular olmuştur.

Dünyada Grönland

Trump'ın Grönland İlgisi

ABD Başkanı Donald Trump'ın büyük güç rekabetinde Çin, Hindistan, AB ve Rusya gibi güçler karşısında ülkesini yukarı çıkarmak için ilk kez 2019'da gündeme getirdiği Grönland'ı satın alma düşüncesi, zamanla somut bir politika gündemi haline gelmeye başlamış ve neticede geçtiğimiz gün Başkan Trump, Louisiana Valisi Jeff Landry'i Grönland'a özel temsilci atayarak bu konuda gayet ciddi olduğunu göstermiştir. Başkan Trump, bu hamlesini doğal kaynaklardan ziyade Çin ve Rus gemilerinin bölgede cirit atması ve bölgenin ABD'ye yakın olması sebebiyle "ulusal güvenlik riski" oluşturması bağlamında izah ederken, elbette egemen bir devletin topraklarının nasıl zorla başka bir devlete katılabileceği konusunu detaylıca açıklamaktan kaçınmıştır.

Grönland'ın Amerika'ya yakınlığını gösteren bir harita

BBC'nin bu konudaki detaylı haberine göre, Başkan Trump, bu konuda ilerleyen günlerde 4 farklı senaryoyu içeren yeni bir politika uygulamaya aday durumdadır.

1. En iyimser senaryo, Trump'ın Grönland'a ilgisini zaman içerisinde kaybetmesi ve bu konuda ciddi bir girişimde bulunmamasıdır.
2. Grönland'da bir süredir ABD'nin de etkisiyle artan bağımsızlıkçı damarın kabarması ve referandum sonucunda adanın bağımsızlığını ilan ederek Danimarka'nın da onayıyla ABD ile daha yakın ilişkiler kurması bir diğer ihtimaldir. Ancak bu yakın ilişkilerin ABD'ye katılma şeklinde mi olacağı henüz öngörülememektedir.
3. Trump'ın Danimarka ve AB ülkelerini ekonomik olarak hedef alarak Kopenhag'ı bu konuda taviz vermeye zorlaması da bir diğer senaryodur. Bu senaryoda da, Grönland'ın Avrupa kontrolünden çıkarak bir şekilde ABD kontrolüne geçmesi öngörülmektedir.
4. Gerçekleşmesi daha zor olan son ihtimal, ABD'nin Grönland'a saldırarak burayı askeri güçle almasıdır.

Bizce bu ihtimaller arasında birinci seçenek en gerçekçi senaryodur. Başkan Trump'ın çılgın kişiliği ve ABD'nin tüm aşırılıklarına rağmen uluslararası sistemi kuran bir devlet olarak Danimarka gibi NATO üyesi müttefik bir devletin toprak bütünlüğünü hiçe sayarak bu ülkenin bir bölümünü kendi topraklarına katması, kuşkusuz uluslararası hukuk ve mantıkla uyuşan bir yaklaşım değildir. Ancak Rusya'nın Ukrayna'daki, İsrail'in Gazze'deki ve Türkiye'nin Kıbrıs'taki politikalarından cesaret alabilecek olan Trump'ın, kuşkusuz, ulusal güvenlik ve devlet politikası gibi argümanlar üzerinden ABD'ye kıyasla daha zayıf bir devlet olan Danimarka'ya bağlı Grönland'ı almaya çalışması ihtimal dahilindedir. Trump'ın bunu yaparken ise muhtemelen yumuşak yöntemleri tercih etmesi beklenebilir. Realizm eksenli ve jeopolitika odaklı siyasette, maalesef uluslararası hukuk ve normlar arka planda kalabilmektedir. Devletler ve halklar buna tepki göstermez ve sistemi ve hukuku savunmazlarsa, her dönemde her coğrafyada popülist sağcı liderlerin ülkelerinin çıkarı adına aşırıcı talepler içerisine girebilmeleri mümkündür.

Sonuç

Sonuç olarak, Başkan Trump'ın Grönland politikası gayet ciddi ve son derece tehlikelidir. Danimarka gibi müttefik bir devletin toprak bütünlüğünü riske atacak girişimlere Washington'ın kesinlikle ihtiyacı yoktur. Bunun yerine, bu ülke ile anlaşarak Grönland'da bir askeri üs ve yeraltı kaynaklarının ortak işletilmesi gibi formüller üzerinde çalışılmalıdır. Zira uluslararası sistemin çökmesi herkes adına tehlikeli bir gelişme olacak ve kaotik ve savaşlarla dolu yeni ve çok riskli bir dönemi başlatabilecektir. Buna izin vermemek adına, mutlaka ama mutlaka Başkan Trump'a doğru yol gösterilmelidir. Bu bağlamda, kuşkusuz Rusya ve İsrail gibi ülkeleri diğer ülkelerin topraklarından çıkmaya zorlamak ve garantör devlet Türkiye'yi de Kıbrıs konusunda müzakere masasına oturtmak, uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukuk açısından tutarlı bir perspektif ortaya koyacaktır. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

L'UE plaide en faveur d'une solution fédérale à Chypre

 

Introduction

Grâce à l'atmosphère positive créée par l'avocat et homme politique social-démocrate Dr Tufan Erhürman, le chef du CTP (Parti républicain turc) pro-européen, qui a remporté les élections présidentielles de cette année dans la RTCN (République turque de Chypre du Nord), le climat favorable à une solution fédérale à Nicosie, dernière capitale divisée d'Europe, s'est à nouveau réchauffé et a également réussi à obtenir le soutien ouvert de l'Union européenne (UE). À la suite d'informations selon lesquelles les deux dirigeants (Tufan Erhürman : Chypriotes turcs, Nikos Christodoulides : Chypriotes grecs) avaient entamé des négociations officielles sous la supervision des Nations unies (ONU) et que les discussions étaient positives, le 6e président de la RTCN, Tufan Erhürman, a rencontré Johannes Hahn, représentant spécial de la Commission européenne pour Chypre, et a obtenu la confirmation du soutien de Bruxelles à ce processus.

Johannes Hahn et Tufan Erhürman

Messages de Johannes Hahn sur Chypre

Les pièces du puzzle se mettent lentement en place pour une solution fédérale à Chypre. À la suite des messages chaleureux de soutien à une solution de Nikos Christodoulides, président de la République de Chypre, qui assumera la présidence du Conseil de l'Union européenne pour un mandat de six mois à compter du 1er janvier 2026, les responsables de l'Union européenne ont également commencé à exprimer leur soutien total à une solution fédérale à Chypre. Par exemple, Johannes Hahn, représentant spécial de la Commission européenne pour Chypre, qui a rencontré la veille les dirigeants des deux communautés de l'île et le président, a annoncé que l'UE était prête à ajouter une clause au budget 2028-2034 afin de refléter la réconciliation qui résultera de la réunification et les besoins financiers supplémentaires. Ce faisant, M. Hahn a clairement indiqué que Bruxelles pourrait fournir les ressources matérielles et économiques nécessaires pour combler le fossé de développement entre les deux parties de l'île et préparer la RTCN à l'adhésion à l'UE. Affirmant que la résolution du conflit chypriote aurait également un effet positif sur les relations entre la Turquie et l'UE, Hahn a fait passer le message que l'UE est « prête à œuvrer pour la paix, la sécurité et la prospérité à Chypre ». Dans une interview accordée au journal Yenidüzen, Hahn a également rappelé qu'une solution à deux États à Chypre n'est pas possible, affirmant qu'une solution fédérale est la seule méthode valable et réalisable au regard des paramètres de l'ONU et du droit international. Il a également qualifié le dirigeant des Chypriotes turcs, Tufan Erhürman, d'« ouvert d'esprit et constructif ».

Tufan Erhürman et Nikos Christodoulides

Commentaire

Afin de remédier à des années d'anarchie et de chaos qui ont favorisé l'émergence de groupes illégaux et non enregistrés dans le nord de l'île, qui constituent une menace non seulement pour la Turquie et Chypre, mais aussi pour tous les autres États, les négociations sur Chypre et la réunification des Chypriotes des deux côtés de l'île sont devenues, ces dernières années, l'option la plus raisonnable et, de plus en plus, la seule option raisonnable. Bien que la montée de l'islamophobie et des mouvements d'extrême droite en Europe soulève des préoccupations légitimes à cet égard, le fait que l'État de droit et le niveau de développement des États membres de l'UE soient à un stade beaucoup plus avancé que ceux des États musulmans/turcs, ainsi que les garanties juridiques fournies par l'UE, constituent une source importante de soutien pour les Chypriotes turcs.

En outre, une solution politique à Chypre et de bonnes relations avec l'UE pourraient constituer une avancée importante et bénéfique pour la renaissance/le développement de l'État de droit et de la démocratie en Turquie. En fait, cela pourrait également donner un nouvel élan au développement économique de la Turquie. À ce stade, il convient de transmettre au public turc des messages stratégiques exempts de chauvinisme et de nationalisme et reflétant fidèlement les normes juridiques internationales, et de préciser clairement que la thèse des deux États n'est acceptée dans aucun autre pays, pas même chez les alliés les plus proches de la Turquie. De cette manière, le public turc devrait être préparé à ce qui est nécessaire et à ce qui va se passer. Le maintien des investissements et de la présence militaire de la Turquie sur l'île dans une certaine mesure et l'obtention de privilèges juridiques permettant aux citoyens turcs d'entrer et de sortir librement de la région turque du nord de Chypre deviendront également un facteur critique dans les négociations.

En conclusion, l'île de Chypre n'est plus sous domination ottomane/turque depuis 150 ans et est restée un État indépendant et souverain, non intégré au territoire turc même après l'opération de paix de Chypre de 1974. La Turquie, exerçant ses droits de garant, est intervenue légalement et de manière justifiée sur l'île en 1974 et a apporté une aide historique aux Chypriotes turcs et grecs afin de rétablir l'administration fédérale à Chypre. Aujourd'hui, afin de poursuivre cette contribution historique, Ankara doit soutenir les négociations en vue d'une solution fédérale. Sinon, une telle approche renforcerait l'impression que la position de la Turquie est expansionniste (impérialiste) plutôt que garante. À notre avis, ni le défunt Premier ministre Bülent Ecevit ni l'actuel président Recep Tayyip Erdoğan n'avaient l'intention de mener une politique expansionniste, mais plutôt de venir en aide aux Chypriotes turcs. Par conséquent, je pense que personne ne devrait s'étonner que le gouvernement d'Ankara n'entrave pas les négociations. Enfin, il est devenu essentiel que les services de sécurité de l'UE et de la Turquie soient en alerte contre les tentatives de sabotage du processus de paix par l'extrême droite en Europe et en Turquie.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Macron'un Nükleer Uçak Gemisi Projesi: Fransa'nın Güç, Egemenlik ve Küresel Etki Arayışı

 

Giriş

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ülkesi için geçtiğimiz gün açıkladığı ülkesi için yeni nesil bir nükleer uçak gemisi inşa etme fikri, yüzeyde bir savunma modernizasyonu gibi görünse de, aslında Fransa’nın tarihsel kimliği, jeopolitik kaygıları ve geleceğe dair stratejik tahayyülüyle doğrudan bağlantılıdır. Bu proje, Fransa’nın yalnızca bugünün tehditlerine değil, önümüzdeki 30–50 yılın güç dengelerine hazırlanma isteğinin bir yansıması ve çok ciddi bir projedir.

Tarihsel Arka Plan: “Grandeur” Geleneğinin Devamı

Fransa’nın askeri ve siyasi düşüncesinde “grandeur” (büyüklük, ihtişam) kavramı merkezi bir yere sahiptir. Fransız İmparatorluğu'nun gücünün zirvesinde gelişen bu anlayış, özellikle 5. Cumhuriyet'in Kurucu Cumhurbaşkanı "General" Charles de Gaulle döneminde modern Cumhuriyet parametreleri içerisinde yeniden şekillenmiştir. Bu bağlamda, Cumhuriyet rejimi içerisinde "grandeur" vizyonu, Fransa’nın:

• NATO’dan bağımsız hareket edebilmesi,
• Kendi nükleer caydırıcılığına sahip olması ve
• Küresel krizlerde söz sahibi olması ilkeleri üzerine kurulmuştur.

Fransa'nın 2001'de hizmete aldığı 10. ve ilk nükleer güçlü uçak gemisi: Charles de Gaulle

Cumhurbaşkanı Macron’un nükleer uçak gemisi vizyonu, işte bu köklü geleneğin modern bir versiyonu olarak görülebilir. Charles de Gaulle’ün adını taşıyan mevcut uçak gemisi nasıl 20. yüzyılın sonunda Fransa’nın küresel iddiasını simgeliyorsa, işte PANG projesi de 21. yüzyıldaki bu iddianın devamıdır. Bu bağlamda, Macron ve Fransız Devleti, 2038 yılında kadar Charles de Gaulle uçak gemisinin yerine PANG'ın geçmesini planlamaktadır. 

PANG projesi maketi

Nükleer Uçak Gemisi: Askeri Araçtan Öte Bir Siyasi Mesaj

Güvenlik çalışanların gayet iyi bileceği üzere, uçak gemileri, yalnızca birer savaş enstrümanları değildir; aynı zamanda yüzen egemenlik alanlarıdır. Bir nükleer uçak gemisinin herhangi bir kıyıya yanaşmadan aylarca uluslararası sularda operasyon yapabilmesi şu anlama gelir:

• Fransa, diplomatik izinlere ihtiyaç duymadan askeri varlık gösterebilir.
• Kriz bölgelerinde “ilk gelen ve uzun kalan” aktör olabilir.
• Küresel deniz ticaret yolları üzerinde caydırıcı bir etki yaratır.

Bu yönüyle, nükleer uçak gemisi, Fransa’nın dış politikasında ve Avrupa Birliği (AB) bağlamında son yıllarda sıkça vurguladığı "stratejik özerklik" (stratejik otonomi) kavramının askeri alandaki somut karşılığıdır.

Değişen Dünya Düzeni ve Macron’un Okuması

Emmanuel Macron’un bu projeyi savunmasının temel nedenlerinden biri, dünyanın giderek daha çok kutuplu bir yapıya doğru evirilmesidir. ABD’nin küresel liderliğinin tartışmaya açılması, Çin’in deniz gücüne büyük yatırımlar yapması ve Rusya’nın askeri sert gücü ön plana çıkarması, Fransa’yı şu soruyla karşı karşıya bırakmaktadır: “Bu yeni dünyada Fransa nerede duracak?”... Macron’un cevabı ise nettir: "Fransa, büyük güçler arasında arabulucu, dengeleyici ve gerektiğinde askeri olarak etkili bir aktör olmalıdır". Nükleer uçak gemisi, işte bu rolü oynayabilmenin gerekli ön koşullarından birisidir.

Avrupa Güvenliği ve ABD’den Kısmi Bağımsızlaşma

Cumhurbaşkanı Macron’un sıkça dile getirdiği “NATO’nun beyin ölümü” tartışması ve Avrupa savunma kimliği vurgusu, nükleer uçak gemisi projesiyle doğrudan ilişkilidir. Çünkü bugün Avrupa’nın güvenliği büyük ölçüde:

• ABD'nin askeri varlığına,
• ABD Ordusu'na mensup uçak gemilerine ve
• ABD istihbarat ve lojistik sistemlerine dayanmaktadır.

Ancak Fransa, yeni nesil uçak gemisiyle:

• Avrupa’nın denizaşırı askeri kapasitesini tek başına sırtlayabilecek,
• ABD geri çekildiğinde oluşacak boşluğu doldurabilecek ve
• Avrupa’yı küresel bir aktör haline getirebilecek bir konuma gelmeyi hedeflemektedir.

Bu durum, aynı zamanda Almanya gibi ekonomik olarak güçlü fakat askeri açıdan sınırlı ülkeler karşısında Fransa’nın Avrupa içerisindeki liderliğini de pekiştirebilecektir.

Savunma Sanayii, Ekonomi ve Teknolojik Rekabet

PANG projesi, yalnızca askeri değil, ekonomik ve teknolojik de bir yatırımdır. Nükleer reaktörler, elektromanyetik uçak fırlatma sistemleri (EMALS) ve yapay zekâ destekli savaş yönetim sistemleri gibi alanlar:

• Fransa’nın yüksek teknoloji üretimini,
• Savunma sanayiinde ihracat potansiyelini ve
• On binlerce nitelikli istihdamı desteklemektedir.

Bu açıdan bakıldığında, proje, Fransa’nın Çin ve ABD ile arasındaki teknolojik uçurumu kapatmama kararlılığının da bir göstergesidir.

Eleştiriler ve Riskler

Elbette bu plan da eleştiriye kapalı değildir. Projenin:

• Çok yüksek maliyeti,
• Sosyal harcamalarla çeliştiği iddiası ve
• Asimetrik tehditler (siber saldırılar, insansız sistemler) karşısında ne kadar etkili olacağı sıklıkla tartışılmaktadır.

Ancak Macron ve Fransız savunma elitleri için, bu eleştiriler, küresel güç olmanın kaçınılmaz bedelleri olarak görülmektedir. Bu nedenle, Fransız Devleti nezdinde projeye destek tamdır. 

Sonuç: Fransa Ne Yapmak İstiyor?

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un nükleer uçak gemisi vizyonu şu temel mesajı taşımaktadır:

• Fransa, "küresel güç" statüsünden vazgeçmeyecek,
• Avrupa’nın askeri liderliğini üstlenmeye aday bir devlet olacak, 
• ABD’ye tamamen bağımlı olmayan yeni bir güvenlik mimarisi oluşturmaya çalışacak ve
• 2050 sonrası dünya düzeninde masada kalmaya gayret edecektir.

Bu proje, Paris'in “büyük güç” olma iddiasının nicelikten çok nitelik, sembolizm ve stratejik etki üzerinden kurulduğunu göstermektedir. Bu, Fransa gibi derinlikli ve sofistike bir dış politika anlayışı olan bir devlet için bile önemli bir gelişmedir. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ & Oğuzhan MANİOĞLU

DEVA Partisi Lideri Ali Babacan'ın Üsküdar Üniversitesi Konferansı

 

Bir öğrenci kulübünün düzenlediği etkinlik sebebiyle bugün (22 Aralık 2025) Üsküdar Üniversitesi Güney Kampüsü'nde söyleşiye katılan deneyimli siyasetçi ve DEVA (Demokrasi ve Atılım Partisi) Genel Başkanı Sayın Ali Babacan, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik durumuna dair önemli tespitlerde bulundu. 2 saati aşkın süreyle üniversite öğrencileri ve akademisyenlerin karşısında samimi fikirlerini açıklayan Babacan, örnek bir liberal Müslüman-Türk siyasetçi olarak genelde öğrencilerden beğeni topladı.

Genç yaşına rağmen daha önce iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti/AKP) kurucu üyeliği (2001-2019), Avrupa Birliği Başmüzakereciliği (2005-2009), Dışişleri Bakanlığı (2007-2009), Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı (2002-2007; 2009-2011), Başbakan Yardımcılığı (2009-2015) ve 4 dönem AK Parti Ankara milletvekilliği (2002-2007, 2007-2011, 2011-2015, 2015-2018) gibi önemli görevlerde bulunmuş deneyimli bir siyasetçi olan Ali Babacan, 10 Mart 2020'den bu yana DEVA Partisi Genel Başkanı olarak görev yapmaktadır. Şu ana kadar 130.00 civarında kişiyi partiye üye yapmayı başaran DEVA, Babacan liderliğinde iki seçim deneyimi yaşamıştır. Bunlardan ilki, 2023 Cumhurbaşkanlığı ve parlamento (TBMM) seçimleri olup, bu seçimlerde "altılı masa" kapsamında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) liderliğindeki demokrasi blokuna katılan DEVA, Millet İttifakı'nın bir bileşeni olarak 15 milletvekilliği kazanmış, ancak partinin desteklediği CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu Cumhurbaşkanlığı seçimlerini ikinci turda Recep Tayyip Erdoğan'a kaybetmiştir. Seçimlerden beklediğini bulamasa da, DEVA'nın bu süreçte altılı masanın programının oluşmasına büyük katkı sağladığı Türk basın-yayın organlarında sıklıkla işlenmiştir. 2024 yerel seçimlerine ise bağımsız olarak giren Ali Babacan liderliğindeki DEVA, yüzde 0,34 civarında oya ulaşmış ve bir ilçe ve 3 beldenin yönetimini kazanmıştır. DEVA, bu olumsuz sonuçlara rağmen yoluna devam etmekte ve Türkiye'nin düzlüğe çıkması yolunda fikir ve projeler üretmeye devam etmektedir.

Bugün hayatından kesitleri de içeren samimi söyleşisinde, genç ama deneyimli siyasetçi Ali Babacan, öncelikle, 2001'de kurucuları arasında yer aldığı AK Parti'nin son yıllarda kuruluş ilkelerine kıyasla ciddi bir başkalaşım yaşadığını ve bu misyonu kendilerinin artık DEVA Partisi'nde devam ettirdiklerini vurguladı. Eski yol arkadaşlarını eleştirmek konusunda pek de cömert davranmayan ve 12. Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere Türkiye'nin geçmiş ve bugünkü idarecilerine karşı saygılı bir üslup belirleyen Babacan, Türkiye'nin 28 Şubat süreci (1997) ve 2001 ekonomik krizi gibi ciddi sorunların olduğu döneme kıyasla halen çok daha iyi durumda olduğunu, buna karşın ekonomi, hukuk sistemi, eğitim sistemi, liyakata dayalı kamu yönetimi ve demokratik yönelimde ciddi bir sıkıntı içerisinde olduğunu belirtti. Babacan'a göre, ekonominin zirve yaptığı 2013 yılından sonra işler AK Parti için hiç de iyi gitmedi ve yönetim, daha ziyade önceki birikim ve mirasa dayalı olarak gücünü kısmen korumayı başardı. Babacan, sıkıntıların başlangıç noktası olarak 2013 Mayıs ayı sonlarındaki Gezi Parkı Olayları'nı işaret ederken, bu tarihten itibaren en temel anayasal hakların kullanımı konusunda bile gençlere ve vatandaşlara sorun çıkarılmasının Türkiye'yi çok olumsuz bir noktaya taşıdığını kaydetti. Buna karşın, kendisinin gençken gittiği ABD ile Türkiye arasındaki gelişmişlik düzeyi farklılıklarının eskisi kadar fazla olmadığını da sözlerine ekleyerek, mevcut hükümetin sağlık sistemi, savunma ve dış politika gibi alanlarda bazı önemli başarılara imza attığını da sözlerine ekledi. Babacan'a göre, Türkiye'de günümüzdeki en ciddi sorun ise, liyakat temelli değil, siyaset temelli ve torpile dayalı atamalar ve işe alımlar nedeniyle kurumların işleyiş kalitelerinin azalması. Bu bağlamda, Babacan, özellikle yükseköğretim sektöründe de halen çok ciddi sorunlar olduğunu vurgulayarak, iktidara gelmeleri durumunda üniversiteleri merkezi yönetim anlayışıyla baskı altına alan YÖK'ü tasfiye edeceklerini ve ABD ve Çin gibi ileri bilimsel yayın ve proje yapabilen ülkelerle rekabet edebilecek yeni bir üniversiter düzen kuracaklarını açıkladı. Babacan'a göre, ekonomik sorunların temelinde de yerli ve yabancı yatırımcı, üretici ve tüketicilerin ülkenin hukuk sistemi, siyasal düzeni ve kurumlarına duydukları güvenin azalması bulunmakta. Güven olgusunun ekonomik gelişimin temeli olduğunu kaydeden eski Bakan, yeniden güven tesisi için Türkiye'de hukuk sistemi ve siyasi düzenin dönüştürülmesi gerektiğini de sözlerine ekledi. Babacan, DEVA Partisi olarak Türkiye'yi ileriye götürecek her türlü konuda çok kapsamlı plan ve programları olduğunu belirterek, kendilerine güvenilmesi durumunda ülkeyi çok kısa süre içerisinde düzlüğe çıkaracaklarını iddia etti. Avrupa'nın giderek gerilediğinin de altını çizen Babacan, Türkiye'nin ise genç nüfusu, güçlü ordusu ve eşsiz jeopolitik konumu sayesinde halen büyük potansiyele sahip olduğunu vurguladı. Genç lider, bu bağlamda gençlerin geleceklerinden kaygı duymalarını anlayışla karşıladığını, ancak kesinlikle umutsuz olunmamasını salık verdi.  Zira Babacan'a göre sorunlar çözümsüz değil ve istenirse kısa sürede ekonomide de, dış politikada da ciddi ivme sağlanabilir. Ali Babacan, bu bağlamda detaylarına girmese de, dış politikanın salt realist ilkelere dayalı olarak yapılmasını da eleştirdi ve bazı değerlerin dış politikada ne pahasına olursa olsun savunulması gerektiğini ifade etti. Babacan, kendisi ve ailesini ise dindar Müslüman yaşam tarzından gelen ve bu geleneği korumaya çalışan çağdaş insanlar olarak tanımladı. AK Parti'ye katılımı konusunda ise, Babacan, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ü işaret etti. Babacan, tüm sorunlara rağmen İMF'den yüklü borç alınan eski günlere kıyasla daha iyi durumda olduğumuzun da altını çizdi.

Ali Babacan, oldukça iyi yetişmiş görece genç bir Müslüman Türk siyasetçisi olarak halen oldukça potansiyelli bir lider adayı olmasına karşın, Türkiye'de daha teknokratik siyasetçilerin başarı şanslarının bugüne kadar ara rejimleri dönemleri haricinde pek de yüksek olmadığını belirtmek gerekir. Yine de, Babacan'ın siyasi çizgisini sürdürmesi durumunda, ileride özellikle olası bir parlamenter rejimde kritik roller üstlenmesi halen gayet mümkün gözüküyor. Bunun sebebi de Babacan'ın bilgi birikimi ve tecrübesinin çok iyi seviyede olması.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ