21. Yüzyılda ABD-Çin Rekabeti

21. yüzyılın dış politikadaki en önemli konusu kuşkusuz Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki liderlik mücadelesi olacaktır.

Polonya asıllı Amerikalı siyaset bilimci Profesör George Modelski tarafından geliştirilen başat güç (dominant power) kuramına göre; 15. yüzyıldan itibaren dünya tarihi, belirli devletlerin belirli süreler boyunca başat güç konumuna yükselmeleri ve sonra bu statülerinden düşmeleri zinciri içinde bugüne doğru akmaktadır. Bu başat güç konumuna yükseliş ve düşüş kabaca onlarca hatta yüzlerce yıllık sürelerle olmaktadır. Belirli bir devlet yükselerek dünya denizlerinde egemen duruma geçmekte ve böylelikle okyanuslara yani ticarete egemen olarak başat güç haline gelmektedir. Bu süreç sonrasında başka bir güç (challenger) ortaya çıkmakta ve ikisi arasında yaşanan çatışmanın galibi ya da bu çatışmadan yararlanarak yükselen üçüncü bir taraf yeni başat gücün kim olacağını ortaya koymaktadır. Bu kurama göre 15 ve 16. yüzyıllar önce Portekiz, sonra İspanya’nın, 17. yüzyıl Hollanda’nın, 18. yüzyıl Fransa’nın, 19. yüzyıl ise İngiltere’nin denizlere egemen olarak başat güç olduğu dönemlerdir. Modelski’nin kuramında 20. yüzyıl İngiltere’ye karşı Almanya’nın ortaya çıktığı ve bu ikisinin birbirini zayıflatmasından yararlanan üçüncü aktör konumundaki ABD’nin başat güç haline geldiği dönemdir. 2. Dünya Savaşı sonrası süper güç haline gelen ABD ise 1950’den sonra kendisine meydan okuyan diğer bir süper güç adayı olan SSCB ile mücadele etmiş, ancak komünizmin yıkılmasıyla konumunu korumayı başarmıştır. 2000’lerden bu yana ABD ile Çin arasında yeni bir başat güç olma mücadelesinin başladığı söylenmektedir. Bu mücadeleden galip çıkan ülkenin ya da bu mücadele sayesinde güçlenen üçüncü bir ülkenin 21. yüzyılın süper gücü olacağı iddia edilmektedir.

İşte bu konuda yaptığım araştırmaları dinleyicilerle paylaşacağım ve oldukça faydalı geçeceğini düşündüğüm “21. Yüzyılda ABD-Çin Rekabeti” adlı konferansım bu Çarşamba günü (18 Nisan 2012) saat 13.30’da Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Rektörlük Büyük Salon’unda gerçekleşecektir. Tüm meraklıları bekliyorum. Sevgiler.

Dr. Ozan Örmeci