2024 Romanya Devlet Başkanlığı ve Parlamento Seçimleri

 

Giriş

Türkiye’nin Karadeniz yoluyla Balkanlar coğrafyasındaki önemli bir komşusu olan Romanya, 2024 yılını adeta “seçimler yılı” olarak geçirmektedir. Öyle ki, 9 Haziran’da yerel seçimlere sahne olan Romanya, 24 Kasım ve ihtiyaç olursa 8 Aralık’ta Devlet Başkanlığı seçimi ve 1 Aralık’ta parlamento seçimlerini düzenleyecektir. Bu yazıda, 2024 Romanya Devlet Başkanlığı ve parlamento seçimleri analiz edilecektir. Bunun için, öncelikle Romanya hakkında bazı temel bilgiler ve ülkenin siyasal sistemi anlatılacaktır.

Romanya Hakkında Genel Bilgiler

Güneydoğu Avrupa’da 238.391 kilometrekarelik[1] orta büyüklükte bir devlet olan Romanya, 18 milyonu aşkın nüfusu (güncel bazı verilere göre 19 milyon)[2] (dünyada 65.) ve 380 milyon dolarlık ekonomisiyle[3] (dünyada 41.) önemli ve etkili bir devlettir. Kişi başına düşen yıllık ortalama gelirini Avrupa Birliği (AB) üyesi olmasının ardından günümüzde 20.000 doların üzerine çıkarmayı başaran[4] Romanya, artık ortak gelir düzeyini aşmış gelişmiş de bir ülke durumundadır. Başkenti 1,7 milyonluk Bükreş şehri olan Romanya’nın sınır komşuları güneyinde Sırbistan ve Bulgaristan, batısında Macaristan, kuzeyinde Ukrayna ve doğusunda Moldova’dır. Bu anlamda, Romanya, haritada da görülebileceği üzere, günümüzde Avrupa Birliği (AB) ile Rusya Federasyonu (Rusya) arasındaki jeopolitik mücadelenin tam ortasında, Ukrayna, Moldova, Macaristan ve Sırbistan gibi kritik ülkelerin arasında konumlanmaktadır.

Romanya haritası

Romanya nüfusunun yüzde 89,3’ü Rumenlerden, yüzde 6’sı Macarlardan ve yüzde 3,4’ü Romaniler veya Çingenelerden oluşmaktadır.[5] Dini açıdan bakıldığında ise, ülkenin yüzde 85’lik büyük bölümü Ortodoks Hıristiyanlardan ve yüzde 4,5’i Katolik Hıristiyanlardan oluşmaktadır.[6] Linguistik dilimlere bakıldığında ise, yüzde 91,6’lık çok büyük bölümünün anadili Rumence olan Romanya’da ayrıca Macarca (yüzde 6,3) ve Roman dili (yüzde 1,2) gibi farklı diller de konuşulmaktadır.[7] Bu bağlamda, Romanya, Rumenlik, Ortodoksluk ve Rumence gibi üç temel değer üzerinden yükselen oturmuş bir ulus devlet görünümü sergilemektedir.

Geçmişi 1878’e kadar uzanan görece uzun bir diplomatik temsili de olan Romanya, bu anlamda diplomaside aktif bir devlet olarak birçok uluslararası kuruluşa üyedir. Bunlar arasında en önemli olanları listelemek gerekirse; Romanya, 1955’ten beri Birleşmiş Milletler (BM), 2004’ten beri NATO ve 2007’den beri AB üyesidir. Bunların yanı sıra, Romanya, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ), Uluslararası Para Fonu (İMF), Avrupa Yatırım ve İmar Bankası (EBRD) ve Uluslararası Frankofoni Örgütü üyesidir.[8] Ayrıca 1995’te Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) üye olmuş ve 2022’den beri de OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) üye adayıdır. Ek olarak, 1860’larda beri resmi para birimi ley (RON) olan Romanya’nın yakında avroya (euro) geçmesi beklenmektedir. Romanya, 2024 yılı itibariyle Schengen bölgesine de dahil olmuştur. Bu anlamda, Romanya, komünist geçmişine ve halkının yaygın Ortodoks dini aidiyetine karşın, iyi bir ABD ve AB müttefiki ve geleceğini Batı dünyası içerisinde kurgulayan bir devlet görünümü arz etmektedir.

Romanya’nın 380 milyon dolarlık gelişmiş ekonomisinin en önemli bileşenlerini ihracat bağlamında karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, otomobiller, izole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler, tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar, elektrik kontrol, dağıtım tabloları, panolar, konsollar, kabinler, diğer mesnetler ve sayısal kontrol cihazları ve mısır oluşturmaktadır.[9] Romanya’nın başlıca ithalat mamulleri ise; karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış), ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar), otomobiller ve petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlardır.[10] Romanya’nın başlıca ticaret partnerleri Almanya, İtalya, Fransa, Macaristan, Türkiye, Polonya ve Rusya’dır.[11]

Romanya Tarihi ve Siyasal Sistemi

Romanya’nın yakın tarihini kısaca özetlemek gerekirse; 1877 yılında Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsız bir devlet haline gelen Romanya, önce 1881-1947 yılları arasında bir Krallık olarak monarşi ile yönetilmiş, daha sonra ise İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği (SSCB) etkisiyle ülkede komünist Cumhuriyet rejimi kurulmuştur.[12] Komünist dönemde özellikle 1965-1989 yılları arasında ülkeyi yöneten Nikolay Çavuşesku ülke tarihinde önemli bir siyasi figür olarak öne çıkmaktadır. Ancak Çavuşesku’nun devrilmesi sonrasında eşiyle birlikte sonra yargılanarak idam edilmesi bu ülke siyasetinde derin yaralar açmıştır.[13] Çavuşesku sonrası yeni dönemde demokrasiye geçen Romanya, 2004 yılında NATO’ya, 2007 yılında da AB’ye dahil olmuştur.

Nikolay Çavuşesku

Romanya’nın mevcut siyasal sistemi daha ziyade yarı-Başkanlık kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sistemde hükümetin başı olan Başbakan yürütmeden sorumlu asıl yetkiliyken, yetkileri daha sembolik düzeyde kalan ve doğrudan halk oyuyla seçilen Devlet Başkanı da dış politika ve Başbakan’ı atama gibi önemli yetkilere sahiptir. Devlet Başkanı 5 yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle belirlenmekte ve iki dönem görev yapabilmektedir. Başbakan ise iki kamaralı parlamento seçimleri sonrasında belirlenmektedir. Romanya’da yasama organı 329 sandalyeli Temsilciler Meclisi ve 136 sandalyeli Senato’dan oluşan iki kanatlı parlamentodur.[14] Üyeleri 4 yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle orantılı temsil yöntemi ile belirlenmektedir.

Ülkenin komünist rejim sonrasında ilk Devlet Başkanı Ion Iliescu (1990-1996) olurken, daha sonra Emil Constantinescu (1996-2000), daha sonra yeniden Ion Iliescu (2000-2004), ilerleyen yıllarda Traian Băsescu (2004-2014) ve son olarak da Alman asıllı Klaus Iohannis (2014-2024) ülkenin Devlet Başkanı olarak görev yapmışlardır. Ülkedeki son Devlet Başkanlığı seçimi 2019 yılında yapılmış ve merkez sağ eğilimli Milli Liberal Parti veya Ulusal Liberal Parti (PNL) adayı Iohannis, bir kez daha Devlet Başkanı seçilmiştir. PNL, merkez sol eğilimli Sosyal Demokrat Parti (PSD) ile birlikte ülkedeki en güçlü iki partiden birisidir. Nitekim 2020 yılında yapılan son parlamento seçimlerinde Marcel Ciolacu liderliğindeki Sosyal Demokrat Parti (PSD) yüzde 30’a yakın oy oranıyla birinci, Ludovic Orban liderliğindeki Ulusal Liberal Parti (PNL) yüzde 25 oy oranıyla ikinci ve Dan Barna ile Dacian Cioloș liderliğindeki Romanya’nın Kurtuluşu İçin Birlik (USR-PLUS) yüzde 16 oy oranıyla üçüncü olmuştur.[15] Seçimin ardından PNL ile USR-PLUS, Macar azınlığın desteklediği Hunor Kelemen liderliğindeki Romanya Macarlarının Demokratik Birliği (UDMR) ile bir koalisyon hükümeti kurmuş ve Florin Cîțu Başbakan olmuştur. 2021 yılında ise koalisyon hükümeti güvensizlik oyu alarak düşmüş ve PNL, UDMR ve bu defa PSD ile Nicolae Ciucă Başbakanlığında yeni bir koalisyon hükümeti oluşturmuştur. 2023 yılı ortalarından beri ise, Marcel Ciolacu Başbakanlığında PSD-PNL koalisyonu iktidardadır.

Klaus Iohannis

2024 Devlet Başkanlığı ve Parlamento Seçimleri

2024 Romanya seçimleri, Avrupa’da aşırı sağın yükselişinin durumunu anlamak adına önemli bir süreçtir. Zira anket sonuçlarına göre, aşırı sağ ve aşırı milliyetçi çizgideki ve George Simion liderliğindeki Rumen Birliği İttifakı (AUR), parlamento seçimlerinde bu defa rekor düzeyde oy oranına ulaşarak mevcut iktidarın merkez sağ (PNL) ve merkez sol (PSD) unsurlarını hükümet kurabilecek oy oranının altında bırakabilir.[16]

Marcel Ciolacu

Devlet Başkanlığı seçimi konusunda ise durum demokratik açıdan biraz daha güvenli olup, merkez sol Sosyal Demokrat Parti (PSD) Başkan adayı ve mevcut Başbakan Marcel Ciolacu’nun yüzde 27-29 civarında destekle[17] açık farkla en güçlü aday olduğu gözükmektedir. Aşırı sağcı lider George Simion yüzde 18-20 destekle şimdilik favori aday olmasa da, Simion’un son dönemde oy oranında ciddi bir yükselme sağladığı anlaşılmaktadır. Liberal USR partisinin adayı Elena Lasconi de yüzde 14-17 destekle seçimde iddialı olabilecek bir diğer isimdir. NATO’da üst düzeyde görevlerde bulunmuş bağımsız aday Mircea Geoană da bu seçimde önemli destek görüp, yüzde 8-10 bandında oy alabilecek bir kişidir. Birkaç ay öncesine kadar anketlerde Ciolacu ile yarışan ve hatta önde gözüken[18] Geoană, anketlere göre son aylarda ise ciddi destek kaybına uğramıştır. 24 Kasım tarihinde yapılacak ilk turda hiçbir aday yüzde 50'nin üzerine oy toplayamazsa -ki böyle olacak gibi gözükmektedir- 8 Kasım tarihinde en yüksek oyu alan iki aday arasında ikinci tur yapılacaktır. Mevcut göstergeler Marcel Ciolacu'yu favori aday konumunda tutmaktadır. 

George Simion

Parlamento seçimlerinde ise merkez sol PSD’nin seçimi birinci sırada tamamlamasına tüm anketlerde[19] kesin gözüyle bakılmasına karşın, AUR partisinin yüzde 20’nin üzerinde destek düzeyine ulaşması durumunda, PSD’nin merkez güçlerle (PNL ve/veya USR) koalisyon kurması ve istikrarlı bir yönetim oluşturabilmesi kolay olmayabilir. Merkez sağ PNL’nin bu seçimde yüzde 20’nin altında kalması beklenirken, liberal USR’nin de yine yüzde 10’larda kalması anketlerde beklenmektedir. Bu nedenle, seçim sonrasında nasıl bir koalisyon formülünün oluşturulacağı merak konusudur.

Sonuç

2024 Devlet Başkanlığı ve parlamento seçimleri, Romanya’nın gidişatı açısından önemlidir. Zira ABD’nin Karadeniz’in Köstence Limanı yakınlarında Avrupa’nın en büyük NATO üssünü kurmaya başladığı Romanya, Karadeniz güvenliği açısından kritik bir devlet durumuna gelmiştir. Bu durum, NATO üyesi ama Rusya ile yakın ekonomik ilişkileri olan Türkiye açısından da kritik ehemmiyettedir.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ

 

DİPNOTLAR

[1] The World Fact Book, “Geography”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/romania/#geography.

[2] The World Fact Book, “People and Society”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/romania/#people-and-society.

[3] IMF, “GDP, current prices”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPD@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD.

[4] IMF, “GDP per capita, current prices”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/ROU/HUN.

[5] The World Fact Book, “People and Society”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/romania/#people-and-society.

[6] The World Fact Book, “People and Society”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/romania/#people-and-society.

[7] The World Fact Book, “People and Society”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/romania/#people-and-society.

[8] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Romanya”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/romanya-kunyesi.tr.mfa.

[9] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Romanya'nın Ekonomisi”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/romanya-ekonomisi.tr.mfa.

[10] A.g.e.

[11] A.g.e.

[12] İnsamer, “Romanya”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-romanya/.

[13] “Diktatör Çavuşesku ve Eşinin Kurşuna Dizilme Sahnesi”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=_xsctY4IFxQ.

[14] İnsamer, “Romanya”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-romanya/.

[15] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Romanya'nın Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/romanya-siyasi-gorunumu.tr.mfa.

[16] Euronews (2023), “Romania is facing crucial elections in 2024 - will the country put the rising far-right in power”, 28.11.2023, Erişim Tarihi: 20.11.2024, Erişim Adresi: https://www.euronews.com/2023/11/28/romania-is-facing-crucial-elections-in-2024-will-the-country-put-the-rising-far-right-in-p.

[17] Bakınız;

• https://hotnews.ro/nou-sondaj-privind-alegerile-prezidentiale-ciolacu-conduce-detasat-la-intentiile-de-vot-cu-ce-procente-sunt-creditati-ciuca-simion-si-lasconi-1832920
• https://www.romaniatv.net/exclusiv-sondaj-sociopol-finala-marcel-ciolacu-29-george-simion-21-nicolae-ciuca-are-abia-15_8605681.html
• https://bcs.com.ro/sondaj/barometru-politic-national-7-10-noiembrie-2024/

[18] Bakınız;

• https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/politica/sondaj-inscop-pentru-prezidentiale-geoana-ocupa-primul-loc-urmat-de-ciolacu-lasconi-si-sosoaca-cum-arata-scenariile-pentru-turul-ii-2848701
• https://60m.ro/sondaj-csps-aur-ocupa-primul-loc-in-intentia-de-vot-la-alegerile-europarlamentare-george-simion-favorit-la-prezidentiale/

[19] Bakınız;

• https://www.digi24.ro/alegeri-prezidentiale-2024/marcel-ciolacu-si-george-simion-in-turul-doi-la-prezidentiale-sondaj-comandat-de-usr-2968707
• https://www.b1tv.ro/politica/sondaj-marcel-ciolacu-si-nicolae-ciuca-intra-in-turul-2-la-alegerile-prezidentiale-psd-si-pnl-pe-primele-pozitii-la-parlamentare-1503970.html
• https://www.inscop.ro/wp-content/uploads/2024/10/23.10.24-Sondaj-INSCOP-LIBERTATEA.-Partea-a-III-a-Alegeri-Parlamentare.pdf

Évolution possible des relations turco-américaines dans la seconde ère Trump

La 60e élection présidentielle des États-Unis a été remportée par le candidat du parti républicain et le 45e président des États-Unis, l'homme d'affaires Donald Trump, qui a l'honneur et le succès d'être le 47e président des États-Unis pour la période 2025-2029 - à partir de janvier. L'élection de Trump, qui était en fait assez prévisible, a également été largement favorisée par le gouvernement turc et les structures de l'État. Le président turc Recep Tayyip Erdoğan avait déjà fait part de sa réaction au 46e président américain Joe Biden et à l'administration démocrate, qui ne lui ont même pas parlé au téléphone pendant des mois après son élection, puis ne l'ont pas invité à la Maison-Blanche pour le Sommet de la démocratie. Erdoğan, l'année dernière, a même décliné une invitation officielle de responsables américains à la dernière minute et a joué toutes ses cartes pour l'élection de Trump. En ce sens, Ankara sera sans doute beaucoup plus disposé et déterminé à surmonter certains problèmes avec Trump dans la nouvelle ère. Commentons maintenant les développements possibles sur la base de ces questions.

Contrairement aux administrations démocrates, le président élu républicain Donald Trump, qui préfère moins s'immiscer dans les affaires intérieures des États alliés, pourrait être moins critique à l'égard d'Ankara sur les questions intérieures de la Turquie au cours du nouveau mandat, à l'exception des questions qui sont importantes pour lui, comme la sécurité des Américains et le fait de ne pas alimenter l'anti-américanisme, de ne pas permettre les menaces à la sécurité d'Israël, de protéger la population non musulmane et de ne pas mettre d'obstacles aux libertés religieuses des chrétiens, etc. et cela pourrait conduire à un certain réchauffement des relations. Le fait que les deux dirigeants aiment le type de diplomatie des dirigeants avec des fondations institutionnelles plus faibles et tentent de présenter un profil présidentiel fort peut également les amener à avoir des atomes crochus l'un avec l'autre, ce qui peut être constaté dans le premier mandat de Trump en tant que président (2017-2021).

Une autre question importante concerne les ventes d'armes. Alors que la vente de F-16, que la Turquie a tenté d'obtenir en retardant l'adhésion de la Finlande et de la Suède à l'OTAN, ne s'est toujours pas concrétisée malgré les promesses faites à Ankara, l'administration Trump pourrait agir beaucoup plus rapidement et plus volontiers à cet égard et finaliser la vente d'avions de chasse à la Turquie. L'administration Trump pourrait également donner le feu vert à la réadmission de la Turquie au programme F-35 si la question du S-400, qui est considérée comme un problème pour la sécurité de l'OTAN, est résolue d'une manière ou d'une autre. Pour Trump, qui est arrivé au pouvoir avec l'objectif de revitaliser l'économie américaine, les ventes d'armes sont une question importante qui améliorera l'économie.

En ce qui concerne les groupes PYD/YPG affiliés au PKK en Syrie, que les États-Unis soutiennent depuis des années contre le régime d'Assad et ISIS/DAECH (l'État islamique en Irak et en Syrie), Trump pourrait ne pas permettre la mise en œuvre de politiques qui élimineraient complètement la présence kurde liée au terrorisme dans la région dans la mesure imaginée par Türkiye, mais il pourrait préférer le maintien de la présence militaire d'Ankara dans la région et un certain degré de réconciliation entre les deux alliés américains contre ISIS par le biais du dialogue. Pour Trump, la présence des forces armées turques, membre de l'OTAN, sur le terrain serait une situation avantageuse si elles agissent de concert avec les États-Unis, ce qui peut également être dit pour la présence de facto des forces armées turques dans le nord de Chypre. Toutefois, je dois ajouter que contrairement à la période 2017-2021, la politique étrangère américaine est désormais beaucoup plus proche des Chypriotes grecs, comme le prouve le récent accord de défense entre Washington et Nicosie.

Un autre facteur qui rend Trump attrayant pour la Turquie est son désir de mettre fin à la guerre entre la Russie et l'Ukraine. Étant donné que la Turquie n'a pas coupé ses liens économiques avec la Russie pendant toute la durée de la guerre, malgré toutes les pressions exercées par le monde occidental, une réconciliation entre les États-Unis et la Russie pourrait être un soulagement pour Ankara, qui entretient des relations commerciales, énergétiques et politiques intenses avec Moscou. Puisque cela permettrait également à l'administration Erdoğan d'améliorer son économie, qui souffre d'une forte inflation et de la dépréciation rapide de la livre turque, faciliter le commerce avec la Russie pourrait faire de Trump un bon président pour l'actuel gouvernement turc. Ce que les économistes hésitent à dire, c'est que les marchés internationaux réagissent encore aux signaux émis par les États-Unis en matière d'investissement.

Un autre facteur qui rend Trump attrayant pour la Turquie peut être le fait que la rhétorique et les actions de politique étrangère du président américain ciblent principalement des pays comme l'Iran et la Chine. Ankara, qui, malgré ses relations étroites avec l'Iran, peut également être positionnée comme un rival dans la politique régionale, pourrait accueillir favorablement l'escalade des tensions entre Trump et l'Iran, sachant qu'elle gagnera en importance dans les projections géopolitiques et les mouvements stratégiques dans la région. Si l'administration Erdoğan ne souhaite pas mettre en péril les bonnes relations politiques et économiques qu'elle entretient depuis peu avec la Chine, elle n'est pas forcément mécontente de l'escalade des tensions entre les États-Unis et la Chine et du fait que les responsables américains soulèvent la question des Turcs ouïghours ou du Turkestan oriental. En fait, la politique officielle d'Ankara est de protéger l'autonomie culturelle et les libertés religieuses des Turcs ouïghours, bien que cette question n'ait pas été beaucoup évoquée ces dernières années afin de ne pas perturber la Chine.

Le choix du secrétaire d'État de Trump est également une question importante, le nom du sénateur de Floride Marco Rubio étant fréquemment mentionné dans la presse américaine. Rubio est un faucon de la politique étrangère et n'est pas connu pour être pro-Turquie. Cela suggère qu'il serait irréaliste de s'attendre à un « printemps » dans les relations au cours du nouveau mandat.

En tout état de cause, il n'est pas encore réaliste de s'attendre à une amélioration rapide et à un nouveau printemps dans les relations turco-américaines. Les problèmes sont structurels et les relations sont tendues. Néanmoins, une nouvelle administration est toujours synonyme de nouvelle chance et nous espérons que les deux États ne manqueront pas cette opportunité. La question israélo-palestinienne sera le défi le plus difficile à relever pour les deux États. Dans le cas où les États-Unis continueraient à soutenir les politiques brutales d'Israël, il ne faut pas s'attendre à ce qu'Erdoğan reste silencieux, étant donné la montée des partis islamistes alternatifs en Türkiye (Nouveau parti du bien-être/YRP). Toutefois, si Trump présente un plan de paix raisonnable (par exemple, une version révisée du « l'affaire du siècle » (Deal of the Century ) et qu'Israël met fin à ses opérations militaires, il n'y aura peut-être pas de crise.

Prof. Ozan ÖRMECİ

UPA Podcast: Prof. Dr. Ozan Örmeci ile ABD-Çin Rekabeti

 

İstanbul Kent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (İngilizce) Bölümü Başkanı ve Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Kurucu Genel Koordinatörü Prof. Dr. Ozan Örmeci, 14 Kasım 2024 tarihinde Dr. Sina Kısacık ve Dr. Gamze Helvacıköylü ile birlikte yazdıkları yeni yayımlanan "U.S.-China Competition: A Power Transition" adlı yeni makalesinden yola çıkarak ABD-Çin büyük güç rekabeti ve diplomatik ilişkilerine dair görüşlerini içeren bir yayın paylaştı.

Possible Developments in Turkish-American Relations in the Second Trump Era

 

The 60th United States (U.S.) Presidential election was won by the Republican Party candidate and the 45th President of the United States, businessman Donald Trump, who has the honor and success of serving as the 47th President of the United States for the period 2025-2029 - starting in January. Trump's election, which was actually quite predictable, was also largely favored by the Turkish government and state structures. Turkish President Recep Tayyip Erdoğan had already made his reaction to the 46th U.S. President Joe Biden and the Democratic administration, who did not even speak to him on the phone for months after his election and then did not invite him to the White House for the Democracy Summit. Erdoğan, last year even declined an official invitation from American officials at last minute and played all his cards for Trump's election. In this sense, Ankara will undoubtedly be much more willing and determined to overcome some problems with Trump in the new era. Let us now comment on possible developments based on these issues.

Unlike Democratic administrations, Republican President-elect Donald Trump, who prefers to interfere less in the domestic affairs of allied states, may be less critical of Ankara on Türkiye's domestic issues in the new term, except for issues that are important to him, such as the security of Americans and not fueling anti-Americanism, not allowing threats to Israel's security, protecting the non-Muslim population and not putting obstacles to the religious freedoms of Christians, etc., and this may lead to some warming in relations. The fact that both leaders like the kind of leader diplomacy with weaker institutional foundations and try to present a strong Presidential profile may also cause them to have chemistry with each other, which can be traced in Trump's first term as President (2017-2021).

Another important issue concerns arms sales. While the sale of F-16s, which Türkiye has been trying to secure by delaying Finland and Sweden's membership in NATO, has not still materialized despite promises given to Ankara, the Trump administration may act much faster and more willingly in this regard and finalize the sale of fighter jets to Türkiye. The Trump administration may also give the green light for Türkiye's readmission to the F-35 program if the S-400 issue, which is seen as objectionable for NATO security, is somehow resolved. For Trump, who came to power with the goal of revitalizing the American economy, arms sales are an important issue that will improve the economy.

As for the PKK-affiliated PYD/YPG groups in Syria, which the U.S. has been supporting for years against the Assad regime and ISIS (Islamic State), Trump may not allow policies to be implemented that would completely eliminate the terrorist-linked Kurdish presence in the region to the extent imagined by Türkiye, but he may prefer Ankara's continued military presence in the region and a certain degree of reconciliation between the two American allies against ISIS through dialogue. For Trump, the presence of the Turkish Armed Forces (TAF), a NATO member, on the ground would be an advantageous situation if they act in concert with the U.S. This can also be said for the Turkish Armed Forces' de facto presence in northern Cyprus. However, I should add that unlike 2017-2021 period, now U.S. foreign policy is much more closer to Greek Cypriots as proven by the recent defense agreement between Washington and Nicosia. 

Another factor that makes Trump attractive for Türkiye is his desire to end the Russia-Ukraine War. Given that Türkiye has not cut its economic ties with Russia throughout the war, despite all the pressure from the Western world, a U.S.-Russia reconciliation could be a relief for Ankara, which has intensive commercial, energy, and political relations with Moscow. Since this would also allow the Erdoğan administration to improve its economy, which is suffering from high inflation and the rapid depreciation of the Turkish lira, facilitating trade with Russia could make Trump a good President for the current Turkish government. What economists are reluctant to say is that international markets still respond to signals from the U.S. when it comes to investment.

Another factor that makes Trump attractive for Türkiye may be the fact that the U.S. President's foreign policy rhetoric and actions mostly target countries such as Iran and China. Ankara, which, despite its close relations with Iran, can also be positioned as a rival in regional politics, may welcome Trump's escalation of tensions with Iran, knowing that it will gain importance in geopolitical projections and strategic moves in the region. While the Erdoğan administration will not want to jeopardize the recently good political and economic relations with China, it may not be unhappy with the escalation of tensions between the U.S. and China and the raising of the Uyghur Turks or East Turkestan issue by American officials. In fact, Ankara's official policy is to protect the cultural autonomy and religious freedoms of the Uyghur Turks, although this issue has not been brought up much in recent years in order not to disturb China.

The choice of Trump's Secretary of State is also an important issue, with Florida Senator Marco Rubio's name being frequently mentioned in the American press. Rubio is a foreign policy hawk and is not known to be pro-Türkiye. This suggests that it would be unrealistic to expect a “spring” in relations in the new term. 

In any case, it is not yet realistic to expect a rapid improvement and a new spring in Turkish-American relations. The problems are structural and relations are frayed. Nevertheless, a new administration always means a new chance and we hope that the two states will not miss this opportunity. The Israeli-Palestinian issue will be the most difficult challenge for the two states. In the event of continued U.S. support for Israel's brutal policies, Erdoğan should not be expected to remain silent, given the rise of alternative Islamist parties in Türkiye (the New Welfare Party/YRP). However, if Trump comes with a reasonable peace plan (e.g. a revised version of the Deal of the Century) and Israel halts its military operations, there may be no crisis.

Prof. Ozan ÖRMECİ

Doç. Dr. Senem Çevik Mülakatı: Donald Trump'ın Zaferi ve Seçimlerin ABD'deki Yankıları

Doç. Dr. Senem Çevik kamu diplomasisi ve stratejik iletişim alanında çalışmaktadır. Araştırmaları kimlik, iletişim ve politik psikoloji ekseninde olup, çalışmaları Middle East Critique, International Journal of Applied Psychoanalytical Studies, Caucasus Survey, Southeast European and Black Sea Studies, Global Media and Communication ve Turkish Studies gibi dergilerde yayınlanmıştır. Alanında ilk uluslararası yayın olan Turkey’s Public Diplomacy (Palgrave MacMillan, 2015) kitabının eş editörüdür. Kaliforniya Üniversitesi Irvine kampüsü ve Los Angeles kampüsünde uluslararası çalışmalar bölümünde ders vermiştir. Aynı zamanda Olive Tree Initiative adlı diyalog geliştirme programının University of California Los Angeles akademik koordinatörlüğünü üstlenmiştir. Halen Woodbury Üniversitesi media çalışmaları bölümünde öğretim görevlisidir ve toplumlararası çatışma çözümü projelerinde aktif olarak yer almakta, müzik ve gastro diplomasi alanlarında çeşitli projeler üretmektedir.