August Landmesser

24 Mayıs 1910 doğumlu ve muhtemelen Şubat 1944’te hayatını kaybetmiş olan Alman tershane işçisi August Landmesser, ölümünden yıllar sonra ortaya çıkan ve geçtiğimiz aylarda sosyal medyada binlerce defa paylaşılarak tekrar gündeme oturan fotoğrafıyla tarihe geçmiş bir isimdir.

Landmesser’i bu derece önemli kılan olay ise, Nazilerin iktidarını perçinlediği ve hızla toplumu dönüştürmeye başladığı 1936 yılında gerçekleşen Horst Wessel adlı geminin suya indirilmesi töreni sırasında coşkulu kalabalık içerisinde Nazi selamı vermeyi reddetmesi ve bu anın bir fotoğraf karesi ile tüm insanlığa mal olmasıdır. Aslında 1931 yılında iş bulmak amacıyla Nazi Partisi’ne zorla üye yaptırılan Landmesser, 1935 yılında Irma Eckler adlı bir Alman Yahudisi bayanla evlenmiş ve Nazi hükümetinin eşinin mensubu olduğu Yahudi cemaatine yönelik politikalarından rahatsız olarak bir süre sonra partiden ayrılmıştır. 1936 yılındaki törenlerde Landmesser’in yüzündeki kendinden emin ve müstehzi bakışın sırrı da burada yatmaktadır. Nitekim 1935 yılında ilk kızı Ingrid dünyaya gelen Landmesser, 1937 yılında Danimarka’ya kaçmaya çalışırken yakalanmış ve eşinin ikinci kızlarına hamile olduğu ortaya çıkınca, “Ari ırkı kirletmek” suçuyla tutuklanmıştır. Landmesser’in eşi Irma Eckler 1938’de tutuklanmış ve hapse gönderilmiş, büyük kızı Ingrid anneannesinin yanına gönderilmiş, küçük kızı Irene ise önce yetimhaneye, sonra da bir aileye üvey evlat olarak verilmiştir. 19 Ocak 1941’de hapishaneden salıverilen Landmesser, 1944 yılına kadar bir taşıma firmasında kamyon şoförü olarak çalışmış, 1944 yılında ise Nazi Ordusu’nun Kuzey Afrika’daki askeri birliklerine katılmaya zorlanmıştır. Bu dönemde Landmesser ortadan kaybolmuş ve büyük olasılıkla Nazilerce öldürülmüştür.

Landmesser’in kızlarından Irene’in 1996 yılında yazdığı kitapla hikayesi gündeme gelen Landmesser, tarihe cesareti ve ırkçılık karşıtı doğru duruşunu yansıtan o efsanevi pozuyla bir daha unutulmamak üzere kalıcı bir iz bırakmayı bırakmıştır. Ruhu şad olsun...

Dr. Ozan Örmeci