Dün (10 Nisan 2022)
yapılan 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci turunda anketlerin gösterdiği
sonuçlar büyük ölçüde doğrulandı ve sandıktan sürpriz çıkmadı. İkinci tura, mevcut
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile aşırı sağcı kabul edilen Ulusal Birlik
Partisi (Rassemblement National) lideri Marine Le Pen kaldılar. Bu
yazıda, 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci turu sonuçlarını
yorumlayacağım.
2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı
seçimleri birinci tur yarışı hakkında ilk söylenmesi gereken, seçime katılım
oranının korkulduğu kadar düşük olmaması ve yüzde 75 civarında katılım
sayesinde halkın görüşlerinin siyasi tabloya yansıtıldığı başarılı ve sorunsuz
bir seçim sürecinin gerçekleştirilmesi oldu.[1] Bu anlamda, krizde olduğu
iddia edilen Fransa demokrasisinde halk tarafından sandığa duyulan güven bir
kez daha teyit edilmiş oldu. Yüzde 74,86’lık seçime katılım oranı, 2017 (yüzde
77,8), 2012 (yüzde 79,5) ve 2007 (yüzde 83,8) seçimlerine göre düşük kalsa da, yüzde
71,6 katılım olan 2002 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini geçmeyi başardı.[2]
Seçim sonuçları, Fransa’da
merkez sol ve merkez sağın kaybolmaya yüz tuttuğunu ve artık siyasi mücadelenin
büyük ölçüde “merkez” (Macron) ile “popülist sağ” (Le Pen)
arasında geçeceğini teyit etti. Anketlerin doğruladığı şekilde, Cumhurbaşkanı
Macron, birinci turu yüzde 27,6 oyla birinci sırada tamamladı. Rusya-Ukrayna
Savaşı öncesinde Avrupa Birliği (AB) Konseyi Dönem Başkanı olarak gösterdiği
aktif tavır ve politikalarla bir ara halk desteği yüzde 30’ları aşan Macron, seçim
kampanyası dönemini ise oldukça sönük ve sessiz geçirdi ve iç politik meseleler
ve seçim kampanyasından ziyade dış politikayla ilgilenmeyi tercih etti. Bunun
da etkisiyle olsa gerek, Macron’un ilk turdaki halk desteği yüzde 27-28
seviyesine geriledi. Buna karşın, Macron, AB yanlısı ve serbest piyasa ekonomisi
taraftarı Fransa siyasetinin merkezini sağ ve sol olarak birleştirerek güçlü
konumunu korumayı başardı. Macron’un 2017 seçimlerinde ilk turda yalnızca yüzde
24 oy alabildiğini de bu noktada hatırlamak gerekir.
Birinci tur sonuçları[3]
İlk turu yüzde 23,41
destekle ikinci sırada tamamlayan Marine Le Pen ise, Fransa’da merkezin
politikalarından rahatsız olan popülist sağın en başarılı temsilcisi olarak
siyasi yükselişini sürdürmeyi başardı. Nitekim 2017 seçimleri ilk turunda yüzde
21,3 oy alan Le Pen, aşırı sağda Eric Zemmour gibi bir popüler bir adayın
oylarını bölmesine rağmen, yüzde 23,41 oyla kısmi bir oy artışı sağlamayı
başardı. Zemmour’un oyları da Le Pen hanesine yazılırsa, Fransa’da popülist
sağın artık yüzde 30-31 gibi yüksek bir desteğe ulaşmayı başardığı iddia edilebilir.
Seçimde atak yapmayı başaran
bir diğer isim ise, 2017 seçimlerinde yüzde 19,6 oyda kalan aşırı sol La
France Insoumise (Boyun Eğmeyen Fransa) partisi lideri Jean-Luc Mélenchon oldu.
Mélenchon, solun güçlü adayı olarak merkez solun da desteğiyle yüzde 20 bandını
aştı ve yüzde 21,96 gibi yüksek bir oy oranına ulaştı. Mélenchon, bu istikrarlı
çıkışını sürdürebilirse, Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk kez aşırı sol
bir aday ileride ikinci tura kalabilir. Mélenchon seçmenlerinin ikinci turda ne
yapacakları ise büyük ölçüde seçimin sonucunu belirleyecek. Her ne kadar
Mélenchon seçmenleri aşırı sol eğilimli olsalar da, Cumhurbaşkanı Macron’un
liberal reformlarına tepki olarak bir bölümünün Marine Le Pen’e de oy vermeleri
bekleniyor.
Seçim öncesinde bazı anketlerde
bir ara yüzde 20’lere yaklaşan Eric Zemmour ise yüzde 7,05 oy alarak beklentilerin
altında kaldı. Benzer şekilde, Cumhuriyetçiler (Les Républicains)
partisi adayı Valerie Pécresse (yüzde 4,79) ve Sosyalist Parti (PS) adayı Anne Hidalgo
da (yüzde 1,74) yüksek beklentilerin altında kaldılar ve ilk turda açık farkla
elendiler. İkinci turda, bu üç önemli adaydan Zemmour seçmenlerinin Le Pen’e, Pécresse
ve Hidalgo seçmenlerinin ise Macron’a oy vermeleri bekleniyor.
Fransa’da, gözler, şimdi
24 Nisan’da yapılacak olan ikinci tur seçimine çevrilmiş durumda. Bu seçimde
yarışacak olan Emmanuel Macron ile Marine Le Pen’in önümüzdeki günlerde bir
televizyon tartışmasında bir araya gelmeleri bekleniyor. 2017 seçimleri
öncesinde, Macron, tartışma programlarında Le Pen’e üstünlük sağlamayı
başarmıştı. Ancak bu seçim öncesinde Macron ile Le Pen, ayrı ayrı olarak
katıldıkları “Les 8 candidats face aux françaises” programı[4] dışında henüz bir yayına
katılmadılar.
Nisan ayı başlarında
yapılan anketler incelendiğinde, Macron’un ikinci turda Le Pen’e karşı daha
şanslı olduğu, ancak bu defa 2017 seçimlerindeki gibi açık farkla (yüzde 66,1
oya karşı yüzde 33,9) zafere ulaşamayacağı görülüyor. ELABE tarafından 7-8
Nisan 2022 tarihinde yapılan bir ankete göre, ikinci turda Macron’un Le Pen’e
üstünlüğü yalnızca 2 puan (yüzde 51’e yüzde 49) düzeyinde kalacak.[5] Harris Interactive de,
yine 7-8 Nisan 2022 tarihli çalışmasında Macron’un yüzde 51,5 oya karşı yüzde 48,5
oyla üstün geleceğini öngörüyor.[6] Seçime katılım oranı ve
anketlerin hata payı da düşünüldüğünde, aşırı sağın adayı Marine Le Pen’in
Fransa tarihinde ilk defa Cumhurbaşkanı seçilmek için bu kadar ciddi bir şansa
sahip olduğu anlaşılıyor. Bu da, Cumhuriyetçi geleneğin güçlü kabul edildiği
Fransa’da son yıllarda siyasi değerlerin büyük bir erozyona uğradığını ve aşırı
sağın artık merkeze oturduğunu ispat ediyor. Bu durum ise, hem Fransa demokrasisi,
hem de AB’nin geleceği adına çok riskli bir gelişme. Bu nedenle, Fransız
seçmenlerin tehlikeyi görüp sandığa gitmemesi veya Macron’un tartışma programlarında
zayıf kalması durumunda, Le Pen’in Fransa Cumhurbaşkanı olabileceğini belirtmekte
fayda var.
Sonuç olarak, Fransa’daki
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden beklenen sonuçlar çıksa da, Fransa’da merkez sağ
ve merkez solun erimesi karşısında LREM (Cumhuriyet Yürüyüşü) partisi ve Macron
önderliğinde yeni bir merkezin güçlü şekilde inşa edilmesi gerekliliği ortaya
çıkıyor. Korkulan olur da Le Pen seçilirse ise, nelerin olabileceğini öngörmek
gerçekten kolay değil… Ancak AB, Müslümanlar ve göçmenler için daha zor koşulların oluşabileceği yadsınamaz bir gerçek.
Doç. Dr. Ozan
ÖRMECİ
Kapak Fotoğrafı: Le
Figaro
KAYNAKÇA
·
Kirby,
Paul (2022), “French elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC,
11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
·
Le Monde (2022), “Résultats de l’élection
présidentielle 2022 en direct : Macron et Le Pen qualifiés pour le second tour,
l’équipe de Mélenchon a acté sa défaite”, 11.04.2022, Erişim Tarihi:
11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lemonde.fr/politique/live/2022/04/11/resultats-de-la-presidentielle-2022-en-direct-emmanuel-macron-et-marine-le-pen-qualifies-pour-le-second-tour_6121587_823448.html.
· Maillot, Hugues (2022),
“DIRECT - Présidentielle 2022 : le duel Macron-Le Pen s'annonce serré”, Le Figaro,
11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lefigaro.fr/elections/presidentielles/direct-presidentielle-2022-le-duel-macron-le-pen-s-annonce-serre-20220411.
[1] Paul Kirby (2022), “French
elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC, 11.04.2022,
Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
[2] Hugues Maillot (2022),
“DIRECT - Présidentielle 2022 : le duel Macron-Le Pen s'annonce serré”, Le Figaro,
11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lefigaro.fr/elections/presidentielles/direct-presidentielle-2022-le-duel-macron-le-pen-s-annonce-serre-20220411.
[3] Paul Kirby (2022), “French
elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC, 11.04.2022,
Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder