Japonya'da Başbakan Ishiba'nın İstifası ve Yeni Lider Seçimi

 

Giriş

Geçtiğimiz Temmuz ayında yapılan seçimlerde partisi LDP’nin başarısız bir sonuç alması üzerine zor zamanlar geçiren Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, Danışman Meclisi (Sangiin) seçim sonuçlarını gerekçe göstererek Eylül ayı başında Başbakanlık ve LDP Genel Başkanlığından istifa ettiğini açıkladı.[1] İktidar partisinin, seçimdeki mağlubiyete rağmen “halen aynı eski parti olarak kalması ve hiçbir şeyi değiştirmemiş gibi görülmesi halinde” gelecekte var olamayacağını savunan Ishiba, “Hâlâ başarmamız gereken şeyler olduğunu düşünsem de istifa etme konusunda zor bir karar aldım” diye konuştu.[2] Bu şekilde, Asya’nın gelişmiş demokrasi ve ekonomilerinden birisi olan Japonya’da LDP Genel Başkanlığı ve Başbakanlık için yeni bir mücadele ortamı oluştu.

Yeni Japonya Başbakanını belirleyecek olan ülkenin hâkim partisi LDP’nin Genel Başkanlık seçim mücadelesinin ise 4 Ekim 2025 tarihinde gerçekleştirilmesi planlandı. Seçim yarışı önemli; zira kazanan kişi otomatik olarak Japonya’nın Başbakanı ünvanını da kazanacak ve LDP’nin tarihsel öncü konumu nedeniyle bir sonraki genel seçime de çok büyük ihtimalle favori Başbakan adayı olarak girecek.

LDP’de Genel Başkan seçimleri ise şu şekilde yapılıyor:[3] LDP Genel Başkanı seçim süreci, Parti Genel Başkanı Seçimi Kuralları’nca düzenlenmektedir. Seçimlerde resmen aday olabilmek için, adayın Ulusal Meclis’te LDP üyesi olması ve en az 20 LDP milletvekilinden adaylığı için destek alması gerekmektedir. LDP, hem Meclis’teki LDP üyelerinin, hem de Japonya genelinde aidat ödeyen parti üyelerinin katıldığı iki turlu bir seçimle liderini seçmektedir. İlk turda, Meclis’teki tüm LDP üyeleri oy kullanırken, parti üyelerinin oyları orantılı olarak toplam oyların diğer yarısına eşit olacak şekilde hesaplanmaktadır. Herhangi bir aday ilk turda oyların çoğunluğunu (yüzde 50’den fazla) kazanırsa, o aday parti lideri seçilmekte, olmazsa, ikinci turda en çok oyu alan iki aday arasından yüzde 50’yi geçen yeni Genel Başkan seçilmektedir.

Seçim sürecinin netleşmesinin ardından adaylar da yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu konuda ilk harekete geçen kişi ise parti Genel Sekreteri Toshimitsu Motegi olmuştur. Motegi, mevcut azınlık hükümetine atıfta bulunarak, “Partimizin karşı karşıya olduğu zorlukların üstesinden gelmek son derece zorlu bir yol olacak. Tam da böyle zamanlarda, sahip olduğum her şeyi bu millete adamak istiyorum.” diyerek adaylık niyetini ortaya koymuştur.[4] Zamanla, Hayashi Yoshimasa, Kobayashi Takayuki, Koizumi Shinjirō ve Takaichi Sanae gibi başka lider adayları da ortaya çıkmış ve yarışa dahil olmuşlardır.[5]

Adaylar

Nippon.com’un haberinden[6] aktararak, adayların genel özellikleri şöyle özetlenebilir;

Hayashi Yoshimasa

Mevcut pozisyonu: Kabine Sekreteri.

Doğum tarihi (yaş): 19 Ocak 1961 (64).

Ulusal siyasete girmeden önceki kariyeri: Mitsui & Co.; babası, Temsilciler Meclisi üyesi Hayashi Yoshirō’nun politika sekreteri.

Seçim bölgesi (seçilme sayısı): Yamaguchi 3 (2) (Temsilciler Meclisi); daha önce Yamaguchi (5) (Senato).

Parti bağlantısı: Kishida fraksiyonunun üyesiydi.

Önemli deneyimler: Dışişleri Bakanı; Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanı; Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Bakanı.

Diğer notlar: Eylül 2012'deki LDP başkanlık seçimlerinde beş aday arasında sonuncu, 2024 seçimlerinde ise dokuz aday arasında dördüncü oldu. Üst mecliste birkaç dönem görev yaptıktan sonra, 2021’De alt meclise geçti ve nihai olarak ülkenin en üst makamına yeniden aday olmak için siyasi itibarını arttırmayı hedefledi. Eski Abe fraksiyonunun üyelerinden bir miktar destek görüyor.

Kobayashi Takayuki

Mevcut pozisyonu: LDP Fikri Mülkiyet Stratejisi Araştırma Komisyonu Başkanı; LDP Güvenlik Araştırma Komisyonu Başkan Yardımcısı; LDP Ekonomik Güvenlik Teşvik Merkezi Başkanı.

Doğum tarihi (yaş): 29 Kasım 1974 (50).

Ulusal siyasete girmeden önceki kariyeri: Maliye Bakanlığı.

Seçim bölgesi (seçilme sayısı): Chiba 2 (5).

Parti bağlantısı: Nikai (Toshihiro) fraksiyonunun üyesiydi.

Önemli deneyimler: Ekonomik Güvenlik Bakanı.

Diğer notlar: Kobayashi, 2021 parti başkanlık seçimlerinde Takaichi Sanae’yi destekledi, ardından 2024’te kendisi aday oldu ve dokuz aday arasında beşinci sırada yer aldı. O yılki seçim kampanyası sırasında, kriz durumlarına müdahale etmek için ülkenin hazırlıklı olması amacıyla, Öz Savunma Kuvvetleri’nin rolünü netleştirmek üzere Japon Anayasası’nın revize edilmesini desteklediğini belirtti.

Koizumi Shinjirō

Mevcut pozisyonu: Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Bakanı.

Doğum tarihi (yaş): 14 Nisan 1981 (44).

Ulusal siyasete girmeden önceki kariyeri: ABD'li düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde araştırmacı; babası Başbakan Koizumi Jun'ichirō’nun sekreteri (2001–6).

Seçim bölgesi (seçilme sayısı): Kanagawa 11 (6).

Parti bağlantısı: Yok.

Önemli deneyimler: Çevre Bakanı; LDP Balıkçılık Politikaları Araştırma Komisyonu Başkanı; LDP Seçim Stratejisi Komitesi Başkanı; Temsilciler Meclisi Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı.

Diğer notlar: Dördüncü nesil bir politikacı olan Koizumi, 2009 yılında babası Koizumi Jun’ichirō’nun daha önce sahip olduğu Kanagawa eyaleti koltuğunu devraldı. 2019 yılında Abe Shinzō tarafından çevre bakanı olarak atandığında, savaş sonrası dönemin en genç erkek kabine üyesi oldu. Nesil değişimi isteyen LDP üyelerinin desteğini aldığı ve nispeten geniş bir kamuoyu desteğine sahip olduğu düşünülen Koizumi, 2024 başkanlık yarışının ilk tur oylamasında üçüncü sırada yer aldı.

Motegi Toshimitsu

Mevcut pozisyonu: Temsilciler Meclisi Üyesi; partide pozisyonu yok.

Doğum tarihi (yaş): 7 Ekim 1955 (69).

Ulusal siyasete girmeden önceki kariyeri: Marubeni; Yomiuri Shimbun gazetesi siyasi muhabiri; McKinsey & Company yönetim danışmanı.

Seçim bölgesi (seçilme sayısı): Tochigi 5 (11).

Parti bağlantısı: 2024’te dağılana kadar Motegi fraksiyonunun başkanıydı.

Önemli deneyimler: Dışişleri Bakanı; Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanı; LDP Politika Araştırma Konseyi Başkanı; LDP Genel Sekreteri.

Diğer notlar: 10 Eylül’de LDP Genel Başkanlığına aday olacağını açıkladı ve Nippon Ishin no Kai (Japonya Yenilik Partisi) ve Halk için Demokratik Parti ile siyasi iş birliği konusunda görüşmeye hazır olduğunu belirtti. Ayrıca, Temmuz 2025’teki üst meclis seçimleri sırasında LDP’nin tüm Japonya sakinlerine 20.000 yen nakit yardımda bulunma ve artan tüketici fiyatlarıyla mücadele etmek için yeni bir bölgesel vergi tahsis planı uygulama taahhüdünden vazgeçilmesi gerektiğini belirtti. Eylül 2024’teki LDP liderlik yarışında dokuz aday arasında altıncı sırada yer aldı.

Takaichi Sanae

Mevcut pozisyonu: LDP Kamu Güvenliği ve Terörle Mücadele Araştırma Komisyonu Başkanı.

Doğum tarihi (yaş): 7 Mart 1961 (64).

Ulusal siyasete girmeden önceki kariyeri: Matsushita Yönetim ve İdare Enstitüsü mezunu.

Seçim bölgesi (seçilme sayısı): Nara 2 (10).

Parti bağlantısı: Yok.

Önemli deneyimler: LDP Politika Araştırma Konseyi Başkanı; İçişleri ve İletişim Bakanı; Sosyal Güvenlik ve Vergi Numarası Sistemi Devlet Bakanı; Ekonomik Güvenlik Devlet Bakanı.

Diğer notlar: Abe Shinzō’nun desteğiyle, 2021 LDP liderlik yarışının ilk turunda üçüncü oldu ve yarışın galibi Kishida Fumio’ya geçildi. 2024 başkanlık yarışının ilk tur oylamasında birinci oldu, ancak ikinci tur oylamasında Ishiba Shigeru’ya yenildi.

Anketler Kimi Önde Gösteriyor?

Henüz 4 Ekim’de yapılacak Genel Başkan seçimine kadar bir süre olmasına karşın, Kyodo News[7], Yomiuri/NNN[8] ve Jiji Press[9] gibi Japonya merkezli haber kuruluşlarının yaptıkları güncel (Eylül ayı ortaları) anketler, yeni Japonya Başbakanı’nı da belirleyecek olan parti içi liderlik mücadelesinde gerçek anlamda iddiası olan iki adayın Sanae Takaichi ve Shinjirō Koizumi olduğunu göstermektedir. Diğer adaylar ise bu iki adayın oldukça gerisinde gözükmektedirler. Bu anlamda, 2025 LDP Genel Başkan seçimi, çok büyük ihtimalle, Japonya tarihinin “ilk kadın Başbakanı”[10] (Takaichi) veya en genç Başbakanı (Koizumi) gibi ilginç bir neticeye vesile olacaktır. Bu da, Japonya siyasetine dinamizm katacak yeni bir gelişme olacaktır.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

 

DİPNOTLAR

[1] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/japonya-basbakani-isiba-secim-sonuclari-nedeniyle-gorevlerinden-istifa-karari-aldi/3680450.

[2] A.g.e.

[3] https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Liberal_Democratic_Party_(Japan)_presidential_election.

[4] https://www.japantimes.co.jp/news/2025/09/08/japan/politics/motegi-to-run-in-ldp-presidential-race/.

[5] https://www.nippon.com/en/news/l003670/.

[6] A.g.e.

[7] https://www.chunichi.co.jp/digican/shuin2024_yoron?sjkd_page=cont_KA613b0d7b468bd_KA68c3ff5c316f0.

[8] https://www.yomiuri.co.jp/election/yoron-chosa/20250914-OYT1T50106/.

[9] https://www.jiji.com/jc/article?k=2025091800706&g=pol.

[10] https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/japan-s-takaichi-bids-to-become-1st-female-premier-as-koizumi-leads-ldp-race/3691504.