Interview with Professor Mark Meirowitz: Turkish-American Relations in the New Term

 

Dr. Mark Meirowitz is a Professor of Humanities at SUNY Maritime College in New York. He is an expert in Turkish Foreign Policy and U.S.-Turkish relations. Dr. Meirowitz has lectured and written extensively on these (and related) subjects. He frequently appears in U.S. and Turkish media to analyse these issues, as well as other issues related to American foreign policy and International Relations. Dr. Meirowitz has been a panellist and moderator at numerous academic conferences and panels, including IEPAS 2021, where he presented a keynote speech on “American Foreign Policy: Turkish-American Relations After Afghanistan”, the Turkey Focus Group of the National Defense University/Institute of National Security Studies, at the annual conferences of the Transatlantic Studies Association and at many other venues. He organised the international conference at SUNY Maritime College to commemorate the 100th anniversary of the Gallipoli/Canakkale Campaign. Previously, he completed the SUNY Levin Fellowship, during which he taught English conversation to Turkish Faculty while in residence at Istanbul Technical University. Dr. Meirowitz teaches a wide variety of courses at SUNY Maritime College, including American Foreign Policy, American History, and Constitutional Law. He is also a lawyer.

Prof. Dr. Ahmet Sözen Söyleşisi: Kıbrıs'ta Yeni Dönem

Prof. Dr. Ahmet Sözen, Kuzey Kıbrıs'taki (KKTC) Doğu Akdeniz Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Profesörüdür. Kıbrıs Politikaları Merkezi'nin kurucu direktörüdür. Kıbrıs toplumlararası barış müzakereleri üzerine yaptığı doktora tezi saha çalışması sırasında, Uluslararası Rotary Vakfı tarafından dünya çapında düzenlenen bir yarışmada, 1997 Uluslararası Çatışma Çözümü alanında verilen 50 Paul Harris Büyükelçilik Barış Bursu'ndan birine layık görülmüştür. Üniversite çalışmalarının yanı sıra, UNDP tarafından finanse edilen ve ilk olarak Interpeace çatısı altında faaliyet gösteren ve daha sonra ilk toplumlararası düşünce kuruluşu olan SeeD - Sürdürülebilir Barış ve Demokratik Kalkınma Merkezi'ne dönüşen Kıbrıs 2015 programının kurucu Kıbrıslı Türk Eş Direktörü olarak görev yapmıştır. Ek olarak, Sözen, SeeD'nin Araştırma Direktörü olarak da görev yapmıştır. Aynı zamanda politika ve savunuculuk alanlarında da aktiftir. Son 20 yıldır barış aktivisti olarak edindiği deneyimler arasında barış inşası ve demokratikleşme süreçleri, BM öncülüğündeki Kıbrıs'taki resmi barış müzakerelerinde resmi Kıbrıs Türk müzakere ekibinde yer alma, ikinci kanal barış ve demokratikleşme girişimlerinde aktif rol alma, çatışma çözümü, arabuluculuk ve barış inşası eğitimleri ve politika önerileri hazırlama yer almaktadır. Kıbrıs çatışması, barış süreçleri ve Türk dış politikası üzerine çok sayıda yayın yapmış ve çatışma çözümü (iki TED konuşması da dahil olmak üzere), Kıbrıs çatışması ve Türk dış politikası konularında çeşitli ülkelerde onlarca davetli konuşma yapmıştır. Yerel ve Türk medyasının yanı sıra, El Cezire, Euronews ve BBC gibi uluslararası medya kuruluşlarında sık sık yer almakta ve dünya olaylarını yorumlamaktadır.

Pope Leo XIV's Visit to Türkiye

 

Introduction

Born Robert Francis Prevost in Chicago, Illinois in 1955, Pope Leo XIV is an American Catholic clergyman who was elected as the new Pope by the conclave in the Vatican on May 8, 2025, following the death of Pope Francis. With family roots in Catholic European countries (France, Italy, Spain) and having turned to religion from a young age to lead a good Catholic life, Leo first studied at a seminary affiliated with the Order of Saint Augustine, then studied mathematics and philosophy at Villanova University in Pennsylvania. After graduating from the Catholic Theological Union in Chicago, Leo XIV came to Rome at the age of 27 to study Canon Law at the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas. After graduating, he worked for the Augustinians early in his career, then rose through the ranks by serving in religious and diplomatic roles in Peru for many years. Leo was made a cardinal in 2023 by the previous Argentine Pope Francis, paving the way for him to become pope. Following the unexpected death of Pope Francis on April 21, a papal conclave was held in the Vatican on May 7-8. Leo, whose position had been strengthened by Pope Francis' appointment of him as Prefect of the Congregation for Bishops prior to this process, was elected despite not entering the race as the favorite candidate, becoming the new Vatican (Holy See) State President and Bishop of Rome (Pope). Leo, who went down in history as the “first American Pope”, also holds Peruvian citizenship.

Leo XIV

Leo XIV: A New Pope 

After the election of the Pope, all eyes turned to Leo, who became a highly anticipated figure regarding his political stance following the previous Pope Francis' unusually liberal statements. However, research on this subject has emphasized that, like all Catholic clergy, the new Pope is opposed to abortion, euthanasia, same-sex marriage, and the death penalty, but beyond that, he does not have a particularly rigid stance and has even been able to gain support from both progressive and conservative groups within the Vatican. An examination of his Twitter (X) account reveals that, unlike U.S. (United States) President Donald Trump, Leo is sensitive to the issue of climate change and, moreover, opposes harsh attitudes towards immigrants and migration.

The new Pope, who chose the name “Leo” in reference to Leo XIII, who initiated the Church's “modern social doctrine”, was elected with the support of Pope Francis and broke taboos as the first American Pope. Leo, who was expected to speak out on the recent unimaginable massacres in Gaza, delivered principled messages without directly criticizing the parties involved, stating that “a future based on violence, forced migration, and revenge cannot be built”. Following Israel's attack on a Catholic church in Gaza, the Pope fulfilled his duty by defending Catholic rights and denounced the attack as “barbaric”. While sending a message of “peace” to Israel and Hezbollah, the Pope nevertheless took a principled stance on anti-Semitism and distanced himself from statements in this regard. In this context, Leo currently appears to be a progressive Pope, much like Francis. Indeed, Dr. Canan Tercan, an academic conducting post-doctoral research at Rome's Sapienza University on “the Vatican, Catholic communities, and their interactions with right-wing parties in Europe”, describes the new Pope as “moderate and modernist”.

Türkiye-Vatican Relations: A Brief Summary

Türkiye-Vatican relations, which began with the Papacy maintaining a permanent representative in Istanbul starting from the era of Ottoman Sultan Mehmed the Conqueror, who conquered Istanbul, remained largely ambiguous until 1962. This was due to the fact that the two states historically/traditionally represented different civilizations (Islam vs. Christianity) and that the Vatican, because of its special status, was a theocratic state based solely on the representation of a single religion and denomination. Indeed, despite the fact that almost all of its population is Muslim, the Republic of Türkiye (Turkey), which transitioned to a secular regime in 1928 (the date on which the phrase “the official religion is Islam” was removed from the constitution) and enshrined this in all its constitutions from 1937 onwards, was not very enthusiastic about relations with the Papacy at first due to historical rivalry and the sensitivities of the Muslim population.

"Turkish Pope" Roncalli

The person who changed the course of relations was XXIII. Ioannes, also known as the “Turkish Pope”, or Angelo Giuseppe Roncalli by his real name. The Italian Pope had learned Turkish well, partly due to his many years of service in Istanbul, and had always been a person who loved the Turks. Roncalli, who was such a big fan that he would go to Beşiktaş matches and who established close relations with the Catholics in Polonezköy, was elected Pope in 1958-1963, making it possible for a major breakthrough in Vatican-Türkiye relations. Rinaldo Marmara, an expert on the subject, stated the following in his work Towards Relations between Turkey and the Vatican in Light of the Vatican Secret Archives: "There is no doubt that the architect of these relations was Monsieur Roncalli, who resided in Istanbul as the Papal Nuncio. Roncalli, who forged bonds of brotherhood and friendship between two worlds, was later elected Pope John XXIII, and the friendly relations between Turkey and the Vatican turned into full diplomatic relations." Indeed, during Roncalli's tenure, our third President, Celal Bayar, visited the Vatican in 1959, and official diplomatic relations between the two states were established on April 11, 1960. According to the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Turkey, embassies were opened in both countries following this event, and our Embassy to the Vatican became operational in 1962.

Pope Paul VI praying at Hagia Sophia

The first official papal visit to Türkiye was made by Pope Paul VI in 1967. Although Paul's visit caused a great stir in Türkiye and the Christian world, the Pope's kneeling in prayer at Hagia Sophia, which was still a museum at the time, was not well received by right-wing circles in Türkiye and caused some reactions. Behind the scenes of Pope Paul VI's visit to Türkiye lay efforts to thaw relations between the Catholic and Orthodox churches. Indeed, prior to this visit, the mutual excommunication decisions taken in 1054 following the official split between the two churches representing Western and Eastern Christians were lifted in 1964. The efforts of Patriarch Athenagoras of Constantinople to strengthen inter-church dialogue by inviting the Pope to Türkiye were also effective.

Pope John Paul II and Ağca

Later, the second official visit was made by Polish Pope John Paul II in 1979. Upon arriving in Türkiye, John Paul, who viewed Istanbul as the cradle of Christianity, kissed the ground as soon as he stepped off the plane at the airport. He also made history as the first Pope to visit Ankara. Furthermore, Pope John Paul II's trip to Türkiye was arranged to coincide with the Feast of Saint Andrew on November 30, which is considered the founding day of the Greek Orthodox Patriarchate of Constantinople. However, prior to this visit, Mehmet Ali Ağca, a nationalist activist who had threatened to kill the Pope, did indeed attempt to assassinate him in the Vatican approximately 1.5 years after the visit, shooting and seriously wounding him. The Pope, who survived the incident, later visited Ağca in prison and announced that he had forgiven him after speaking with him.

A Pope in Sultanahmet: Benedict XVI

The third official visit from the Vatican to Türkiye was made by Benedict XVI in 2006. The fact that the visit came 27 years later is directly related to the crisis created by the Ağca case. During his visit, which included both Istanbul and Ankara, Benedict also attended the Feast of St. Andrew on November 30 and visited the Sultanahmet Mosque (Blue Mosque). Benedict's visit was also quite important because prior to this visit, some statements made by the Pope had been interpreted as “anti-Islamic”, and, influenced by reactions to the Iraq War, anti-Christian sentiments among Muslim fanatics in Türkiye and the Middle East had begun to grow stronger. The Pope's visit, however, calmed these reactions, and Benedict, explaining that his words had been “misunderstood”, succeeded in softening relations.

The Erdoğan family and Turkish delegation in the Vatican

The fourth and final visit was made by Pope Francis on November 28-30, 2014. Francis, who was experiencing some problems with Türkiye at that time, particularly due to the approaching 100th anniversary of the 1915 Armenian Genocide allegations, and during which Turkish Ambassador Mehmet Paçacı was even recalled to Ankara for a while due to the crisis. He managed to mend bilateral relations and establish good chemistry with President Recep Tayyip Erdoğan, partly due to the latter's humanitarian stance of respecting people of all faiths. Indeed, following this visit, our President also visited the Vatican on February 5, 2018, and this visit was also very successful. Erdoğan, the second Turkish President to visit the Vatican after Celal Bayar, thus increased Türkiye's prestige in the Western world by presenting a vision of a peaceful and respectful statesman despite his devout Muslim personality, disappointing those who wanted to see Türkiye on a radical Islamist path.

Pope Leo at the Mausoleum of Atatürk (Anıtkabir)

In this context, Pope Leo XIV's visit was not a diplomatic event that occurs frequently in Türkiye, and it is only natural that this visit should be viewed in the context of diplomatic history and intercultural dialogue. Like previous official Vatican visits, Leo's visit was timed to coincide with a historical moment and was organized to mark the 1700th anniversary of the First Council of Nicaea (İznik), where Jesus Christ was declared “divine”. During the visit, planned for November 27-30, the Head of State of the Vatican and spiritual leader of Christian Catholics visited Anıtkabir, the eternal resting place of Mustafa Kemal Atatürk, and met with President Erdoğan and Safi Arpaguş, President of Religious Affairs.

Pope Leo's Visit: Symbols and Messages

During his visit to Anıtkabir, Pope Leo wrote in the guest book, “I thank God for being able to visit Türkiye, and I wish this country and its people peace and prosperity.” He particularly emphasized messages about family, praising the Turks for their devotion to this issue. The Pope's emphasis on family took on even greater meaning when one considers Israel's attack on the Holy Family Church in Gaza. Leo, who was welcomed with a lavish diplomatic ceremony at the Presidential Complex in the capital Ankara, endeavored to deliver messages of peace after the meeting. Indeed, President Erdoğan also delivered similar messages, contributing to Muslim-Christian dialogue and friendship.

Speaking first at the press conference, President Recep Tayyip Erdoğan said: "We are a country inspired by the double-headed Seljuk eagle, facing both East and West. For a thousand years, people of every race, religion, sect, and origin have lived freely on this land, our homeland, without fear or oppression. When you visit Istanbul, Hatay, Mardin, Diyarbakır, and many of our other cities, you will see churches and synagogues side by side with mosques. Since we came to power in 2002, we have completed the restoration of nearly 100 churches and places of worship. Our guest's calls for peace are extremely valuable. Peace for everyone, tranquility for everyone..." Expressing his pleasure at hosting the Pope, the President of Türkiye also viewed the Pope's first foreign visit to Türkiye as very positive. Erdoğan also stated that they wanted to further develop Türkiye-Vatican relations. Erdoğan also stated that they have protected the non-Muslim (Christian) heritage in Türkiye during their time in power, summarizing their actions in this regard (church restorations, etc.) and claiming that no discrimination is made against anyone in Turkey, especially Christians. President Erdoğan also brought up the Alliance of Civilizations project, co-led by Spain and Türkiye, and emphasized its importance. Erdoğan highlighted Türkiye's humanitarian aid efforts in various crises, particularly the Syrian civil war, and noted that they are actively working to end all conflicts, especially the ongoing Russia-Ukraine War. Finally, the Turkish President referred to the great humanitarian tragedy unfolding in Gaza, praising the Pope's efforts in this regard and criticizing Israel.

Following President Erdoğan, Pope Leo XIV took the stage and expressed his satisfaction at being well received in Türkiye, noting that the country's beauty comes from God. Emphasizing Türkiye's importance in world politics, the new Pope said that Türkiye, which connects Asia with Europe and East with West, is a very important country for all of humanity. Noting that pluralism and respect for differences are necessary in such a country, Leo criticized extremist movements and polarization in world politics, saying that Christians do not want this and wish Türkiye well. In his speech, Pope Leo also mentioned Roncalli, known as the “Turkish Pope”, and conveyed some of the views of Pope John XXIII, who served in Türkiye and Greece in the recent past, on the interactions between the two civilizations and states. In his speech, the Pope also spoke of the oppressed and said that people should not be indifferent to their suffering. The spiritual leader of Catholics, who often uses the metaphor of a “bridge” when referring to Türkiye, particularly emphasized the concepts of "justice" and "mercy". The Pope also defended the religious freedoms of people of all faiths, stressing that “we are all children of God”. The Pope, who also said that technological revolutions should not trigger inequalities between people and societies, briefly touched on the subject of artificial intelligence in his speech. Comparing humanity to a “big family”, Leo XIV, praised the Turks' attitude toward family, and criticized individualistic approaches and consumer culture. Instead, the Pope suggested more personal and emotional relationships between people and underscored the need for tolerance. The Pope also defended women's freedoms, stating that he considered their active participation in life to be necessary. The Pope concluded his remarks by wishing stability for Türkiye and peace and prosperity for the world.

Conclusion

In conclusion, Pope Leo XIV's visit to Türkiye has been quite successful, and this fifth official visit from the Vatican has witnessed some historic moments. The Pope's warm reception in Türkiye is extremely beneficial and positive in terms of Muslim-Christian relations. However, the Vatican, a small spiritual state, is undoubtedly not a state that is at the forefront of today's cold political calculations. In this sense, the visit is more effective, valuable, and important from a spiritual and symbolic point of view. The Pope's avoidance of words that could be misunderstood and perceived as targeting any state reflects his utmost attention and care in this regard. In this sense, the American Pope sought to show that he was not targeting any state and that he was not using the Papacy as a political tool. President Erdoğan's careful and beautiful speech during the visit has also been an important source of prestige for his political career and Türkiye's image. Therefore, those who planned this successful visit undoubtedly deserve congratulations.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Kıbrıs'ta Barış Süreci Hızlanıyor...

 

KKTC'de Tufan Erhürman'ın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle yeniden hareketlenen Kıbrıs'ta, halen ateşkes statüsündeki Kıbrıs Sorunu'na kalıcı bir barış getirilmesi yönünde müspet gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Öyle ki, 20 Kasım 2025 tarihinde Birleşmiş Milletler gözetiminde iki lider (Erhürman ile Nikos Hristodulidis) arasında gerçekleştirilen pozitif görüşme sonrasında, Kıbrıs basınına yansıyan kulis bilgilerine göre, Erhürman'ın seçim kampanyasında öne sürdüğü 4 ön şartın 3'ünde Kıbrıs Rum tarafının desteği şimdiden sağlanmış durumda. Bu, ilerleyen aylarda görüşmelerin kapsamlı çözüm bağlamında ivmelenebileceğine dair çok önemli bir tespit. Bu yazıda, Kıbrıs'taki gelişmeleri özetlemeye çalışacağım.

Lefkoşa merkezli Gıynık Gazetesi'nin Politis gazetesine dayandırdığı 30 Kasım 2025 tarihli habere göre, Erhürman ile Hristodulidis’in ilk görüşmelerinde yakalanan iyi ve yapıcı ortam, Cumhurbaşkanlığı Müsteşarı Mehmet Dânâ ile Rum Müzakereci Menelaos Menelau’nun Cuma günkü iki saatlik  görüşmesine de olumlu yansımış ve şimdiden her iki lider de BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Maria Angela Holguin ile yapacakları görüşme için hazırlanmaya başlamışlardır. Dahası, Rum lider, Nikos Hristodulidis, Erhürman'ın öne sürdüğü 4 şarttan (1. Kıbrıslı Rumlar, siyasi eşitlik ve dönüşümlü Başkanlığı kabul etmelidir, 2. Müzakereler için bir takvim belirlenmeli ve iş ağırdan alınmamalıdır, 3. Mülkiyet konusunda varılan uzlaşının bozulmayacağı taahhüt edilmelidir, 4. Kıbrıslı Rumlar müzakereleri bir kez daha terk ederlerse, statükoya dönülmeyeceği ve KKTC’nin bazı kazanımlar elde edeceği konusunda uzlaşıya varılmalıdır.) 3'üne şimdiden onay vermeye hazırdır. Habere göre, ilk 3 madde konusunda herhangi bir çekincesi olmayan Rum liderliği, dördüncü maddede geçen müzakerelerin çökmesi durumunda ne olacağı konusunda ise müzakerelerin Türk tarafı nedeniyle sonuçsuz kalması durumunda ne olacağını gündeme getirmiştir. Bu bağlamda, Hristodulidis, müzakereler Kıbrıs Türk tarafı yüzünden çökerse ne olacağını sormuş ve örneğin Kapalı Maraş’ın Kıbrıslı Rumlara verilip verilmesinin gerekip gerekmeyeceğini ve Türkiye’nin bunu yazılı hale getirip getiremeyeceğini sormuştur. Bu durum, iki taraf arasında halen ciddi pürüzler olabileceğine işaret etse de, her iki liderin de Guterres Çerçevesi'ne destek vermesi, gelecek adına olumlu bir sinyaldir.

Hatırlanacak olursa, 2017 Crans-Montana'da çözümü çok olası bir ihtimal haline getiren, ama dönemin Rum lideri Nikos Anastasiades'in son anda caymasıyla sonuçsuz kalan Guterres Çerçevesi, ismini BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'ten alan Kıbrıs Sorunu konusundaki tarihi bir ilkeler manzumesidir. Buna göre, Guterres Çerçevesi şu şekilde özetlenebilir:

Güvenlik ve Garantiler: Yeni federal Kıbrıs'ta, 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti'nin eski tip garanti/güvenlik sistemleri uygulanmayacaktır. Ancak bu, "sıfır asker, sıfır garanti" demek de değildir. Bunun yerine, her iki tarafı da tatmin edecek yeni bir güvenlik/garanti sistemi müzakereler sonucunda oluşturulacaktır. Çözümle beraber asker sayısında kayda değer azalma yaşanacak, ayrıca taraflar arasında asker konusu görüşülecek ve Yunanistan ile Türkiye'nin adada belli miktarda asker bulundurması gündeme gelebilecektir.

Toprak: Toprak konusunda Mustafa Akıncı döneminde taraflar arasında büyük ölçüde uzlaşılmış ve KKTC bir miktar toprağı Rum tarafına bırakmayı taahhüt etmiştir. Özellikle Güzelyurt'un Rum tarafına verilmesi hususunda ilkesel uzlaşı kabul görmüştür.

Mülkiyet: Mülkiyet konusunda da taraflar arasında büyük ölçüde uzlaşıya varılmış ve "eşdeğer muamele" ilkesi uyarınca her iki taraftan da kişilerin hak kayıplarının önüne geçilmesi uzlaşısına varılmıştır.

Yönetim ve Güç Paylaşımı: Güç paylaşımı konusunda 2/1 oranında dönüşümlü Başkanlık prensibi kabul görmüştür. Bu, 4 yıl Rum, 2 yıl Türk Başkan anlamına gelmektedir.

Siyasi Eşitlik: Siyasi eşitlik konusunda da hiçbir sorun bulunmamakta ve Rum tarafı bu ilkeye destek vermektedir.

Bu çerçeveye her iki liderin de sıcak yaklaşması, Kıbrıs Sorunu'nda tarihi bir sürece girilebileceği ve çözüme ulaşılabileceği umudunu doğurmaktadır. Ancak tesadüfi değildir ki, Kıbrıs'ta barış rüzgarlarının esmeye başlamasıyla birlikte, her iki taraftan aşırı sağcı faşist siyasetçiler de gündemi değiştirmek ve müzakereleri sabote etmek için girişimlere başlamışlardır. Örneğin, Türkiye karşıtı popülist açıklamalarıyla bilinen Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Türkiye'yi tehdit olarak gördükleri ve önemli bir turizm merkezi olan Ege Denizi'ni "füzelerle donatmak istediklerini" belirten açıklamasıyla neye hizmet ettiğini açıkça ortaya koymuş ve barış havasını bozmaya çalışmıştır.

Dendias gibilerden farklı olarak, çözümü bölgesel barış için ileri bir unsur olarak gören yapıcı kişiler de bulunmaktadır. Örneğin, ABD'nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Doğu Akdeniz'de barış için Kıbrıs'ta çözüme destek verdiklerini açıklaması önemlidir. Ayrıca Türkiye'yi seven ve destekleyen Türk Devletleri de çözüme destek olmaktadır. Örneğin, Kıbrıs Cumhuriyeti'ne Büyükelçi atayan Kazakistan, bu kararını izah etmekte ve yaptıklarının doğru olduğu konusunda hiçbir şüpheye yer vermemektedir. Hatırlanacak olursa, müttefikleri Türkiye'yi uluslararası hukuka uygun çizgiye çekmek isteyen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) da 2025 Budapeşte Bildirisi ile kısa süre önce çözüme yönelik bir resmi açıklama yapmıştır. Bu açıklamayı müteakiben, birçok Türk devleti (Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan), Güney Lefkoşa'da Büyükelçilik açarak Rum Kesimi ile resmi ilişkilerini tesis etmeye başlamıştır. 

Dileğimiz, Türkiye'nin BM düzenine destek veren uluslararası hukuka saygılı bir devlet olarak Kıbrıs müzakerelerine engel olmaması ve emperyalizm karşıtı bir devlet olarak adanın iki yerli halkına çözüm formülü geliştirmeleri için fırsat tanımasıdır. Bu, kesinlikle Türkiye'ye zarar değil, fayda sağlayacak bir husustur. Zira komşularıyla sorunlu ilişkilerini düzelten bir ülke, hiç şüphesiz ekonomik ve siyasi olarak kısa sürede daha da güçlenecek ve etkisi farklı şekillerde artacaktır. Şimdilerde PKK'nın tasfiyesi için tarihi bir süreç yürüten Türk hükümeti, bunu mutlaka fark etmeli ve çözüm için samimiyetle çabalamalıdır. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Özgür Özel est réélu président du CHP (Novembre 2025)

 

Le CHP (Parti républicain du peuple), premier et plus ancien parti politique de Turquie (1923-1980 ; 1992-), est souvent qualifié de « parti des congrès » en raison du fort factionnalisme qui règne en son sein et qui a donné lieu à une concurrence acharnée pour le leadership. En ce sens, fondé par le fondateur de la Turquie moderne et premier président de la République, Mustafa Kemal Atatürk, en même temps que la République elle-même, le parti a connu un processus de transition à sa tête lors de congrès démocratiques en 1972, 2010 et 2023. Au cours de ces changements de direction, le parti s'est également transformé sur le plan idéologique et est finalement devenu un parti politique social-démocrate moderne qui donne la priorité à l'adhésion de la Turquie à l'Union européenne (UE) pour l'avenir du pays, afin d'honorer les efforts de modernisation passés.

Ecevit et İnönü

En 1972, lors du 5e congrès extraordinaire du parti, le deuxième président de la République et deuxième président du parti, İsmet İnönü (İsmet Pacha), a dû céder sa place à Bülent Ecevit, qui est finalement devenu le troisième président du parti. Ecevit transforma le CHP, parti kémaliste/atatürkiste/étatiste, en un parti populiste de gauche et remporta les élections de 1973 et 1977 après de longues années de domination de la politique de droite. Mais le parti a été dissous par le régime militaire, à l'instar de tous les partis politiques du pays après le coup d'État du 12 septembre 1980. Il a toutefois été rétabli en 1992 par Deniz Baykal, İsmail Cem et de nombreux autres anciens membres populaires du parti. Deniz Baykal a été élu président du parti, et un nouveau processus politique a commencé. Malgré son emprise sur le parti grâce au contrôle des délégués, Baykal, considéré comme un « factionnaire », a dû démissionner à deux reprises, en 1995 et 1999, en raison du processus de fusion avec le SHP en 1995 et des mauvais résultats électoraux en 1999. Pendant ces processus de transition, Hikmet Çetin et Altan Öymen ont occupé brièvement la présidence du parti. Mais à chaque fois, Baykal a réussi à revenir et à reprendre la direction du parti, grâce à son contrôle sur les délégués.

Kılıçdaroğlu et Baykal

En 2010, à la suite d'un scandale lié à une sex tape, Deniz Baykal, quatrième président de longue date du parti, a dû démissionner. Lors du 33e congrès ordinaire, Kemal Kılıçdaroğlu, député populaire du parti, a été élu septième président du parti après Mustafa Kemal Atatürk (1923-1938), İsmet İnönü (1938-1972), Bülent Ecevit (1972-1980), Deniz Baykal (1992-1995 ; 1995-1999 ; 2000-2010), Hikmet Çetin (1995-1995) et Altan Öymen (1999-2000). Cependant, malgré ses 13 années d'efforts pour faire passer les voix de son parti de 20 % à 50 %, après la défaite surprenante de Kılıçdaroğlu à l'élection présidentielle de 2023 contre Recep Tayyip Erdoğan, lors du 38e congrès ordinaire du CHP, le jeune député du parti, Özgür Özel, a été élu de manière inattendue 8e président contre Kılıçdaroğlu. Özel était soutenu en coulisses par Ekrem İmamoğlu, le populaire maire d'Istanbul et membre du parti. En ce sens, son leadership semblait au départ faible et indirect en raison du fort soutien dont bénéficiait İmamoğlu parmi les délégués.

İmamoğlu et Özel

Cependant, en raison d'accusations de corruption et de poursuites judiciaires contre le parti et en particulier contre la municipalité métropolitaine d'Istanbul (İBB), Özel a dû défendre son poste de président/dirigeant à trois reprises supplémentaires lors du 20e congrès extraordinaire en septembre 2024, du 21e congrès extraordinaire en avril 2025 et du 22e congrès extraordinaire en septembre 2025. Özel a été réélu pour la quatrième fois les 29 et 30 novembre 2025, lors du 39e congrès ordinaire du parti, en remportant tous les votes des délégués du parti (1 333 votes sur 1 333 délégués). De plus, la liste d'Özel a été entièrement approuvée et ses 80 candidats ont tous été élus à l'assemblée du parti. Cela montre qu'Özgür Özel est désormais le leader incontesté du parti. Son leadership n'est plus faible et indirect, et nous pouvons conclure que le CHP est désormais le parti d'Özgür Özel plutôt que celui d'Ekrem İmamoğlu, bien qu'Özel continue de soutenir la lutte juridique d'İmamoğlu contre les accusations.

Erdoğan et Özel

La réélection d'Özel pour un quatrième mandat montre également qu'il pourrait devenir l'adversaire du président Erdoğan lors de la prochaine élection présidentielle. En effet, Özel bénéficie du soutien total des membres et des délégués de son parti, tandis que les autres candidats potentiels rencontrent certaines difficultés. Par exemple, le populaire maire d'Istanbul Ekrem İmamoğlu, membre du CHP, est en prison pour corruption et crime organisé. L'autre maire populaire du parti, Mansur Yavaş, originaire d'Ankara, ne bénéficie pas du même soutien que Özel au sein du parti, car il vient d'un milieu politique très différent (le MHP ultranationaliste). De plus, après avoir battu son leadership lors de quatre congrès différents, Özel peut désormais revendiquer à juste titre sa candidature à la prochaine élection présidentielle. C'est pourquoi il semble que la popularité d'Özgür Özel continue de croître et qu'il pourrait devenir le prochain président de la Turquie si la tendance actuelle se maintient.

La démocratie reposant sur une concurrence responsable entre le gouvernement et l'opposition, nous souhaitons bonne chance au parti au pouvoir, l'AKP, et au principal parti d'opposition, le CHP, dans leur lutte politique. Nous espérons que le peuple turc prendra la bonne décision.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Özgür Özel is reelected CHP chair

 

Türkiye's first and oldest political party (1923-1980; 1992-), the CHP (Republican People's Party), is often labelled the "party of congresses" due to strong factionalism within the party, which has led to fierce leadership competition. In that sense, established by modern Türkiye's founder and the first President of the Republic, Mustafa Kemal Atatürk, simultaneously with the Republic itself, the party had a leadership transition process in democratic congresses in 1972, 2010, and 2023. During these leadership changes, the party also had transformed ideologically and eventually has become a modern social democratic catch-all political party that prioritizes European Union (EU) membership for Türkiye's future to honor the past efforts of modernization.

Bülent Ecevit and İsmet İnönü in 1972

In 1972, during the 5th Extraordinary Congress of the party, the second President of the Republic and second chair of the party, İsmet İnönü (İsmet Pasha), had to step down against Bülent Ecevit, who eventually became the third chair of the party. Ecevit transformed CHP from a Kemalist/Atatürkist/statist party into a populist left-wing party and became successful in winning elections in 1973 and 1977 after long years of the dominance of right-wing politics. But the party was closed down by the military regime, similar to all political parties in the country after the September 12, 1980 coup. However, it was reestablished by Deniz Baykal, İsmail Cem, and many other former popular party members in 1992. Deniz Baykal was elected the party's chair, and a new political process had begun. Despite having a strong grip over the party by controlling the delegates, "factionalist" Baykal had to step down two times in 1995 and 1999 due to the merger process with the SHP in 1995 and poor electoral performance in 1999. During these transition processes, Hikmet Çetin and Altan Öymen served as party chairs for a short while. But each time Baykal was able to make a come back and get the leadership again, thanks to his control over the delegates.

Kemal Kılıçdaroğlu and Deniz Baykal

In 2010, after a sextape scandal, the party's long-serving fourth chair Deniz Baykal had to resign, and during the 33rd Ordinary Congress, the party's popular deputy Kemal Kılıçdaroğlu was elected the 7th chair of the party after Mustafa Kemal Atatürk (1923-38), İsmet İnönü (1938-72), Bülent Ecevit (1972-80), Deniz Baykal (1992-95; 1995-99; 2000-10), Hikmet Çetin (1995-95), and Altan Öymen (1999-2000). However, despite his 13-year efforts to increase his party's votes from 20% to 50%, after Kılıçdaroğlu's shocking defeat in the 2023 presidential election against Recep Tayyip Erdoğan, in the 38th Ordinary Congress of CHP, the party's young deputy, Özgür Özel, was unexpectedly elected the 8th chair against Kılıçdaroğlu. Özel was supported by Ekrem İmamoğlu from behind, the party's popular İstanbul Mayor. In that sense, his leadership at the beginning seemed weak and indirect due to the strong support of İmamoğlu among the delegates.

Ekrem İmamoğlu and Özgür Özel

However, due to corruption charges and legal processes against the party and especially against the İstanbul Metropolitan Municipality (İBB), Özel had to defend his chair/leadership 3 more times at the 20th Extraordinary Congress in September 2024, at the 21st Extraordinary Congress in April 2025, and at the 22nd Extraordinary Congress in September 2025. Özel was reelected for a fourth time on November 29-30, 2025, at the 39th Ordinary Congress of the party, by taking all votes from the party delegates (1.333 votes from 1.333 delegates). Moreover, Özel's list was fully approved, and all of his 80 candidates were elected to the party assembly. This shows that Özgür Özel is now the uncontested leader of the party. His leadership is not weak and indirect anymore, and we can conclude that CHP now is the party of Özgür Özel rather than Ekrem İmamoğlu, although Özel continues to support İmamoğlu's legal struggle against the charges.

Erdoğan and Özel

Özel's reelection for a fourth time also shows that he could become President Erdoğan's opponent in the next presidential election. That is because Özel enjoys full support from his party members and delegates, and other potential candidates have some problems. For instance, CHP's popular İstanbul Mayor Ekrem İmamoğlu is in jail due to corruption and organized crime charges against him. The party's other popular Mayor from Ankara, Mansur Yavaş, lacks the support Özel enjoys within the party since he comes from a very different political background (ultranationalist MHP). Moreover, after defeating his leadership in 4 different congresses, Özel can now rightfully claim his candidacy in the next presidential election. That is why it seems like Özgür Özel's star continues to rise, and he could become Türkiye's next President with the current trend.

Since democracy is based on a responsible competition between the government and the opposition, we wish both the governing AK Parti and the main opposition party, CHP, good luck in their political struggle. We hope that Turkish people will make the right decision.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

Nouveau Livre : Les Relations Turco-Russes Contemporaines dans la Géopolitique Mondiale du XXIe Siècle

 

Les relations turco-russes contemporaines dans la géopolitique mondiale du XXIe siècle, sous la direction du professeur Ozan Örmeci, membre du corps enseignant de l'université d'Üsküdar et coordinateur général de l'Académie de politique internationale (UPA), en collaboration avec les professeurs Hasret Çomak, Doğan Şafak Polat et Mesut Özel de l'université Kent d'Istanbul, ainsi que le professeur Burak Şakir Şeker, membre du corps enseignant de l'université Hacı Bayram Veli d'Ankara a été publié par la maison d'édition internationale TPLondon (Transnational Press London), basée à Londres. Cet ouvrage de 387 pages comprend des contributions de cinq éditeurs, ainsi que de Serdar Bay, Barış Doster, Halit Hamzaoğlu, Gürol Baba, Olgun Ukşal, Murat Yorulmaz, İdil Tunçer-Kılavuz, Deniz Berktay, Elnur İsmayıl, Natavan Hüseynova, Oğuzhan Göksel, Çağlar Özer, Sina Kısacık, Mesut Hakkı Caşın, Cenk Özgen, Ahmet Sapmaz, Damla Kocatepe, Yaşar Onay, Cansu Arısoy Gedik et Emine Eminel Sülün.

Contemporary Turkish -Russian Relations in the 21st Century Global Geopolitics

Le livre est décrit comme suit au dos de la couverture : « Cet ouvrage propose une analyse complète des relations turco-russes, depuis leurs racines historiques jusqu'aux défis contemporains. Couvrant cinq siècles d'interactions, il explore les dimensions diplomatiques, sécuritaires, énergétiques et culturelles dans le contexte de l'évolution des structures du pouvoir mondial. Contemporary Turkish–Russian Relations in the 21st Century Global Geopolitics rassemble des experts éminents pour analyser la dynamique évolutive entre la Turquie et la Russie. Organisé en trois sections (fondements historiques, dimensions régionales et questions stratégiques clés), le livre offre une couverture approfondie de sujets tels que la sécurité énergétique, la collaboration dans le domaine de l'industrie de la défense, la cybersécurité et la diplomatie culturelle. Les contributeurs examinent les tournants décisifs, de la rivalité ottomano-russe aux tensions de la guerre froide et au rapprochement post-soviétique, tout en abordant les crises régionales, la politique énergétique, la coopération en matière de défense et les stratégies de soft power. Grâce aux réflexions de chercheurs de premier plan, cet ouvrage offre des perspectives nuancées sur la manière dont Ankara et Moscou gèrent la concurrence et la coopération à l'ère de la multipolarité. Une lecture indispensable pour les universitaires, les décideurs politiques et toute personne intéressée par la géopolitique eurasienne. »

Pour certaines sections de l'ouvrage ;

• Table des matières
• Introduction
• Örmeci, Ozan & Yorulmaz, Murat & Ukşal, Olgun (2025), “Turkish-Russian Relations in the Post-Cold War Period”, in Contemporary Turkish-Russian Relations in the 21st Century Global Geopolitics (eds. by Ozan Örmeci & Hasret Çomak & Doğan Şafak Polat & Burak Şakir Şeker & Mesut Özel), London: TPLondon, pp. 111-134
• Conclusion

Vous pouvez acheter le livre à partir des liens suivants :

Amazon.com

TPLondon

Papa XIV. Leo'nun Türkiye Ziyareti

 

Giriş

Gerçek ismi Robert Francis Prevost olan 1955 Chicago, Illinois doğumlu olan Amerikalı Papa XIV. Leo, Papa Francis'in vefatı sonrasında 8 Mayıs 2025'te Vatikan'da konklav tarafından yeni Papa seçilen Amerikalı Katolik Hıristiyan bir din adamıdır. Aile kökleri Katolik Avrupa ülkelerine (Fransa, İtalya, İspanya) dayanan ve gençliğinden itibaren dine yönelerek iyi bir Katolik yaşamı süren Leo, önce Aziz Augustinus tarikatına bağlı bir ruhban okulunda okumuş, daha sonra da Pensilvanya'daki Villanova Üniversitesi'nde matematik ve felsefe eğitimi almıştır. Chicago'daki Katolik İlahiyat Birliği ilahiyat bölümünden mezun olduktan sonra 27 yaşında Papalık Aziz Thomas Aquinas Üniversitesi'nde Kilise Hukuku eğitimi görmek üzere Roma'ya gelen XIV. Leo, buradan mezun olduktan sonra kariyerinin başlarında Augustinyanlar için çalışmış, daha sonra ise uzun süre Peru'da dini ve diplomatik görevler ifa ederek mesleğinde yükselmiştir. Leo, 2023 yılında Arjantinli önceki Papa Franciscus tarafından Kardinal yapılmış ve bu şekilde Papalığa giden yolda önü açılmıştır. 21 Nisan'da Papa Francis'in beklenmedik vefatı sonrasında 7-8 Mayıs tarihlerinde Vatikan'da papalık konklavı düzenlenirken, bu süreç öncesinde Papa Francis'in Piskoposlar Başkanlığı Prefekti olarak atamasıyla konumu güçlenen Leo, yarışa favori aday olarak girmemesine karşın seçilmiş ve yeni Vatikan (Kutsal Deniz) Devlet Başkanı ve Roma Psikoposu (Papa) olmuştur. Bu şekilde "ilk Amerikalı Papa" olarak tarihe geçen Leo, aynı zamanda Peru vatandaşlığına da sahiptir.

Papa XIV. Leo

Papa seçilmesinin ardından tüm gözlerin çevrildiği Leo, önceki Papa Francis'in alışılagelmedik ölçüde özgürlükçü açıklamalarının ardından siyasi pozisyonunun ne olacağı çok merak edilen bir kişi olmuş; ancak bu konudaki araştırmalarda yeni Papa'nın da tüm Katolik din adamları gibi kürtaj, ötenazi, eşcinsel evlilikler ve idam cezasına karşı olmasının dışında pek bir köşeli tavrının olmadığı ve hatta Vatikan'da hem ilerici, hem de muhafazakâr gruplardan destek alabildiği vurgulanmıştır. Twitter (X) hesabı incelendiğinde, Leo'nun ABD Başkanı Donald Trump'tan farklı olarak iklim değişikliğiyle mücadele konusunda duyarlı olduğu ve dahası göçmenlere ve göç olgusuna yönelik sert tavra karşı çıktığı görülmektedir. "Leo" adını kilisenin "modern sosyal doktrinini" başlatan XIII. Leone'den dolayı seçen yeni Papa, konumuna Papa Francis'in desteğinin de etkisiyle seçilmiş ve ilk Amerikalı Papa olarak tabuları yıkmıştır. Son dönemde özellikle Gazze'de yaşanan akıl almaz katliamlar konusunda ne diyecekleri meral edilen Leo, bu konuda tarafları doğrudan eleştirmeden ilkesel mesajlar vermiş ve "şiddete, zorunlu göçe ve intikama dayalı olarak bir gelecek kurulamayacağını" ifade etmiştir. Papa, İsrail'in Gazze'de bir Katolik Kilisesi'ne saldırması sonrasında ise, görevini yerine getirip Katolik haklarını savunarak, bunu "barbarlık" olarak nitelendirmiştir. İsrail ve Hizbullah'a "barışı sağlama" mesajı veren Papa, buna karşın anti-semitizm konusunda da ilkeli davranmış ve bu yöndeki açıklamalara mesafeli yaklaşmıştır. Bu bağlamda, Leo, şimdilik daha ziyade Francis'in devamı niteliğinde ilerici bir Papa görünümündedir. Nitekim Roma Sapienza Üniversitesi’nde "Vatikan, Katolik cemaatler ve Avrupa’daki sağ partilerle etkileşimleri" üzerine post-doktora çalışması yapan akademisyen Dr. Canan Tercan, yeni Papa'yı "ılımlı ve modernist" olarak değerlendirmektedir.

Türkiye-Vatikan İlişkileri: Kısa Bir Özet

İstanbul'u fetheden Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Papalığın İstanbul'da sürekli bir temsilci bulundurmasıyla başlayan Türkiye-Vatikan ilişkileri, 1962 yılına kadar daha ziyade belirsiz düzeyde kalmıştır. Bunda, iki devletin tarihsel/geleneksel olarak farklı medeniyet ailelerini (İslam vs. Hıristiyanlık) temsil etmeleri ve Vatikan'ın özel konumu nedeniyle yalnızca tek bir din ve mezhebin temsiline dayalı teokratik bir devlet olması bulunmaktadır. Nitekim halkının neredeyse tamamı Müslüman olmasına karşın, 1928'den itibaren (resmi din İslam'dır ibaresinin anayasadan kaldırıldığı tarih) laik bir rejime geçen ve bunu 1937'den itibaren tüm anayasalarına da yazdıran Türkiye Cumhuriyeti de, tarihsel rekabet ve Müslüman halkın duyarlılıkları nedeniyle Papalıkla ilişkilerde başlarda çok heveskar olmamıştır.

XXIII. Ioannes veya Roncalli

İlişkilerin seyrini değiştiren kişi ise, "Türk Papa" olarak da bilinen XXIII. Ioannes veya gerçek ismiyle Angelo Giuseppe Roncalli olmuştur. İtalyan Papa, uzun yıllar İstanbul'da görev yapmasının da etkisiyle Türkçe'yi iyi öğrenmiş ve Türkleri seven bir kişi olagelmiştir. Beşiktaş maçlarına gidecek kadar iyi bir taraftar olan ve Polonezköy'deki Katoliklerle yakın ilişkiler tesis eden Roncalli, 1958-1963 döneminde Papa seçilince, haliyle Vatikan-Türkiye ilişkilerinde de büyük bir atılım yaşanması mümkün hale gelmiştir. Konunun uzmanı olan Rinaldo Marmara, Vatikan Gizli Arşiv Belgeleri Işığında Türkiye ile Vatikan İlişkilere Doğru adlı çalışmasında şunları söylemiştir: "Hiç şüphesiz ki, bu ilişkilerin mimarı, İstanbul’da Papalık Vekili olarak ikamet etmiş olan Monsieur Roncalli olmuştur. İki dünya arasında kardeşlik ve dostluk bağları dokuyan Roncalli, daha sonra Papa 23. Jean (John) olarak seçildiğinde, Türkiye ve Vatikan arasındaki dostluk ilişkileri de gerçek diplomatik ilişkilere dönmüştür." Nitekim Roncalli döneminde 3. Cumhurbaşkanımız Celal Bayar 1959 yılında Vatikan'ı ziyaret etmiş ve iki devlet arasında 11 Nisan 1960 tarihinde resmi diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'na göre, bu olay sonrasında karşılıklı olarak Büyükelçilikler açılmış ve Vatikan Büyükelçiliğimiz 1962 yılında faaliyete geçmiştir.

VI. Paolo İstanbul'da İstanbul Ortodoks Başpsikoposu I. Athenagoras'la birlikte poz verirken

Türkiye’ye yönelik ilk resmi Papalık ziyareti ise 1967 yılında VI. Paolo (Paul) tarafından gerçekleştirilmiştir. Paolo'nun ziyareti Türkiye ve Hıristiyan dünyasında büyük yankı uyandırsa da, Papa'nın o dönemde halen müze statüsünde olan Ayasofya'da diz çökerek ibadet etmesi, Türkiye'deki sağcı çevrelerde hoş karşılanmamış ve bazı tepkilere neden olmuştur. Papa 6. Paolo'nun Türkiye ziyaretinin perde arkasında ise, Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasındaki buzların eritilmesi çabaları yatıyordu. Nitekim bu ziyaret öncesinde, Batı ve Doğu Hıristiyanlarını temsil eden iki kilisenin 1054'te resmen ayrılmalarıyla alınan karşılıklı aforoz kararının 1964'te kaldırılması ve İstanbul'daki Ortodoks Patriği Athenagoras'ın Papa'yı Türkiye'ye davet ederek kiliseler arası diyaloğu güçlendirme çabası etkili olmuştur.

VI. Paolo Ayasofya'da ibadet ederken

Daha sonra, ikinci resmi ziyaret, 1979 yılında Polonyalı Papa II. Jean Paul tarafından yapılmıştır. Türkiye'ye vardığında Hıristiyanlığın ana vatanı olarak gördüğü İstanbul'da havaalanında uçaktan iner inmez toprağı öpen Jean Paul, aynı zamanda Ankara'ya giden ilk Papa olarak da tarihe geçmiştir. Ayrıca, Papa II. Jean Paul'ün Türkiye seyahati, Fener Rum Patrikhanesi'nin kuruluş günü kabul edilen 30 Kasım'daki Aziz Andreas Yortusu'na katılacak şekilde düzenlemiştir. Ancak bu ziyaret öncesinde Papa'yı öldürmekle tehdit eden ülkücü aktivist Mehmet Ali Ağca, hakikaten de bu ziyaretten yaklaşık 1,5 yıl sonra Vatikan'da Papa'yı öldürmeye kalkmış ve onu vurarak ağır şekilde yaralamıştır. Bu olaydan sağ kurtulan Papa, daha sonra ise hapiste yatan Ağca'yı ziyaret etmiş ve onunla konuşarak onu affettiğini açıklamıştır.

Papa II. Jean Paul, kendisine suikast düzenleyen Türk tetikçi Mehmet Ali Ağca ile hapishanede görüşürken

Vatikan'dan Türkiye'ye yönelik üçüncü resmi ziyaret ise 2006 yılında XVI. Benedikt tarafından yapılmıştır. Ziyaretin 27 yıl sonra gelmesi, Ağca vakasının yarattığı krizle doğrudan alakalıdır. Yine hem İstanbul, hem de Ankara'yı kapsayan ziyaretinde, Benedikt, 30 Kasım'daki Aziz Andreas Yortusu'na da katılmış ve Sultanahmet Camii'ni gezmiştir. Benedikt'in ziyareti de oldukça önemlidir; zira bu ziyaret öncesinde Papa'nın yaptığı bazı açıklamalar "İslam karşıtı" olarak değerlendirilmiş ve Irak Savaşı'na yönelik tepkilerin de etkisiyle Türkiye ve Ortadoğu'da Müslüman fanatikler arasında anti-Hıristiyan duygular güçlenmeye başlamıştır. Papa'nın ziyareti ise, bu tepkileri dindirmiş ve "sözlerinin yanlış anlaşıldığını" açıklayan Benedikt, ilişkileri yumuşatmayı başarmıştır.

Sultanahmet'te bir Papa: XVI. Benedikt

Dördüncü ve son ziyaret ise, 28-30 Kasım 2014 tarihlerinde Papa Francis tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye ile özellikle o tarihlerde 100. yıldönümü yaklaşan 1915 Ermeni Soykırımı iddiaları nedeniyle bazı sorunlar yaşayan Francis -ki bu dönemde Türk Büyükelçi Mehmet Paçacı kriz nedeniyle bir süre Ankara'ya bile çağrılmıştır-, bu sayede ikili ilişkileri düzeltmiş ve özellikle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın her dinden insana saygı gösteren insancıl tavrının da etkisiyle, onunla iyi bir kimya yakalamayı başarmıştır. Nitekim bu ziyaretin ardından, Sayın Cumhurbaşkanımız da 5 Şubat 2018 tarihinde Vatikan’ı ziyaret etmiş ve bu ziyaret de çok başarılı geçmiştir. Celal Bayar'ın ardından Vatikan'ı ziyaret eden bir diğer Türkiye Cumhurbaşkanı olan Erdoğan, bu şekilde Müslüman dindar kişiliğine rağmen barışçıl ve saygılı bir devlet adamı vizyonunu sergileyerek Türkiye'nin Batı dünyasındaki saygınlığı arttırmış ve Türkiye'yi radikal İslamcı çizgide görmek isteyenleri hayal kırıklığına uğratmıştır.

Vatikan'da Erdoğan ailesi ve Türk delegasyonu

Bu bağlamda, Papa XIV. Leo'nun ziyareti, benzerleri Türkiye'de çok sık gerçekleşen bir diplomatik etkinlik olmayıp, bu ziyarete diplomasi tarihi ve medeniyetler arası diyalog bağlamında ilgi gösterilmesi son derece doğaldır. Leo'nun ziyareti de önceki Vatikan resmi ziyaretleri gibi tarihsel bir ana denk getirilmiş ve Hz. İsa’nın "ilahi" kabul edildiği Birinci İznik Konsili’nin 1700. yılı vesilesiyle düzenlenmiştir. 27-30 Kasım tarihleri için planlanan ziyaret kapsamında, Vatikan Devlet Başkanı ve Hıristiyan Katoliklerin ruhani lideri, Mustafa Kemal Atatürk'ün ebedi istirahatgâhı Anıtkabir'i ziyaret etmiş ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Diyanet İşleri Başkanı Safi Arpaguş ile bir araya gelmiştir.

Papa Leo Anıtkabir'de

Papa Leo'nun Ziyareti: Semboller ve Mesajlar

Anıtkabir ziyaretinde sırasında ziyaretçi defterine "Türkiye'yi ziyaret edebildiğim için Tanrı'ya şükrediyorum ve bu ülkeye ve insanlarına barış ve refah bolluğu diliyorum." diye yazan Papa Leo, özellikle aile konusunda mesajlar vererek, Türklerin bu konudaki düşkünlüklerini övmüştür. Papa'nın aile vurgusu, İsrail'in Gazze'de vurduğu Kutsal Aile Kilisesi de akla getirilince, daha da anlamlı hale gelmiştir. Başkent Ankara'daki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde şaşalı bir diplomatik törenle karşılanan Leo, görüşme sonrasında ise barış mesajları vermeye gayret etmiştir. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan da benzer yönde mesajlar vererek, Müslüman-Hıristiyan diyaloğu ve dostluğuna katkı yapmaya sağlamıştır.

Basın toplantısında ilk söz alan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şu ifadeleri kullanmıştır: "Biz ilhamını çift başlıklı Selçuklu kartalından alan yüzü hem Doğu’ya, hem Batı’ya dönük bir ülkeyiz. Bin yıldır vatanımız olan bu topraklarda her ırka, dine, mezhebe, kökene mensup insanlar hiçbir endişe, hiçbir baskı olmadan özgürce yaşamıştır. İstanbul’a, Hatay’a, Mardin’e, Diyarbakır’a, birçok şehrimize gittiğinizde camilerle birlikte kilise ve sinagogları yan yana görürsünüz. Göreve geldiğimiz 2002’den bu yana 100’e yakın kilise ve ibadethanenin restorasyonunu tamamladık. Misafirimizin barış çağrıları son derece kıymetlidir. Herkes için barış, herkes için huzur..." Papa'yı ağırlamaktan memnuniyet duyduğunu belirten Türkiye Cumhurbaşkanı, Papa'nın ilk yurt dışı ziyaretini Türkiye'ye yapmasını da çok olumlu değerlendirmiştir. Erdoğan, ayrıca, Türkiye-Vatikan ilişkilerini daha da geliştirmek istediklerini açıklamıştır. Erdoğan, iktidarları süresince Türkiye'deki gayrimüslim mirasına sahip çıktıklarını da belirterek, bu konuda yaptıklarını (kilise restorasyonları vs.) özetlemiş ve Türkiye'de Hıristiyanlar başta olmak üzere kimseye ayrımcılık yapılmadığını iddia etmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İspanya ile Türkiye ortak liderliğindeki Medeniyetler İttifakı projesini de gündeme getirmiş ve bunun önemine vurgu yapmıştır. Erdoğan, Türkiye'nin Suriye iç savaşı başta olmak üzere çeşitli krizlerdeki insanı yardımlarını da gündeme getirerek, halen Rusya-Ukrayna Savaşı başta olmak üzere tüm çatışmaları sonlandırmak için aktif şekilde çalıştıklarını kaydetmiştir. Türkiye Cumhurbaşkanı, son olarak, Gazze'de yaşanan büyük insanlık dramına değinmiş ve bu konuda Papa'nın çabalarını överek İsrail'i eleştirmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ardından sahneye çıkan Papa XIV. Leo ise, Türkiye'nin güzelliğinin Tanrı'dan kaynaklandığını belirterek, burada iyi karşılanmasından duyduğu memnuniyeti ifade etmiştir. Türkiye'nin dünya siyaseti açısından önemine de vurgu yapan yeni Papa, Asya ile Avrupa'yı, Doğu ile Batı'yı birbirine bağlayan Türkiye'nin tüm insanlık için çok önemli bir devlet olduğunu söylemiştir. Böyle bir ülkede çoğulculuk ve farklılıklara saygının gerekli olduğunu kaydeden Leo, dünya siyasetindeki aşırılıkçı akımları ve kutuplaşmayı ise eleştirmiş ve Hıristiyanların bunu istemediğini ve Türkiye'nin iyiliğini dilediklerini söylemiştir. Papa Leo, konuşmasında "Türk Papa" olarak bilinen Roncalli'den de bahsetmiş ve yakın geçmişte Türkiye ve Yunanistan'da görev yapan resmi adıyla Papa XXIII. Ioannes'in iki medeniyet ve devlet arasındaki etkileşimlere dair bazı görüşlerini aktarmıştır. Papa, konuşmasında ezilenlerden de söz etmiş ve insanların acılarına duyarsız kalmamak gerektiğini ifade etmiştir. Türkiye'ye dair sıklıkla "köprü" metaforunu kullanan Katoliklerin ruhani lideri, özellikle "adalet" ve "merhamet" kavramlarını öne çıkarmıştır. Papa, ayrıca tüm dinden insanların dini özgürlüklerini savunarak, "hepimizin Tanrı'nın çocukları olduğumuzu" vurgulamıştır. Teknolojik devrimlerin insanlar ve toplumlar arasındaki eşitsizlikleri tetiklememesi gerektiğini de söyleyen Papa, konuşmasında yapay zeka konusuna da kısaca değinmiştir. İnsanlığı "büyük bir aile"ye benzeten XIV. Leo, Türklerin aile konusundaki tutumlarını övmüş ve bireyselci yaklaşımları ve tüketim kültürünü eleştirmiştir. Bunun yerine, insanlar arasında daha kişisel ve duygusal ilişkileri öneren Papa, hoşgörü gerekliliğinin de altını çizmiştir. Papa, kadınların özgürlüklerini de savunarak, onların hayata aktif katılımlarını gerekli gördüğünü söylemiştir. Papa, Türkiye'ye istikrar, dünyaya da barış ve bolluk dileyerek sözlerini sonlandırmıştır. 

Papa ile Diyanet İşleri Başkanı Safi Arpaguş

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki programların ardından Diyanet İşleri Başkanlığı'na geçen Papa, burada Diyanet İşleri Başkanı Safi Arpaguş ile bir araya gelmiş ve Vatikan'ın Ankara Büyükelçiliğini ziyaret etmiştir. Papa Leo, temaslarına İznik ve İstanbul'da devam edecek ve çeşitli programlara katılacaktır.

Sonuç 

Sonuç olarak, Papa XIV. Leo'nun halen devam eden Türkiye ziyareti, oldukça başarılı geçmiş ve Vatikan'dan gelen bu 5. resmi ziyaret, tarihe geçen bazı anlara sahne olmuştur. Papa'nın Türkiye'de bu kadar iyi karşılanması, Müslüman-Hıristiyan ilişkileri açısından son derece faydalı ve olumludur. Ancak ruhani küçük bir devlet olan Vatikan, kuşkusuz günümüzün soğuk siyasal hesaplamalarında en önde planda tutulan bir devlet statüsünde değildir. Bu anlamda, ziyaret, daha ziyade ruhani ve sembolik açıdan etkili, değerli ve önemlidir. Papa'nın yanlış anlaşılabilecek ve herhangi bir devleti hedef aldığı sanılabilecek sözlerden uzak durması ise, bu konudaki azami dikkat ve özenini yansıtmaktadır. Bu anlamda, Amerikalı Papa, herhangi bir devlete hedef almayarak, Papalığı siyasi bir araç olarak kullanmadığını göstermek istemiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyaret kapsamında özenli ve güzel bir konuşma yapması da, onun siyasi kariyeri ve Türkiye'nin algısı adına önemli bir prestij kaynağı olmuştur. Bu nedenle, bu başarılı ziyareti planlayanlar da kuşkusuz tebrikleri hak etmektedir. 

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ