L'appel historique à la paix du leader emprisonné du PKK, Abdullah Öcalan : Je crois au pouvoir de la politique, pas à celui des armes

 

Après quatre décennies de conflit armé tendu avec l'État turc, l'organisation terroriste pro-kurde PKK (Parti des travailleurs du Kurdistan) semble désormais suivre une voie différente et donner une chance à la paix. Le leader emprisonné du PKK, Abdullah Öcalan, a lancé un appel historique à la paix il y a deux jours, le 9 juillet 2025. Incarcéré dans la prison d'İmralı sur l'île d'İmralı, Öcalan, en tant que fondateur du PKK, a appelé les militants du PKK à déposer les armes et à faire la paix avec l'État turc. Öcalan a déclaré : "Je crois au pouvoir de la politique et de la paix sociale, et non à celui des armes, et je vous demande de mettre ce principe en pratique. La mise en place d'un mécanisme de désarmement fera avancer le processus. Ce qui a été fait est une transition volontaire du stade de la lutte armée au stade de la politique et du droit démocratiques. Cela ne doit pas être considéré comme une perte, mais comme un gain historique. Les détails du dépôt des armes seront déterminés et mis en œuvre rapidement."

Le PKK dépose les armes lors d'une cérémonie symbolique

Suite à cet appel historique, le PKK a commencé à déposer les armes aujourd'hui (11 juillet 2025) dans le cadre de « l'appel à la paix et à la société démocratique » lancé par son chef Abdullah Öcalan. La cérémonie symbolique a eu lieu dans la ville de Sulaymaniyah, contrôlée par le gouvernement régional du Kurdistan (GRK), dans le nord de l'Irak. Selon l'agence de presse AFP, 30 combattants du PKK, dont quatre commandants, ont mis le feu à leurs armes dans la grotte de Casana. Tuncer Bakırhan, coprésident du parti pro-kurde DEM, qui s'est rendu à Sulaymaniyah pour la cérémonie de désarmement du PKK, a déclaré : « Nous allons assister à une étape qui éliminera 50 ans de violence et de conflit ». Bakırhan a également déclaré qu'il espérait que le président Recep Tayyip Erdoğan dirait quelque chose d'important dans son discours de demain. L'incendie des armes a envoyé un message fort sur la nouvelle ère : l'ère de Che Guevara est terminée, et l'ère de la résolution des problèmes par la politique et la diplomatie commence.

Pour rembobiner les événements, l'appel d'Öcalan est intervenu après la déclaration choquante du chef de file du MHP, partenaire junior du gouvernement Erdoğan, Devlet Bahçeli, à la fin de l'année 2024. Bahçeli, le leader des ultranationalistes turcs, a surpris tout le monde et a déclaré qu'Öcalan devrait venir au parlement turc et faire une déclaration expliquant que le PKK est dissous et qu'un nouveau processus de paix commence L'appel de Bahçeli a été soutenu par le président turc Recep Tayyip Erdoğan et le gouvernement AK Parti/AKP, tandis que le principal parti d'opposition CHP n'a pas non plus objecté catégoriquement à l'idée que le PKK fasse la paix avec l'État. Erdoğan, suite à cet appel, a remercié Bahçeli et a déclaré que Bahçeli est un leader qui a marqué l'histoire par ses déclarations courageuses et ses paroles sages et qui a fixé une direction. Selon des sondages publics, environ 65 % des Turcs soutiennent également le processus de paix. Cela signifie que le gouvernement, bien qu'il soit fréquemment critiqué pour la mise en œuvre d'un régime plus autoritaire, atteindrait un succès historique si le processus de solution pouvait être achevé et si le PKK pouvait déposer les armes pour toujours.

Cet événement historique en dit long sur l'importance de la conjoncture en politique et sur l'influence de la culture politique. Si l'on se souvient du premier processus de solution au cours de la période 2009-2015, le gouvernement turc a utilisé des méthodes démocratiques et a fait de son mieux pour convaincre le public turc que la solution démocratique au problème kurde et l'élimination du terrorisme du PKK seraient un grand avantage pour le peuple turc, malheureusement, de nombreuses personnes et la plupart des organisations politiques n'ont pas soutenu ce processus. En outre, les médias turcs et les éléments de la presse, au lieu de soutenir la démocratie, se sont opposés au processus et ont joué la carte du nationalisme. Cependant, cette fois-ci, le deuxième processus de solution (2024-2025) est mené par des méthodes plus autoritaires, avec le soutien garanti des médias et de la presse turcs, grâce au contrôle exercé par le gouvernement sur ces derniers. En outre, en raison des opérations judiciaires constantes contre les dirigeants des partis d'opposition, de nombreux politiciens du camp de l'opposition se sont abstenus de critiquer ouvertement le processus. Curieusement, ce modèle semble plus compatible avec la culture politique turque, car les gens ont tendance à soutenir davantage le processus de paix lorsqu'ils ont peur de l'État. En ce sens, le style machiavélique adopté par le président Erdoğan pourrait être plus efficace que la méthode démocratique antérieure. Un autre facteur à prendre en compte est bien sûr la conjoncture. Alors que les groupes PYD/YPG affiliés au PKK (appelés SDF-Forces démocratiques syriennes) acquièrent un statut légal en Syrie, sous le nouveau régime d'Ahmad al-Shaara, sans qu'Ankara ne s'y oppose ouvertement, il semble tout à fait opportun de faire une telle ouverture pour exporter le PKK de la Turquie vers la Syrie. Cette stratégie semble également en harmonie avec les projections des États-Unis dans la région, en normalisant les relations avec la Syrie.

Ainsi, après 22 longues années au pouvoir, le président Erdoğan, grand maître de la petite politique, pourrait cette fois-ci remporter un succès historique et entrer dans l'histoire en devenant le dirigeant qui a éliminé le problème du terrorisme dans le pays. Ce faisant, Erdoğan pourrait également s'assurer un troisième mandat avec le soutien des électeurs pro-kurdes du parti DEM. Cependant, l'approche du gouvernement à l'égard du CHP et d'autres acteurs de l'opposition, ainsi que les mauvaises performances économiques du pays, pourraient rendre les choses plus difficiles dans les jours à venir. En outre, pour que le processus se termine avec succès, le gouvernement doit, à mon avis, prendre de nouvelles mesures concernant les droits des Kurdes. Je pense que ces droits sont davantage liés aux droits culturels, à la civilianisation et à la démocratisation.

Enfin, espérons que la Turquie deviendra bientôt un exemple de pays qui résout son problème de violence et de terrorisme à sa manière, plus compatible avec sa culture politique étatiste et patrimoniale. Cela stimulerait certainement le président Erdoğan tant sur le plan de la politique intérieure que sur la scène internationale, mais en raison d'autres problèmes, un troisième mandat pourrait s'avérer très difficile dans le cadre d'une élection démocratique. Mais quel que soit le motif, le fait que le gouvernement tente de résoudre un problème aussi important, qui a causé la mort de 50 000 personnes, après 40 ans, est une indication importante du courage et de la détermination du gouvernement. Je félicite donc chaleureusement tous ceux qui ont contribué à ce processus.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Imprisoned PKK Leader Abdullah Öcalan’s Historic Call for Peace: I Believe in the Power of Politics, Not Guns

After four decades of tense armed conflict with the Turkish State, pro-Kurdish terrorist organization PKK (Kurdistan Workers’ Party) now seems to follow a different path and give peace a chance. PKK’s imprisoned leader Abdullah Öcalan’s historic call for peace came two days ago, on July 9, 2025. Incarcerated in İmralı Prison on İmralı Island, Öcalan, as the founder of the PKK, called PKK militants to lay down their arms and make peace with the Turkish State. Öcalan said: “I believe in the power of politics and social peace, not weapons, and I call on you to put this principle into practice. The establishment of a disarmament mechanism will advance the process. What has been done is a voluntary transition from the stage of armed struggle to the stage of democratic politics and law. This should not be considered a loss, but a historic gain. The details of laying down arms will be determined and implemented quickly.”[1]

PKK laid down arms in a symbolic ceremony

Following this historic call, the PKK began laying down arms today (July 11, 2025) as part of the “Call for Peace and Democratic Society” made by its leader Abdullah Öcalan. The symbolic ceremony took place in the Kurdistan Regional Government (KRG)-controlled city of Sulaymaniyah in northern Iraq. According to AFP news agency, 30 PKK fighters, including four commanders, set fire to their weapons in the Casana cave.[2] Tuncer Bakırhan, pro-Kurdish DEM Party’s Co-Chairman, who travelled to Sulaymaniyah for the PKK’s disarmament ceremony, said, “We will witness a step that will eliminate 50 years of violence and conflict.”[3] Bakırhan also said that he hoped President Recep Tayyip Erdoğan would say something important in his speech tomorrow. The burning of guns sent a powerful message about the new era: the era of Che Guevara is over, and now the era of solving problems through politics and diplomacy begins.

The end of the era of terrorism in Türkiye

To rewind the events, Öcalan’s call came after the Erdoğan government’s junior partner MHP’s leader Devlet Bahçeli’s shocking statement in late 2024. Bahçeli, the leader of Turkish ultranationalists, surprised everyone and said that Öcalan should come to the Turkish parliament and issue a statement explaining that PKK is dissolved and a new peace process is beginning.[4] Bahçeli’s call was supported by Turkish President Recep Tayyip Erdoğan and the AK Parti/AKP government, while the main opposition party CHP also did not object categorically to the idea of PKK making peace with the state. Erdoğan, following this call, thanked Bahçeli and said that Bahçeli is a leader who made a mark in history with his courageous statements and wise words and set a direction.[5] According to public polls, around 65 percent of Turkish people also support the peace process.[6] This means, the government, despite being frequently criticized for implementing a more authoritarian regime, would reach a historic success in case the solution process could be completed and the PKK could lay down arms forever.

This historic event tells us a lot about the importance of conjuncture in politics and the influence of political culture as well. If one has to remember the first solution process during the 2009-2015 period, the Turkish government used democratic methods and did its best to convince the Turkish public that the democratic solution to the Kurdish Problem and the elimination of the PKK terrorism would be a big gain for Turkish people, unfortunately, many people and most of the political organizations did not support this process. Moreover, Turkish media and press elements, instead of supporting democracy, objected to the process and played the nationalism card. However, this time, the second solution process (2024-2025) is conducted through more authoritarian methods, with the guaranteed support of the Turkish media and press, thanks to government control over it. Moreover, due to constant judicial operations against opposition party leaders, many politicians from the opposition camp refrained from criticizing the process openly. Strangely enough, this model seems more compatible with the Turkish political culture as people tend to support the peace process more when they are afraid of the state. In that sense, the Machiavellian style embraced by President Erdoğan could be more successful than the earlier democratic method. Another factor to be discussed here is of course the conjuncture. While the PKK-affiliated PYD/YPG groups (called SDF-Syrian Democratic Forces) acquire a legal status in Syria, under Ahmad al-Shaara’s new regime, with Ankara’s no open objection, it seems quite timely to make such an opening to export PKK from Türkiye to Syria. This strategy also seems harmonious with the United States’ projections in the region, normalizing relations with Syria. 

So, after 22 long years in power, President Erdoğan, as a great master of petty politics, this time could achieve a historic success and could make history by becoming the leader who eliminated the terrorism problem in the country. By doing this, Erdoğan could also secure a third term in office with the support of the pro-Kurdish DEM Party voters’ support. However, the government’s approach to CHP and other opposition actors, as well as the poor economic performance of the country, could make things more difficult in the coming days. Also, for the process to end successfully, in my opinion, the government needs to take some further steps on Kurdish rights. These, I think, may be more related to cultural rights and civilianization and democratization.

Finally, let us hope that Türkiye will soon become an example of a country that solves its violence and terrorism problem in its unique way, more compatible with its statist and patrimonial political culture. This would certainly boost President Erdoğan both in domestic politics and also on the international stage, but due to other problems, a third term could be still very challenging in a democratic election. But whatever the motive, the fact that the government is trying to solve such a huge problem, one that has caused the deaths of 50,000 people, after 40 years, is an important indication of the government's courage and determination. I therefore wholeheartedly congratulate everyone who has contributed to this process.

Cover Photo: BBC News Türkçe

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

 

FOOTNOTES

[1] For details, see; https://t24.com.tr/haber/abdullah-ocalan-in-26-yil-sonra-ilk-kez-goruntulu-mesaji-yayinlandi-pkk-ya-silah-birakma-cagrisi-yapti,1248825.

[2] See; https://www.bbc.com/turkce/articles/czdv8lgn78yo.

[3] Ibid.

[4] For details; https://www.bbc.com/turkce/articles/c2kdk9581z0o.

[5] https://www.bbc.com/turkce/articles/cwy1wn9pyz3o.

[6] https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/0507202515.

Les traces du système de parti dominant en Turquie

 

Le « système de parti dominant », également appelé « système de parti hégémonique », est un exemple unique en sciences politiques, identifiant un système politique dans lequel un seul parti politique domine systématiquement les résultats des élections par rapport aux groupes ou partis d'opposition concurrents. En ce sens, un système de parti dominant diffère d'un système à parti unique, dans lequel un seul parti politique est légalement autorisé à se présenter aux élections.

Le système de parti dominant pourrait être basé sur certains facteurs socio-économiques et culturels, ce qui n'empêcherait pas ce système d'être automatiquement qualifié d'« anti-démocratique ». Par exemple, en raison des terribles souvenirs du régime d'« apartheid » en Afrique du Sud, les Sud-Africains, depuis la transition de leur pays vers la démocratie, continuent de voter pour le Congrès national africain (ANC) malgré les graves problèmes socio-économiques de leur pays. De même, les premières décennies de la démocratie indienne ont été marquées par le règne ininterrompu du Congrès national indien (INC), en grande partie grâce à l'héritage charismatique du Mahatma Gandhi et de la famille Nehru. Le Parti libéral démocrate (PLD) du Japon en est un parfait exemple : il domine la politique japonaise depuis sept décennies, presque sans interruption, parce qu'il a toujours réussi à établir des liens organiques avec la société, la bureaucratie et l'élite des affaires. Un autre exemple est celui du président turc Recep Tayyip Erdoğan et de l'AK Parti (Parti de la justice et du développement), parti de droite orienté vers l'islam, qui a réalisé des performances électorales remarquables depuis 2002. Ainsi, dans cette version plus démocratique du système de parti dominant, bien qu'il y ait des élections compétitives et un environnement politique relativement démocratique, en raison de certains facteurs économiques et culturels (dans le cas de la Turquie, la suppression du mode de vie islamique pendant de nombreuses décennies par l'État laïque), un parti et un dirigeant peuvent dominer la scène politique sans adhérer à des pratiques antidémocratiques et répressives.

Il existe cependant une autre version, moins démocratique, du système des partis dominants, souvent appelée « système des partis cartels ». Un « parti cartel » est une organisation politique qui utilise les ressources de l'État pour maintenir sa position au sein du système politique, en s'associant à d'autres partis d'une manière similaire à celle d'un cartel. Dans un système de partis cartels, le parti au pouvoir, grâce à son contrôle du pouvoir politique et économique de l'État, transforme le système en un régime immuable qui se reproduit constamment dans un cercle vicieux. Ce système de partis politiques est souvent observé dans les pays post-soviétiques, où l'économie est principalement sous le contrôle de l'État, et donc du parti au pouvoir et de son chef. La Fédération de Russie, l'Azerbaïdjan et d'autres États turcs d'Asie centrale sont de parfaits exemples d'un système de partis de cartel, dans lequel les élections servent principalement à renforcer la légitimité du parti ou du dirigeant au pouvoir, plutôt qu'à offrir à l'opposition une véritable opportunité d'accéder au pouvoir. Depuis 2015, et surtout après sa transition controversée vers un système hyperprésidentiel en 2017, la Turquie s'est de plus en plus rapprochée de ce modèle, le président Erdoğan et son AK Parti utilisant tous les appareils d'État pour réprimer et affaiblir l'opposition et conserver un pouvoir permanent. Dans un tel système, le contrôle de l'État sur les médias et la politisation du pouvoir judiciaire servent également de mécanisme légitime pour concevoir l'opposition et empêcher un changement inattendu de gouvernement par le biais des élections. Bien que nous n'en sachions pas trop sur les détails des récentes batailles juridiques contre le CHP (Parti républicain du peuple) pro-laïque, de nombreux observateurs en Turquie affirment qu'il s'agit là de signes clairs de l'approche d'un régime de parti cartel, dans lequel le gouvernement contrôlerait également l'opposition et transformerait les autres partis politiques en « opposition de Sa Majesté ».

Mais il convient également de noter que le président Erdoğan, qui souhaite transformer l'ancien régime de coups d'État militaires perpétuels de la Turquie et qui s'inspire en fait des tactiques utilisées par le fondateur du pays, Mustafa Kemal Atatürk, dans les années 1920 et 1930, a réussi à donner l'impression de résoudre les problèmes du pays qui remontent à plusieurs décennies. Par exemple, sur la question kurde, qui ne passionne pas l'opposition, Erdoğan s'est montré très courageux en négociant avec le leader emprisonné du PKK, Abdullah Öcalan, et en mettant fin au problème du terrorisme, avec l'aide du leader du MHP, Devlet Bahçeli, qui le soutient inconditionnellement. De même, Erdoğan et son parti se sont montrés plus enclins à modifier la constitution turque de 1982, rédigée après le coup d'État militaire de 1980, et à adopter une nouvelle constitution « civile ». Sur ces questions, il est intéressant de noter que l'opposition n'est pas particulièrement réformiste ou enthousiaste, mais agit plutôt comme une continuation de l'ancien régime contrôlé par les militaires. C'est l'une des raisons pour lesquelles Erdoğan bénéficie toujours d'un soutien important de la part de larges segments de la société opposés à l'ancien régime, en particulier les Kurdes.

En ce sens, si le président Erdoğan et son régime parvenaient à rédiger une nouvelle constitution civile, à dompter l'opposition, à exercer un contrôle étendu sur l'armée autrefois autonome et, surtout, à résoudre la question kurde, il s'agirait d'un cas entièrement nouveau en sciences politiques, un régime civil à tendance autoritaire réussissant mieux à résoudre les problèmes structurels du pays. Pour ce faire, le régime d'Erdoğan cherche à changer la direction du principal parti d'opposition, le CHP, en remplaçant Özgür Özel par Kemal Kılıçdaroğlu. Le résultat sera connu début septembre par le biais d'une décision de justice. Une autre question cruciale est celle des mesures qu'Erdoğan prendra dans les semaines à venir pour résoudre la question kurde, qui n'est en fait pas un problème interne, mais, en raison de la présence kurde significative dans les pays voisins tels que l'Irak, la Syrie et l'Iran, ainsi que de l'implication des États-Unis, d'Israël, de la Russie et de l'Europe dans cette question, une question régionale, voire mondiale. Le président Erdoğan, fort de son immense expérience et de son instinct politique très développé, pourrait en fait y parvenir. Cependant, la situation économique problématique du pays serait la principale faiblesse d'Erdoğan pour convaincre le peuple turc et le public international.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Footsteps of the Dominant Party System in Türkiye

 

The "dominant party system", also referred to as the "hegemonic party system", is a unique example in Political Science, identifying a political system in which a single political party consistently dominates election results over competing opposition groups or parties. In that sense, a dominant party system differs from a one-party system, in which only a single political party is legally allowed to run for office.

The dominant party system could be based on certain socioeconomic and cultural factors, which would not necessarily be a barrier to this system being automatically labelled as "anti-democratic". For instance, due to the terrible memories of the "apartheid" regime in South Africa, South Africans, since their country's transition into democracy, continue to vote for the African National Congress (ANC) despite serious socioeconomic problems in their country. Likewise, the early decades of Indian democracy were marked by the uninterrupted rule of the Indian National Congress (INC), largely due to the charismatic legacy of Mahatma Gandhi and the Nehru family. A perfect example is the Liberal Democratic Party (LDP) of Japan, which has dominated Japanese politics for the last seven decades, almost without interruption, due to its consistent success in establishing organic ties with society, the bureaucracy, and the business elite. Another example is Turkish President Recep Tayyip Erdoğan and the Islamist-oriented right-wing AK Parti (Justice and Development Party), which has achieved remarkable electoral performances since 2002. So, in this more democratic version of the dominant party system, although there are competitive elections and a relatively democratic political environment, due to some economic and cultural factors (in the case of Türkiye, the suppression of Islamic lifestyle for many decades by the secular state), a party and a leader might dominate the political scene without adhering to anti-democratic and repressive practices. 

However, there is another and less democratic version of the dominant party system, often referred to as the "cartel party system". A "cartel party" is a political organization that uses the resources of the state to maintain its position within the political system, colluding with other parties in a way similar to a cartel. In a cartel party system, the governing party, thanks to its control over the state's political and economic power, transforms the system into an unchangeable regime that constantly reproduces itself in a vicious circle. This political party system is often observed in post-Soviet countries, where the economy is mainly under state control, and thus, the governing party and its leader. This model is closely related with the concept of"rentier state" The Russian Federation, Azerbaijan, and other Turkic States in Central Asia are prime examples of a cartel party system, in which elections primarily serve to increase the legitimacy of the governing party or leader, rather than providing a genuine opportunity for the opposition to attain governing power. Since 2015, and especially after its controversial transition into a hyperpresidential system in 2017, Türkiye has become increasingly closer to this model, with President Erdoğan and his AK Parti utilising all state apparatuses to suppress and weaken the opposition and maintain permanent power. In such a system, the state's control over the media and the politicization of the judiciary also serve as a legitimate mechanism to design the opposition and prevent an unexpected government change through elections. Although we do not know too much about the details of the recent legal battles against the pro-secular CHP (Republican People's Party), many observers in Türkiye claim that these are clear signs of the approaching cartel party regime, in which the government would also control the opposition and turn other political parties into "His Majesty's opposition". 

But it is also worth noting that President Erdoğan, who wants to transform Türkiye's old regime of perpetual military coups, and who is in fact inspired by the tactics used by the country's founder Mustafa Kemal Atatürk in the 1920s and 1930s, has succeeded in giving the impression of solving the country's decades-old problems. For example, on the Kurdish Question, which the opposition is not so keen on, Erdoğan has been very courageous in negotiating with the imprisoned PKK leader Abdullah Öcalan and ending the terrorism problem, with the guidance of MHP leader Devlet Bahçeli, who supports him unconditionally. Similarly, Erdoğan and his party have been more willing to amend Türkiye's 1982 constitution, which was drafted after the 1980 military coup, and to adopt a new "civilian" constitution. On these issues, the opposition, interestingly enough, is not particularly reformist or enthusiastic, but rather acts like a continuation of the old military-controlled regime. This is one of the reasons why Erdoğan still enjoys strong support from large segments of society opposed to the old regime, especially the Kurds. 

In that sense, if President Erdoğan and his regime could achieve to make a new civilian constitution, tame the opposition, provide extensive control over the formerly self-ordained military, and most importantly, solve the Kurdish Question, this would represent an entirely new case in Political Science, with an authoritarian-leaning civilian regime becoming more successful in solving the structural problems of the country. To do this, Erdoğan's regime is aiming to make a leadership change in the main opposition party, the CHP, by replacing Özgür Özel with Kemal Kılıçdaroğlu. The result will be seen in early September through a court decision. Another critical issue would be the steps that Erdoğan will take in the coming weeks to solve the Kurdish Question, which is in fact not an internal problem, but due to significant Kurdish presence in neighboring countries such as Iraq, Syria, and Iran, as well as the U.S., Israeli, Russian, and European involvement in this issue, a regional or even a global matter. President Erdoğan, with this immense experience and highly developed political instincts, might in fact achieve this. However, the country's problematic economic situation would be Erdoğan's most significant weakness in convincing Turkish people and the international audience.   

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Azerbaycan-Rusya İlişkilerinde Gerilim Artıyor

Kafkasya ve Asya'da son yıllarda başarılı otoriter yönetim modelleriyle adından söz ettiren Rusya (Federasyonu) ile Azerbaycan (Cumhuriyeti) arasında son dönemde bazı gerginliklerin yaşanması uluslararası siyasette dikkat çeken bir gelişme olarak not edilmeli. İki devletin güçlü liderleri İlham Aliyev ile Vladimir Putin'in 2024 yılı Ağustos ayında resmi olarak görüşmelerinin ve hatta Aliyev'in Putin'i kendi evinde ağırlamasının ardından ilişkilerde çok iyi bir döneme girildiği düşünülürken, 2024 yılı sonundan başlayarak yaşanan bazı olaylar iki müttefik devletin arasını açtı. Bu yazıda, Azerbaycan-Rusya ilişkilerinde yaşanan gerginlikleri mercek altına alacağım.

İki ülke liderleri Sayın Vladimir Putin ile Sayın İlham Aliyev'in ev görüşmeleri (Ağustos 2024)

İlişkilerde pürüzü yaratan ilk olay, 2024 yılı sonlarında, Aralık ayının 27'sinde Azerbaycan Havayolları'na ait 8432 sefer sayılı yolcu uçağının Kazakistan'da düşmesiyle başladı. Yolcu uçağının düşürülmesi nedeniyle Azerbaycanlı yetkililer Rusya'yı suçlarken, Rus yetkililer ise olayın araştırılması gerektiğini ifade ettiler. 38 yolcunun hayatını kaybettiği ve 29 yolcunun yaralandığı kaza sonrasında, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev, olaya Rus hava savunma sistemlerince ateşlenen füzelerin neden olduğunu belirterek, ancak bunun kasıtlı olduğunu söylemediklerini açıklamıştı. Rus lider Putin ise, kaza nedeniyle Aliyev'den özür dilerken, bunun "trajik bir olay" olduğunu söylemiş, ancak Rusya'nın olay nedeniyle sorumluluk kabul ettiğine dair bir ifade kullanmamıştı. Akademisyen Sedat Laçiner'e göre ise, Rus yetkililer, bu konuda sis ve kuşların uçağa çarpması gibi nedenler ileri sürerek kendilerini savunmaya çalıştılar ve sorumluluk üstlenmediler. Geçen günler içerisinde ortaya konan fotoğraf ve belgelerle olayın bir kaza olmadığı anlaşılır ve Rusya'nın hava savunma sistemlerinin kazaya neden olduğu açıklanırken, iki devletin arasına da ilk kez kara kedi girmiş oldu. Azerbaycan tarafı olay karşısında Moskova'ya öfkeyle tepki verirken, Rusya ise olayı geçiştirmeye ve kaza nedeniyle Ukrayna'yı suçlamaya çalıştı. 

İki ülke ilişkilerini geren ikinci olay ise 2025 yılı Haziran ayı sonlarında yaşandı. Rusya'nın Yekaterinburg şehrindeki polis baskınlarının ardından iki Azerbaycanlının (Ziyaddin Safarov) ve Hüseyin Safarov kardeşler) güvenlik güçlerinin kontrolündeyken işkenceyle öldürülmesi, Bakü'nün büyük öfkesine neden oldu. Azerbaycan Başsavcılığı tarafından soruşturulan olay sonrasında Bakü'de Rusya karşıtı sesler güçlenirken, bu olayın hemen sonrasında Azerbaycan'daki Rus haber ajansı Sputnik'in ofisine yapılan polis baskını dikkat çekti. Azerbaycan İçişleri Bakanlığı'nın başlattığı soruşturma kapsamında, Sputnik'in Şubat 2025'te resmi akreditasyonu iptal edilmesine karşın faaliyetlerine devam etmesi nedeniyle gerçekleştirilen baskın, iki ülke ilişkilerinde son aylarda yaşanan gerginliğin yeni bir doruk noktası oldu. Azerbaycanlıların Rusya'da Türk kökenleri nedeniyle hedef alındığı düşüncesiyle, Bakü tarafından Rusya’nın kamu ve özel kuruluşlarıyla Azerbaycan’da planladığı tüm konser, festival, tiyatro oyunu, sergi ve benzeri kültürel etkinlikler de iptal edildi.

Bu olayları, yaşanan bir kaza ve iç işlerinde yaşanan bazı olumsuz gelişmelere dayalı olarak oluşan geçici bir diplomatik kriz olarak değerlendirmek şimdilik daha akla yatkın bir ihtimal olarak gözükse de, bu olayların arka planında Rusya'nın Gürcistan (2008) ve sonrasında Ukrayna'da (2014, 2022-) uyguladığı yayılmacı ve komşu devletlerin toprak bütünlüğüne saygı duymayan politikaların Azerbaycan'da yarattığı tepkiler ve resmi Bakü'de buna dayalı olarak gelişen Rusya'yı Batı ile ilişkiler kurarak dengeleme politikasının olduğu da iddia edilebilir. Zira uçak kazası sonrasında Cumhurbaşkanı Aliyev'in normalden farklı olarak oldukça sert bir açıklama yapması ve ilişkilerin normalleşmesi için bazı şartlar ileri sürmesi dikkat çekmişti.

Fakat genel resme bakıldığında, otoriter yönetim modeliyle bilinen ve enerji kaynaklarının kalkınma ve devletin güçlendirilmesi için harcanması temelinde gelişen iki devletin birbirlerinden çok da farklı olmadığı düşünüldüğünde, bu krizin büyük bir jeopolitik eksen değişikliğinden ziyade, diplomatik kriz olarak değerlendirilmesi daha mantıklı durmaktadır. Bu ise, her iki tarafta da milliyetçiliği konsolide eden ve ulusal gururu okşayan geçici bir durum olarak değerlendirilebilir.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Des litiges juridiques créent de l'incertitude pour le principal parti d'opposition turc

 

Le principal parti d'opposition de Turquie, le Parti républicain du peuple (CHP), pro-laïque, est actuellement le premier parti politique du pays selon tous les sondages[1]. Le parti a réalisé une performance impressionnante et inattendue lors des élections locales de mars 2024, obtenant près de 38 % du total des voix et gagnant dans presque toutes les villes métropolitaines[2]. Il s'agit d'une conséquence naturelle des mauvaises performances économiques et démocratiques du pays ces dernières années sous le règne de l'AKP (Parti de la justice et du développement), ainsi que du changement de direction au sein du CHP. Les 4 et 5 novembre 2023, lors du 38e congrès ordinaire du parti, le jeune député Özgür Özel, soutenu par le charismatique maire d'Istanbul, Ekrem İmamoğlu, a réussi à battre le président de longue date du parti (2010-2023), Kemal Kılıçdaroğlu, et est devenu le nouveau leader. Avec l'élection d'Özel et le rafraîchissement de l'équipe administrative du parti, le CHP a commencé à être perçu comme un nouvel espoir, ce qui a été un facteur décisif dans la montée rapide du parti en voix, à la fois dans les sondages et lors des élections locales de 2024.

Cependant, bien que les choses semblent aller parfaitement bien pour le parti, le CHP est récemment entré dans une période troublée en raison de plusieurs affaires judiciaires contre le parti, ainsi que d'enquêtes sur la corruption et le terrorisme qui ont conduit à l'emprisonnement de nombreux dirigeants municipaux, dont le maire d'Istanbul Ekrem İmamoğlu. La plainte déposée contre le CHP, alléguant que le congrès de 2023, qui a vu le changement de président du CHP, a été « entaché », sera entendue le lundi 30 juin au 42e tribunal civil de première instance d'Ankara. Selon la presse turque et des observateurs politiques expérimentés, en raison du pouvoir incontesté du président Erdoğan et du gouvernement actuel sur toutes les institutions bureaucratiques, le tribunal rendra probablement un verdict annulant le congrès. Dans ce scénario, si le procès aboutit à une « nullité absolue », c'est-à-dire que le congrès est déclaré nul et non avenu, l'ancien président du parti, Kemal Kılıçdaroğlu, reprendrait la direction[3]. Malgré de sérieux efforts au sein du parti pour convaincre Kılıçdaroğlu de ne pas prendre une mesure qui faciliterait la transformation autoritaire du pays, il semble que l'ancien président soit très en colère contre les attitudes à son encontre après le congrès et qu'il soutienne donc la procédure judiciaire. Pour convaincre Kılıçdaroğlu, trois anciens présidents du CHP, Altan Öymen, Hikmet Çetin et Murat Karayalçın, ont publié une déclaration commune avant le procès du Congrès, appelant Kılıçdaroğlu à rejeter toutes les accusations de fraude contre le Congrès[4]. Jusqu'à présent, Kılıçdaroğlu n'a pas écouté ces appels et a agi comme s'il était prêt à prendre le contrôle du parti une fois de plus. L'identité alévie de Kılıçdaroğlu et son solide soutien parmi les membres alévis du parti compliquent également la situation, en alimentant les clivages sectaires au sein du parti.

Si Kılıçdaroğlu redevient président du parti, cela pourrait être un développement désastreux pour le CHP. Les jeunes dirigeants du parti, dont son président actuel Özgür Özel, le maire d'Istanbul emprisonné Ekrem İmamoğlu, et leur entourage, qui ont conduit le parti à devenir le premier parti aux élections locales de 2024 et dans tous les sondages actuels, pourraient même décider de quitter le parti et de fonder une nouvelle organisation politique. Ce serait certainement une excellente nouvelle pour le président turc Recep Tayyip Erdoğan et son parti de droite populiste à tendance islamiste, l'AKP, qui luttent tous deux encore pour survivre en politique malgré la baisse de leur soutien populaire. En outre, même si le parti n'est pas scindé, le CHP pourrait perdre sa crédibilité et son soutien populaire en raison de sa réputation négative d'organisation politique peu fiable, en proie à des problèmes internes. C'est pourquoi l'annulation du congrès et le retour de Kılıçdaroğlu pourraient symboliser une nouvelle chance pour le président Erdoğan d'être réélu lors de la prochaine élection présidentielle.

En fin de compte, j'espère que la démocratie turque perdurera malgré ses défis importants et qu'elle établira bientôt un système multipartite qui fonctionne bien.

Prof. Ozan ÖRMECİ

 

ENDNOTES

[1] Quelques exemples ;

SONAR - https://www.youtube.com/watch?v=esraT-ox2a4&t=108s
MAK - https://x.com/MDRaporlar/status/1927001787904807137
Bulgu - https://x.com/MDRaporlar/status/1931380681403199987
Di-En - https://www.tele1.com.tr/foto-galeri/iste-son-secim-anketi-chpden-akpye-rekor-fark
Themis - https://www.haber3.com/foto-galeri/haber/imamoglunun-aday-olamadigi-cumhurbaskanligi-ve-genel-secim-anketi-aciklandi-galeri-6228528
ORC - https://x.com/orc_arastirma/status/1932453970083041438

[2] https://secim.hurriyet.com.tr/31-mart-2024-yerel-secimleri/secim-sonuclari/.

[3] Pour plus de détails, voir : https://www.bbc.com/turkce/articles/c20nlejqx4eo.

[4] https://www.diken.com.tr/chpnin-eski-genel-baskanlarindan-kilicdarogluna-kurultay-davasi-oncesi-cagri/.

Legal Disputes Create Uncertainty for Türkiye’s Main Opposition Party

Türkiye’s main opposition party, the pro-secular Republican People’s Party (CHP), is currently the leading political party in the country according to all polls.[1] The party delivered an impressive and unexpected performance in the 2024 March local elections, securing almost 38 % of the total votes and winning in nearly all metropolitan cities.[2] This was a natural consequence of the country’s poor economic and democratic performance in recent years under the AK Parti (Justice and Development Party) rule, as well as the leadership change within the CHP. On November 4-5, 2023, during the party’s 38th Ordinary Congress, the party’s young deputy, Özgür Özel, who was supported by CHP’s charismatic Istanbul mayor, Ekrem İmamoğlu, was able to defeat the party’s long-serving (2010-2023) chair, Kemal Kılıçdaroğlu, and became the new leader. With Özel’s election and the refreshment of the party’s administrative team, the CHP began to be perceived as a new hope, and this was a decisive factor in the party’s rapid rise in votes, both in polls and in the 2024 local elections.

However, although things seem to be going perfectly well for the party, the CHP has recently entered a troubled period due to several legal cases against the party, as well as corruption and terrorism investigations that have led to the imprisonment of many municipal leaders, including Istanbul Mayor Ekrem İmamoğlu. The lawsuit filed against the CHP, alleging that the 2023 Congress, which saw the change of the CHP chairman, was “tainted”, will be heard on Monday, June 30, at the Ankara 42^nd Civil Court of First Instance. According to the Turkish press and experienced political observers, due to President Erdoğan and the current government’s undisputed power over all bureaucratic institutions, the court will likely reach a verdict annulling the Congress. In that scenario, if the lawsuit results in an “absolute nullity”, meaning the Congress is declared null and void, the party’s former chair, Kemal Kılıçdaroğlu, would regain the leadership.[3] Despite serious efforts within the party to convince Kılıçdaroğlu not to take a move that would facilitate the country’s authoritarian transformation, it appears that the previous chair is very angry about the attitudes against him after the Congress and thus supports the legal process. To convince Kılıçdaroğlu, three former CHP chairs, Altan Öymen, Hikmet Çetin, and Murat Karayalçın, issued a joint statement ahead of the Congress trial, calling for Kılıçdaroğlu to reject all fraud claims against the Congress.[4] So far, Kılıçdaroğlu has not listened to these calls and acted as if he is ready to take over the party once again. Kılıçdaroğlu’s Alevi identity and solid support among Alevi party members also complicate the situation, fueling sectarian cleavages within the party.

If Kılıçdaroğlu becomes the party chair again, this might be a disastrous development for the CHP. The party’s young leaders, including its current chair Özgür Özel, imprisoned Istanbul Mayor Ekrem İmamoğlu, and their entourage, who led the party to become the leading party in the 2024 local elections and in all current polls, might even decide to leave the party and establish a new political organization. This would certainly be great news for Turkish President Recep Tayyip Erdoğan and his Islamist-leaning, populist right-wing AK Party, both of which are still struggling to survive in politics despite their declining popular support. Moreover, even if the party is not split, the CHP might lose its credibility and popular support due to its negative reputation for being an unreliable political organization plagued by internal problems. That is why the annulment of the Congress and the return of Kılıçdaroğlu might symbolize another chance for President Erdoğan to get reelected in the next presidential election.

Ultimately, I hope that Turkish democracy will endure despite its significant challenges and will soon establish a well-functioning multi-party system.

Prof. Ozan ÖRMECİ

 

ENDNOTES

[1] For some examples;

• SONAR - https://www.youtube.com/watch?v=esraT-ox2a4&t=108s
• MAK - https://x.com/MDRaporlar/status/1927001787904807137
• Bulgu - https://x.com/MDRaporlar/status/1931380681403199987
• Di-En - https://www.tele1.com.tr/foto-galeri/iste-son-secim-anketi-chpden-akpye-rekor-fark
• Themis - https://www.haber3.com/foto-galeri/haber/imamoglunun-aday-olamadigi-cumhurbaskanligi-ve-genel-secim-anketi-aciklandi-galeri-6228528
• ORC - https://x.com/orc_arastirma/status/1932453970083041438

[2] https://secim.hurriyet.com.tr/31-mart-2024-yerel-secimleri/secim-sonuclari/.

[3] For details, see; https://www.bbc.com/turkce/articles/c20nlejqx4eo.

[4] https://www.diken.com.tr/chpnin-eski-genel-baskanlarindan-kilicdarogluna-kurultay-davasi-oncesi-cagri/.

NATO Üyesi Ülkelerin Son Yıllardaki Savunma Harcamaları Düzeyi

 

Giriş

24-25 Haziran 2025 tarihlerinde Hollanda’nın Lahey kentinde gerçekleştirilen NATO Zirvesi'nde, daha önce 2014 Galler Zirvesi'nde kabul edilen üye devletlerin toplam gayrisafi milli hasılalarının yüzde 2'sini savunmaya harcamaları gerektiği yönündeki çağrı revize edilerek, üye devletlerin savunma harcamalarını artık yüzde 5 düzeyine çekmeleri gerektiği yönünde bir uzlaşıya varılmıştır. Bu şekilde, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın Avrupa'ya yönelik olarak yarattığı istikrarsızlık ve güvenlik risklerinin etkisiyle, Batı dünyasının askeri alyansı olan NATO'nun önümüzdeki yıllarda üye devletlerine daha yüksek düzeyde savunma harcamaları yapması yönünde baskı yapacağı kesinleşmiştir. Ancak elbette bu harcama düzeyine erişmeleri için üye devletlere 2035 yılına kadar süre tanınması, savunma harcamalarının bir anda artması yönündeki bir engel olarak düşünülebilir. Böyle bir ortamda, NATO'nun 32 üyesinin savunma harcamalarının mevcut düzeyine bakmak bize bu konuda hangi devletlerin daha avantajlı ve istekli olabileceği konusunda fikir verecektir.

NATO Üyesi Devletlerin Güncel Savunma Harcamaları

32 üye devleti olan* NATO veya Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün 2024 yılı itibariyle üyelerinin ortalama savunma bütçeleri -toplam gayrisafi milli hasılalarına oranla- yüzde 2,61 düzeyindedir. Tablo I'e bakıldığında, üye devletlerden yüzde 4,12 düzeyinde savunma harcaması olan ve Rusya korkusunun en yoğun hissedildiği Polonya'da yüzde 5'i bulması 1-2 yıl içerisinde gerçekleşmesi muhtemel oldukça gerçekçi ve kolay bir hedeftir. Keza savunma harcamaları düzeyi daha şimdiden yüzde 3'ün üzerinde olan Estonya, ABD (Amerika Birleşik Devletleri), Letonya ve Yunanistan gibi üye devletlerin yüzde 5'lik hedefi karşılamaları önümüzdeki birkaç yıl içerisinde gayet mümkündür.

Tablo I. NATO Üyesi devletlerin 2024 yılı itibariyle savunma harcamaları

Üye Devlet	Savunma bütçesinin gayrisafi milli hasılaya oranı (%)	Toplam savunma bütçesi (milyar dolar)	Toplam gayrisafi milli hasıla (milyar dolar)
Polonya	4,12	34,98	849
Estonya	3,43	1,44	42
ABD	3,38	967,71	28.720
Letonya	3,15	1,42	45
Yunanistan	3,08	7,68	250
Litvanya	2,85	2,3	81
Finlandiya	2,41	7,31	303
Danimarka	2,37	9,94	419
Birleşik Krallık	2,33	82,11	3.520
Romanya	2,25	8,64	384
Kuzey Makedonya	2,22	0,35	16
Norveç	2,2	10,61	483
Bulgaristan	2,18	2,33	107
İsveç	2,14	13,43	627
Almanya	2,12	97,69	4.610
Macaristan	2,11	4,89	232
Çekya	2,1	6,83	326
Türkiye	2,09	22,78	1.090
Fransa	2,06	64,27	3.120
Hollanda	2,05	21,46	1.163
Arnavutluk	2,03	0,52	25
Karadağ	2,02	0,16	8
Slovakya	2	2,84	143
Hırvatistan	1,81	1,62	90
Portekiz	1,55	4,63	299
İtalya	1,49	34,46	2.311
Kanada	1,37	30,5	2.234
Belçika	1,3	8,52	656
Lüksemburg	1,29	0,79	61
Slovenya	1,29	0,95	74
İspanya	1,28	21,27	1.658

Kaynak: AlJazeera & The Guardian

Ancak listenin sonlarına doğru gidildiğinde, örneğin yüzde 1,28'lik savunma harcaması olan İspanya gibi üye devletlerin bu kritere uyum sağlamaları kolay gözükmemektedir. Nitekim İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, yüzde 5'lik hedefe karşı çıkmış ve NATO kararını "mantıksız ve ters etki yaratacak bir karar" olarak değerlendirmiştir. Ekonomik krizle boğuşan ama yüzde 5 hedefine destek veren Türkiye gibi -ki mevcut savunma harcaması düzeyi yüzde 2,1 dolaylarındadır- üye devletlerin de yüzde 5'lik kritere uyum sağlamaları gerçekçi durmamaktadır. Zira bu şekilde savunma harcamalarının arttırılması için, eğitim, sağlık ve kamu harcamaları gibi alanlardan ciddi kesintiler yapılması gerekecektir. Bu nedenle, her ne kadar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "yüzde 5 hedefine en yakın ülkelerden biriyiz" açıklamasını yapsa da, Türkiye'de asgari ücret, kamu çalışanları ve emeklilerin maaşlarını daha da azaltacak bu tarz bir hamlenin yapılması adeta bir "siyasi intihar" anlamına geleceği için, Türkiye'nin mevcut veya başka bir hükümetle bu düzeye erişmesi en azından kısa ve orta vadede pek de gerçekçi bir hedef gibi algılanmamaktadır. 

Hatta Birleşik Krallık gibi NATO'nun en hararetli savunucularından olan bir ülke için bile yüzde 5'lik hedefin gerçekleştirilmesi pek de olanaklı gözükmemektedir. İşçi Partili Başbakan Keir Starmer, savunma harcamalarını arttırmak için bazı sosyal yardım programlarını durdurmayı kabul etmiş, ama bu plana rağmen 2027'de ancak yüzde 2,5 seviyesine ulaşabileceklerini ilan etmiştir. Bu noktada elbette savunma harcamaları konusunda çok ısrarcı olan ABD Başkanı Donald Trump'ın liderliği ve etkisinden söz etmek gerekmektedir. Ancak Trump'ın görev süresinin bitmesine kısa bir süre kaldığı da düşünüldüğünde, bu hedefin ilerleyen yıllarda gerçekleştirilmesinin pek de mümkün olmadığı, hatta bizzat ABD'nin bile -bilhassa Demokratk bir Başkan'ın seçilmesi halinde- zamanla bu hedeften uzaklaşabileceği düşünülebilir.

Yüzde 5 Hedefi Gerçekçi Değil, O Zaman Ne Yapmalı?

Yüzde 5'lik savunma harcaması hedefinin -NATO üyesi devletler demokratik yönetimlerini korudukları sürece- gerçekleşmesinin mümkün olmadığı tespitini müteakiben, "o zaman ne yapmalı?" sorusuna da cevap vermek gerekir. Bu sorunun yanıtı ise, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın sonlandırılması için daha hassas ve hedef odaklı diplomasi ve Avrupa güvenliğine yönelik olarak savunma harcamalarını astronomik ölçüde arttırmayacak nükleer koruma hedefi şeklinde cevaplanabilir. Avrupa'nın güvenliğine yönelik temel endişeler Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısından kaynaklandığı için, bu savaşın bir an önce sonlandırılması Avrupa'daki endişeleri azaltacak ve yeniden halklara, eğitime ve sağlığa yönelik yatırımların akmasını sağlayacaktır. Bu noktada Rusya pek güven veren bir devlet olmasa da, Moskova'ya geçmişte verilen sözlerin (NATO'nun genişlemesi anlamında) tutulmadığı da kabul edilmesi gereken bir gerçekliktir. Bu nedenle, Avrupa'nın NATO kapsamında veya bundan bağımsız nükleer bir koruma kalkanı stratejisi geliştirmesi, eşzamanlı olarak Rusya ile ilişkileri yeniden iyi düzeye geçirmeye çalışması, Avrupa Ordusu'nun temellerinin atılması ve NATO üyesi devletlerin savunma harcamaları hedefinin yüzde 2,5 hedefi şeklinde revize edilmesi bence daha gerçekçi ve uygulanabilir bir politika olacaktır. Zira siyasette aşırı idealizme yer yoktur ve halkların öfkesi -özellikle demokratik rejimlerde- devletler için iç güvenlik sorunları da yaratabilir.

Bu nedenle, 2025 NATO Lahey Zirvesi'nin ortaya koyduğu aşırı iddialı hedefin gerçekleştirilmesinin ancak üye devletlerde seçim kazanmaya ihtiyaç duymayan faşist yönetimlerin işbaşı yapması durumunda olabileceğinin idrakine vararak, üye devletlerin yöneticilerinin gerçekçi ve sorumlu davranmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, Avrupa ve dünyayı bekleyen İkinci Dünya Savaşı öncesi benzeri bir dönem olacaktır. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

* ABD, Almanya, Arnavutluk, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İspanya, İsveç, İtalya, İzlanda, Kanada, Karadağ, Kuzey Makedonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Yunanistan.

Interview with Professor Mark Meirowitz: 2025 Israel-Iran War and Turkish-American Relations

 

Mark Meirowitz is a Full Professor at the State University of New York (SUNY) Maritime College in New York. He is also a lawyer. He received his PhD in Political Science from Fordham University in New York and his law degree, J.D., Summa Cum Laude, from Brooklyn Law School. He has taught courses in American Foreign Policy, Turkish Foreign Policy, International Relations, and International Law, among other related courses. He has published and lectured on Turkish Foreign Policy and Turkish-U.S. Relations.

International Political Academy (UPA) coordinator and Istanbul Kent University staff Prof. Ozan Örmeci conducted a Zoom talk with Professor Mark Meirowitz on June 26, 2025 about 2025 Israel-Iran War and Turkish-American relations. You can watch this interview from the link below.

Prof. Dr. Ozan Örmeci, Haberler.com Yayınında 2025 İsrail-İran Savaşı'nı Yorumladı

 

İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (İngilizce) Bölümü Başkanı ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Prof. Dr. Ozan Örmeci, 23 Haziran 2025 tarihinde popüler internet haber sitesi Haberler.com'un canlı yayınına katılarak Melis Yaşar'ın 2025 İsrail-İran Savaşı'na dair sorularını yanıtladı.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın İstanbul Ziyareti

 

Ülkesi Ermenistan İkinci Karabağ Savaşı'nı Azerbaycan karşısında kaybetmesine karşın demokratik seçim yoluyla iktidarda kalmayı başaran Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, bir süredir ısrarla sürdürdüğü "Türkiye ile normalleşme" politikası kapsamında, 20 Haziran 2025 tarihinde İstanbul'a gelerek, Dolmabahçe Sarayı'nda Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Bu yazıda, bu görüşme ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerine dair güncel bazı gelişmeler analiz edilecektir.

İki ülke liderinin yanı sıra Dışişleri Bakanları Hakan Fidan ile Ararat Mirzoyan'ın da yer aldığı heyetlerin hazır bulunduğu T.C. Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Sarayı Çalışma Ofisi'ndeki görüşmede, Ankara'dan yapılan açıklamalara göre, Türkiye ile Ermenistan arasındaki temaslar başta olmak üzere, Güney Kafkasya’daki barış ve diyalog süreci ile bölgemizi ilgilendiren güncel gelişmeler ele alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan ile Ermenistan arasında varılan mutabatı överken, "kazan-kazan" anlayışı çerçevesinde bölgedeki gelişmeleri destekleyeceklerini belirtti. Görüşmede, Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme süreci kapsamında atılabilecek adımlar da ele alındı.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da Cumhurbaşkanı Erdoğan'a benzer açıklamalar yaparken, iki lider, Ermenistan-Azerbaycan barış süreci ve Ermenistan Cumhuriyeti'nin "Barış Kavşağı" projesi hakkında da görüş alışverişinde bulundular. Görüşme öncesinde Türkiye'deki Ermeni toplumu temsilcileriyle de bir araya gelen Paşinyan, "Türkiye Ermenistan, Ermenistan da Türkiye için tehdit değil" açıklamasıyla Türkiye'ye yönelik sıcak yaklaşımını bir kez daha teyit etti.

Fransız Le Monde gazetesi için görüşmeyi değerlendiren Marie Jégo ile Faustine Vincent'a göre, bir saatlik görüşmede iki ülke arasındaki normalleşme, Azerbaycan-Ermenistan barış antlaşması ve İsrail-İran Savaşı'nın bölgesel etkileri gibi konular ele alınırken, 2021'den beri diplomatik bir kanalın açılmasıyla ufak adımlarla devam eden normalleşme süreci açısından Ermenistan basınına göre "tarihi bir ziyaret", Türkiye basınına göre de "olası bir ilerleme" gerçekleşmiş oldu.

Bu bağlamda Türkiye'nin de bir süredir oldukça sıcak baktığı Ermenistan'la normalleşme konusunda iki ülke arasında Türkiye'nin kardeş devleti Azerbaycan'ın ısrarla üzerinde durduğu Zengezur Koridoru'nun açılması dışında ciddi bir stratejik ayrılık konusu kalmamış gibi gözüküyor. Paşinyan'ın Erdoğan'la uyumu ve Türkiye'ye yönelik sıcak mesajları da bu süreci kolaylaştırıyor. Ermenistan'la normalleşmenin Türkiye'ye ABD ve Fransa gibi Batılı ülkelerle ilişkiler konusunda da -Ermeni diyasporası etkisiyle- kısmi bazı faydalar sağlayabileceği düşünüldüğünde, Ankara-Erivan normalleşmesi için şartlar olgunlaşmıştır denilebilir. Zira Moskova'ya karşı görece stratejik özerklik arayışındaki Erivan'ın Ankara ile yakınlaşması Batılı ülkelerce de güncel konjonktürde desteklenebilir. Azerbaycan'ın da Karabağ'da kontrolü sağlamasının ardından Türkiye'nin Ermenistan'la normalleşmesine 2008-2009 dönemindeki gibi yaklaşmayacağı öngörülebilir. 

Bu şekilde, 1915 tehciri nedeniyle Batı kamuoyunda kötü bir şöhrete sahip olan Türkiye, tarihsel husumetleri güncel yapıcı ilişkilerle telafi ederek uluslararası kamuoyunda daha iyi bir imaja ve daha saygın bir devlet görünümüne sahip olabilecektir. Üstelik, Barış Kavşağı projesi ve Orta Koridor vizyonu ile, iki devlet, bölgesel altyapı ve ulaşım projeleri konusunda da iş birliklerini ilerletebilirler. Tüm bu nedenlerle, Türkiye-Ermenistan normalleşmesi her iki tarafın ve bölgesel aktörlerin de lehine bir gelişme olacaktır. Dileğimiz bunun vakit kaybetmeden gerçekleştirilmesidir. 

Kapak fotoğrafı: Ulusal Kanal

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Dr. Nikolaos Stelgias Mülakatı: Kıbrıs ve Ortadoğu Gündemi

 

Dr. Nikolaos (Nikos) Stelgias (Stelya), 1982 yılında İstanbul’da doğdu. Türkiye’deki siyasi partileri 1918-1938 döneminde merceği altına altığı doktora çalışmasını Yunanistan Panteion Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Tarih bölümünde 2011 yılında tamamlayan Stelya, 2012-2023 döneminde İngilizce, Helence, Türkçe ve İngilizce olmak üzere birçok akademik makale ve kitaba imza attı. Stelya, şimdilerde bilimsel uğraşlarının yanı sıra Kıbrıs Haber Ajansı ile Gazete Duvar'da gazetecilik faaliyetlerini sürdürüyor. Akademik alanda ise Stelya’nın yeni dönemde Yunanistan Komünist Partisi’nin tarihine odaklanan bir Türkçe kitap çalışması ve doktora sonrası Türkiye-İran ilişkilerinin güncel gelişimini incelediği bir çalışması sürüyor.

Prof. Dr. Ghadir Golkarian Mülakatı: İran Cephesinde Güncel Gelişmeler

İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (İngilizce) bölümü öğretim üyesi ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Prof. Dr. Ozan Örmeci, 18 Haziran 2025 tarihinde Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) öğretim üyesi ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) yazarı Prof. Dr. Ghadir Golkarian’la İran-İsrail gerginliği ve İran nükleer programı hakkında önemli bir mülakat gerçekleştirdi. 

Prof. Dr. Ozan Örmeci'nin YouTube Yayını: 2025 İsrail-İran Krizi ve Güncel Gelişmeler

 

İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (İngilizce) Bölümü Başkanı ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Prof. Dr. Ozan Örmeci, 16 Haziran 2025 tarihinde YouTube kanalından bir video paylaşarak 2025 İsrail-İran krizi ve Ortadoğu bağlamındaki güncel gelişmeleri yorumladı.

Interview with Professor Şebnem Udum: Nuclear Proliferation and Iranian Nuclear Program

 

Professor Şebnem Udum earned a BSc. degree in International Relations with a minor in International Economics at Middle East Technical University (METU), an MA in International Policy Studies and a Certificate in nonproliferation studies at Middlebury Institute of International Studies at Monterey (MIIS), and an MA and Ph.D degrees in International Relations at Bilkent University. She was a Research Associate at the James Martin Center for Nonproliferation Studies (2002-2003) and a former chair and member of the International Nuclear Security Education Network (INSEN) at the International Atomic Energy Agency (IAEA). She is an Associate Professor in the Department of International Relations at Hacettepe University, Türkiye, and the former director of the Center for Strategic Research at the same institution. 

 

Joseph Nye'ın Ardından

 

Giriş

Joseph Nye veya tam ismiyle Joseph Samuel Nye Jr., Amerikalı tanınmış bir Siyaset Bilimi Profesörüdür. 1937 doğumlu olan Nye, maalesef bu yıl içerisinde 6 Mayıs 2025 tarihinde 88 yaşında vefat etmiştir. Bilimsel literatüre katkıları ve yetiştirdiği binlerce öğrenci nedeniyle çok sevilen ve sayılan bir kişi olan Nye'ın vefatı ardından başta ülkesi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere birçok ülkede anısına post-mortem yazıları yayımlanmıştır. Bu yazıda ben de eserlerinin bir kısmını okuduğum Joseph Nye hakkında bazı bilgileri sizlerle paylaşarak onu anmaya çalışacağım.

Joseph Nye'ın Hayatı ve Kariyeri

19 Ocak 1937 doğumlu olan Joseph Nye, New Jersey'de orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak yetişmiştir. Nye'ın Siyaset Bilimi alanındaki parlak kariyeri ise, ABD'nin elit üniversitelerinden birisi olan Princeton'da Tarih bölümünde lisans eğitimine başlamasıyla gelişmiştir. Burada Tarih dersleri dışında farklı Sosyal Bilimler dersleri de alan Nye, kısa sürede siyasete ve toplumsal yaşama ilgisinin ve gözlem yeteneğinin sonucu olarak kaleme aldığı The Princeton Daily'deki köşe yazılarıyla dikkat çekmiş ve 1958 yılında Tarih bölümünden "summa cum laude" derecesiyle mezun olmuştur. Akademik başarısı nedeniyle Rhodes bursuna hak kazanan Nye, yüksek lisans eğitimi için ülkesi ABD yerine İngiltere'nin ünlü Oxford Üniversitesi'nin Exeter Koleji'ni tercih etmiş ve burada Felsefe, Politika ve Ekonomi (PPE) programında lisansüstü eğitimini başarıyla tamamlamıştır. ABD'ye dönüşünde, Nye, doktora eğitimi için ise ABD'nin bir diğer elit üniversitesi Harvard'ı tercih etmiş ve burada Henry Kissinger ve JK Galbraith gibi önemli isimlerden aldığı derslerden sonra Doğu Afrika'daki bölgesel entegrasyon girişimleri üzerine yazdığı doktora teziyle 1964 yılında Siyaset Bilimi alanında "Dr." unvanına hak kazanmıştır. Doktora programından mezun olmasını müteakiben Harvard'da öğretim üyesi olarak hemen işe başlayan Nye, farklı dönemlerde Harvard Üniversitesi'ne bağlı John F. Kennedy School of Government'ta Uluslararası İlişkiler Merkezi Müdürü ve Dekan olarak görev yapmış ve emekliliği öncesi Emeritus Seçkin Hizmet Profesörü olarak aynı kurumda ders vermeye devam etmiştir.

Siyasete de uzak bir isim olmayan Joseph Nye, ülkesi ABD'de farklı bazı devlet kurumlarına da hizmet etmiştir. Örneğin, tanınmış akademisyen, Jimmy Carter döneminde, 1977'den 1979'a kadar Güvenlik Yardımı, Bilim ve Teknolojiden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yapmış ve Ulusal Güvenlik Konseyi Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Grubu'na Başkanlık etmiştir. Hatta bu dönemdeki hizmetlerinden dolayı, Nye, Dışişleri Bakanlığı'nın en yüksek takdirnamesi olan Üstün Onur Ödülü'nü almıştır. Joseph Nye, ayrıca, Bill Clinton'ın Başkanlığında 1993 ve 1994 yıllarında Başkan için istihbarat tahminlerini koordine eden Ulusal İstihbarat Konseyi'nin Başkanlığını yapmış ve İstihbarat Topluluğu'nun Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Son olarak, Amerikalı akademisyen, 1994 ve 1995 yıllarında Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yapmış ve burada yaptığı hizmetler nedeniyle de ilerleyen yıllarda ödüllendirilmiştir.

Devlete hizmet ettiği Carter ve Clinton dönemlerinden de anlaşılabileceği üzere, Joseph Nye, Demokrat Parti'ye yakın bir akademisyen olmuş ve Demokrat Başkanlar döneminde Amerikan hükümetine doğrudan hizmet sunmuştur. Ancak ses getiren istisnai akademik başarıları nedeniyle, Nye, Cumhuriyetçi Başkan ve siyasal elitin de saygı gösterdiği bir isim olmayı başarmıştır. 

Eserleri

Oldukça üretken ve başarılı bir akademisyen olan Joseph Nye, birçok önemli kitaba ve yine çok sayıda akademik makale ve görüş yazısına imzasını atmıştır. Bu yazılar, akademik literatürde kalıcı izler bırakmasının yanında, uluslararası siyasetin yapılış biçimlerine de doğrudan etki etmiş ve akademisyenin fikirlerinin soyut düzlemde kalmayıp hayatımızı doğrudan etkilediğini ispatlar nitelikte siyasal alanda büyük yankı uyandırmıştır. Bu eserlerin tam listesi şöyledir:

• Pan-Africanism and East African Integration (1965, Harvard University Press)
• Peace in Parts: Integration and Conflict in Regional Organization (1971, Little, Brown)
• Transnational Relations and World Politics (1972, Harvard University Press)
• Power and Interdependence: World Politics in Transition (1977, Little, Brown)
• Living with Nuclear Weapons (1983, Harvard University Press)
• Nuclear Ethics (1988,  Free Press)
• Bound to Lead: The Changing Nature of American Power (1992, Basic Books)
• The Paradox of American Power: Why the World's Only Superpower Can't Go It Alone (2002, Oxford University Press. 2002)
• Soft Power: The Means To Success In World Politics (2004, Public Affairs)
• Power in the Global Information Age (2004, Routledge)
• The Power Game (2004, PublicAffairs)
• Understanding International Conflicts (2007, Pearson Education)
• The Powers to Lead (2008, Oxford University Press)
• The Future of Power (2010, PublicAffairs)
• Presidential Leadership and the Creation of the American Era (2013, Princeton University Press)
• Is the American Century Over? (2015, John Wiley & Sons)
• Do Morals Matter? (2020, Oxford University Press)
• Soft Power and Great-Power Competition: Shifting Sands in the Balance of Power Between the United States and China. China and Globalization (2023, Springer Nature Singapore)
• A Life in the American Century (2023, John Wiley & Sons)

2011 yılında Amerikan Foreign Policy dergisi tarafından dünyanın en etkili düşünürleri arasında gösterilen Nye, aynı derginin 2014 yılı içerisinde uluslararası çaptaki akademisyen ve politika yapıcılarla yaptığı bir araştırma sonucunda ise, politika yapıcılar açısından dünyanın en etkili akademisyeni olarak lanse edilmiştir. Joseph Nye'ın bazı eserleri Türkçe'ye de çevrilmiş ve ülkemizde yayımlanmıştır. Nye'ın eserlerine Uluslararası Politika Akademisi (UPA) editoryal takımı ve yazarları olarak biz de yakın geçmişte büyük ilgi göstermiş ve birçok eseri ve düşüncesini okurlarımıza aktarmıştık.

Önemli Kavram ve Düşünceleri

Joseph Nye denince akla gelen ilk kavram, hiç şüphesiz, "yumuşak güç" (soft power) olgusudur. Yumuşak güç, siyasi, askeri, ekonomik müdahale olmadan bir grup üzerinde etki sahibi olabilmek şeklinde özetlenebilecek farklı bir güç türü olup, askeri-siyasi-ekonomik yöntemlere dayalı "sert güç" (hard power) yöntemlerinden ayrışmaktadır.

Bu kavramı yaratan ve kavramsallaştıran ilk kişi Nye olmuş; ancak onun ardından günümüzde bu kavram ve buna dair literatür alabildiğine derinleşmiştir. Bu konuda Soft Power: The Means To Success In World Politics adlı çok önemli bir esere imza atan Nye, Sovyetler Birliği ve komünizmin ülkesi ABD ve kapitalizme yenilmesi örneğinden yola çıkarak, ABD'nin diğer ülkeler ve halklar nezdinde gücünü sağlayan temel olgunun askeri gücünün yanı sıra insanların Amerikan kültürü ve yaşam biçimine duydukları ilgi ve olumlu yaklaşım olduğunu ileri sürmüştür. Nye'ın geliştirdiği bu kavram sonrasında günümüzde artık ülkelerin yumuşak güç gelişmişlik düzeylerini ölçen farklı endeksler bile yayınlanmaktadır.

Bu konuda Amerikan hükümetine danışmanlık da yapan Nye, Demokrat Parti çizgisine uygun şekilde, ABD'nin askeri müdahaleler yerine demokrasi, açıklık, özgürlük, piyasa ekonomisi gibi değerler üzerinden diğer devletler ve halkların saygı ve sevgisini kazanarak uluslararası siyasette etkili olmaya çalışmasını önermiş ve bu nedenle barışa yatkın bir isim olmuştur. Nye, George W. Bush dönemindeki Irak Savaşı'nı da "işgal" olarak nitelendirmiş ve bu savaşın ABD'ye çok olumsuz yansımaları olduğunu iddia ederek, Endonezya'da halkın Amerika'ya yönelik bakışında yaşanan olumsuz dönüşümü buna örnek olarak vurgulamıştır. 

İlerleyen yıllarda uluslararası siyaset ve büyük güç rekabeti gibi konulara yönelen Nye, özellikle ABD-SSCB rekabeti ve Soğuk Savaş dönemi, Çin yükselişi ve ABD-Çin rekabeti gibi konuları derinlemesine işlemiş ve Konfüçyüs Enstitüleri gibi Çin'in yumuşak güç girişimlerini de yakından takip ederek görüşlerini iletmiştir. Nye, bu konuda iki devlet arasında çatışmayı bir anlamda kaçınılmaz ve doğal olarak değerlendiren John Mearsheimer'dan farklı olarak, iki devletin yeni düzenin/dönemin koşulları üzerinde uzlaşabilecekleri görüşünü işlemiştir. Bu yönüyle, Nye, Realizm'den farklı ve İdealizm'e yakın duran bir Siyaset Bilimci olmuş ve daima uluslararası siyasette uluslararası kuruluş, uluslararası hukuk, devlet dışı aktörler ve yumuşak güç unsurlarının önemine vurgu yapmıştır. 

Nye'ın unutulmaz TED Talks konuşması

Nye'ın 2011 yılında TED Talks kapsamında yaptığı güç konulu bir konuşması da yıllar içerisinde bir Siyaset Bilimi klasiği haline gelmiş ve ABD-Çin ilişkilerine dair zihin açan bir öngörü olarak büyük yankı uyandırmıştır. Nye, bu konuşmasında, Çin'in ve Asya'nın yükselişi haberlerinin gündemi kapladığı bir dönemde, aslında bunun Çin ve Asya'nın dünya siyaseti ve ekonomisine geri dönüşü olduğunu vurgulamış ve böyle bir dönemde ABD'nin aslında gerilemediğini, ama diğerleri kadar hızlı büyümediği için böyle bir algının oluştuğunu kaydetmiştir. Nye, bir devletin güç kullanma veya güç kullanma tehditleri olmadan da istediği sonuçlara ulaşabileceğini ve bunun için yumuşak güç yöntemlerini geliştirmesi gerektiğini ifade etmiştir. Bu anlamda, Amerikalı akademisyen, günümüzde hangi ordunun daha güçlü olduğu kadar, hangi hikâyenin halklar açısından daha ikna edici olduğunun önemli olduğuna vurgu yapmıştır. 

Nye'ın uyarılarına karşın, ABD'de Çin'in yükselişi nedeniyle oluşan tehdit algısı ilerleyen yıllarda güçlenmeye devam etmiş ve Graham Allison'ın 2018 tarihli Destined For War: Can America and China Escape Thucydides's Trap? kitabında belirtildiği üzere, iki devlet arasında yaşanacak yakın gelecekteki büyük bir savaş beklentisi giderek artmıştır. Nitekim 2016'da ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın da özellikle ilk dönemindeki Çin karşıtı söylemlerinin ve geliştirdiği "ticaret savaşları" politikasının bu yönde bir gelişmenin tezahürleri olduğu düşünülebilir. Ancak günümüzde bu konuda Trump yönetimi ve Cumhuriyetçilerin de biraz daha sağduyulu ve dengeli bir pozisyona ulaştıkları söylenebilir.

Sonuç

Sonuç olarak, Joseph Nye, Siyaset Bilimi'nin çok önemli bir değeri olarak refere edilmeye ve hatırlanmaya devam edecek ve görüşleri yeni nesil akademisyenlerce daha da geliştirilecektir. Şu sıralar Nye'ın görüşlerinin medyada ve uluslararası siyasette pek ön planda olmaması ise, ABD başta olmak üzere birçok ülkede Realistlerin daha ön planda olmasıyla alakalı konjonktürel bir durumdan kaynaklanmaktadır. Ancak yakın gelecekte, Nye ve görüşleri, iktidarların değiştiği ve evrensel normların daha önemli hale geldiği bir dönemde yeniden çok daha görünür ve etkili hale gelecektir. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ