2020 Fransa Belediye Seçimleri

Fransa, 2020 yılına seçimle giriyor… Ülkede yaklaşık 35.000 civarındaki komünün Belediye Meclisleri ve Belediye Başkanlarını belirlemek için organize edilen seçim, 15 ve 22 Mart 2020 tarihlerinde yapılacak.[1] İki turlu olarak yapılacak seçimde, ilk turda yüzde 50’nin üzerinde oy alan adaylar doğrudan seçilebilirken, bunun olmaması durumunda en çok oy alan iki aday ikinci turda yarışacaklar. Fransa’da her 6 yılda bir düzenlenen belediye seçimleri, hem farklı siyasal partilerin yerel yönetimlerde güç elde etme mücadelesine sahne oluyor, hem de ülke genelinde Cumhurbaşkanı ve iktidar partisine olan desteği ölçmek bağlamında önemli bir test işlevi görüyor. Yaklaşık 47 milyon kayıtlı seçmenin oy kullanabileceği seçimler, Cumhurbaşkanı Macron’un son aylarda düşen halk desteğinin halen ne ölçüde etkili olduğunun görülmesi açısından büyük önem taşıyacak. Ayrıca Paris Belediye Başkanlığı seçimi de oldukça renkli ve heyecanlı geçecek gibi gözüküyor.

Ülkedeki son belediye seçimleri 23 ve 30 Mart 2014 tarihlerinde yapılmıştı. O seçimlerde, genel oy oranına bakıldığında, merkez sağ UMP-Halk Hareketi Birliği yüzde 48 civarında oyla ilk parti olmuş, merkez sol PS-Sosyalist Parti de yüzde 43 civarında oyla ikinci sırada yer almıştı. Aşırı sağ olarak nitelendirilen sağ popülist Ulusal Cephe (FN) ise yüzde 7 civarında oyda kalmıştı. Bu seçimler sonucunda başkent Paris’i PS’li Anne Hidalgo kazanırken, ülkenin diğer büyük şehirleri Marsilya’da UMP’li Jean-Claude Gaudin ve Lyon’da PS’li Gérard Collomb seçimi kazanarak Belediye Başkanı olmuşlardı. Ancak o günlerde merkez sol ve merkez sağda iki partinin (PS ve UMP) ana akım siyaseti oluşturduğu ve Cumhurbaşkanlığını PS’li François Hollande’ın sürdürdüğü Fransa’da, şimdilerde -2017’den bu yana siyasette yaşanan altüst oluş nedeniyle- herşey oldukça değişmiş durumda. Öyle ki, o dönemin iki büyük ve yüksek oy alan partisi son yıllarda oldukça güçsüz durumdayken, 2017’de PS’den ayrılarak Cumhuriyet Yürüyüşü (LREM) partisini kuran ve sürpriz bir şekilde Cumhurbaşkanı seçilen Emmanuel Macron, son 3 yıldır Fransa siyasetini adeta tek başına domine ediyor. Ancak Macron’un liberal ekonomik reformlarının yarattığı tepkiler de, bir yılı aşkın bir süredir Sarı Yelekliler (Gilet Jaunes) hareketi ve genel grev dalgası gibi ciddi halk tepkilerine neden oluyor. Siyasetteki alternatifsizlik nedeniyle bu tepkiler henüz siyasi parti temelinde güçlü bir akım haline gelemese de, sağ popülist Marine Le Pen ve partisi Ulusal Birleşme’nin (RN-Rassemblement National) ulusal siyasetteki kayda değer gücü ve Macron’a ilk alternatif olma özelliği halen devam ediyor. Bir ara sürpriz bir çıkış gerçekleştiren sol popülist Jean-Luc Mélenchon ve partisi Boyun Eğmeyen Fransa (La France Insoumise) ise, son dönemde düşüşe geçmiş gibi gözüküyor. PS, François Hollande sonrasında bir anda irtifa kaybederken, UMP de Cumhuriyetçiler (LR-Les Républicains) adıyla ve birçok farklı ve yeni siyasi liderle henüz başarı şansı yakalayamamış gibi gözüküyor. Eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin (2012-2017) kurduğu merkez sağ çizgideki parti, Laurent Wauquiez ve Guillaume Peltier gibi genç liderlerle istediği çıkışı henüz gerçekleştiremezken, 2017 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine parti adına ve favori aday olarak giren François Fillon’un ilk turda elenmesi skandalı da hafızalardan çıkmamış gibi gözüküyor. Parti, seçimler öncesinde Christian Jacob’u yeni lideri olarak seçerken, Sarkozy’nin bir kez daha partinin başına geçmesi konusunda ciddi talepler olduğunu da bu noktada belirtmek gerekiyor. 2010 yılında kurulan sol çevreci EELV-Avrupa Ekolojisi-Yeşiller (Europe Écologie-Les Verts) partisi ise, David Cormand liderliğinde istikrarlı yükselişini sürdürüyor. Öyle ki, 2019 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yüzde 13,48 oyla -yüzde 23,34 oy alan RN ve yüzde 22,42 oy alan LREM’in ardından- üçüncü parti olan EELV, son yapılan anketlere göre PS ile yaptığı seçim ittifakı neticesinde, ülke genelindeki oy oranı anlamında seçimi ikinci sırada tamamlayacak.

Bu noktada, seçim öncesinde kurulan ittifakları da açıklamak gerekiyor. Cumhurbaşkanı Macron ve partisi LREM, seçime daha önceki seçimlerde de olduğu gibi liberal MoDem (Demokrat Hareket) ile birlikte girerken, işlerin son yıllarda pek iyi gitmediği PS de, akıllıca bir hareketle, seçim öncesinde çıkıştaki çevreci EELV ile birlikte hareket ediyor. Anketler incelendiğinde[2]; LREM’in yüzde 27 gibi bir oyla seçimi ilk sırada tamamlayacağı, PS-EELV’nin yüzde 19’la ikinci olacağı, Cumhuriyetçiler’in (LR) yüzde 18’le seçimi üçüncü bitireceği, RN’nin yüzde 13’le ancak dördüncü olacağı (ancak ulusal siyasette Marine Le Pen’in gücü devam etmektedir) ve Boyun Eğmeyen Fransa’nın da yüzde 9 civarında oy alacağı öngörülüyor. Bu tabloya bakıldığında, Cumhurbaşkanı Macron açısından işlerin halen iyi gittiğini söylemek mümkün. Ancak duruma önemli şehirlerin Belediye Başkanlıkları açısından baktığımızda, çok daha karmaşık bir tablo karşımıza çıkıyor.

Anne Hidalgo-Benjamin Griveaux-Cedric Villani

Örneğin, başkent Paris’te, Cumhurbaşkanı Macron ve partisinin adayı olan ve Macron’un en güvendiği isim olarak belirtilen genç siyasetçi Benjamin Griveaux, 2017’de Macron’un milletvekili olmasını sağladığı çılgın matematikçi ve “celebrity” Cedric Villani’nin de kendi başına aday olması nedeniyle seçimi kazanamama riski yaşıyor. Ekoloji ve eğitim ağırlıklı bir program hazırlayan Villani, Cumhurbaşkanı Macron ve partisinin planlarını bozma yönünde kararlı adımlar atıyor. Zira seçimi kendisi kazanamasa bile, Villani’nin adaylığı nedeniyle, Komünist Parti ve radikal solun da desteklediği mevcut Belediye Başkanı -PS’li- Anne Hidalgo’nun seçimi kazanma şansı giderek artıyor. Paris’te Cumhuriyetçilerin de Sarkozy döneminin Adalet Bakanı ve medyatik bir siyasetçi olan Rachida Dati’yi aday gösterdiğini bu noktada hatırlatmak lazım. Ancak seçim her şekilde ikinci turda sonuçlanacağı için, Villani’nin adaylığı Macron’un ve Griveaux’nun planlarını bozmayabilir. Anketlere göre, olası bir Griveaux-Hidalgo ikinci turunda ise, seçimi az farkla (yüzde 51’e yüzde 40) Anne Hidalgo kazanacak.[3] LREM’in köklü bir parti olmadığı ve Cumhurbaşkanı Macron’a yönelik tepkilerin son dönemde arttığı da düşünülürse; Villani’nin ilk turda sürpriz bir atak yaparak ilk ikiye girmesi, Rachida Dati’nin Griveaux-Villani rekabetinde aradan sıyrılarak ikinci aday haline gelmesi veya ilk turu Villani'nin adaylığı nedeniyle büyük olasılıkla ilk sırada tamamlayarak daha da güçlenecek olan Anne Hidalgo’nun seçimi kazanması kesinlikle sürpriz olmaz. Dolayısıyla, Paris’te, birçok farklı ihtimalin olduğu son derece heyecanlı ve zorlu bir yarış bizleri bekliyor. Ancak şu an için gözüken, Anne Hidalgo’nun daha şanslı olduğu… Diğer büyük şehirlere göz atmak gerekirse; Marsilya’da LR adayı Martine Vassal, Lyon’da LREM adayı Gérard Collomb, Nice’te LR adayı Christian Estrosi ve Toulouse’da yine LR adayı Jean-Luc Moudenc, anketlerde öne çıkan isimler olarak gösteriliyorlar. Bu da, anketlerde genel oy toplamında geride gözüken LR'nin, yerel siyasette gücünü koruduğunu ve hatta arttırdığını düşündürüyor.

Sonuç olarak, ulusal siyasette alternatifsizlik nedeniyle Cumhurbaşkanı Macron ve partisi LREM’in üstünlüğü devam etse de, belediye seçimlerinde LREM’in büyük bir başarı göstermesinin beklenmemesi, Macron’un partisini kurumsallaştırması, ideolojisini daha belirgin hale getirmesi ve ekonomik sorunlar nedeniyle oluşan tepkileri çözmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Macron’un adayının Paris’i kazanamaması ise, kuşkusuz, hem Cumhurbaşkanı’nın prestijini azaltacak, hem de seçimi Hidalgo'nun kazanması durumunda, Sosyalist Parti’ye -2017 sonrasında Macron ve partisine kaptırdıkları- merkez ve merkez soldaki seçmenleri yeniden kazanmak için mücadele azmi ve gücü aşılayacaktır.

Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

[1]  Bu konuda France24 kanalında yayınlanan bir program için; https://www.france24.com/en/20200130-macron-s-party-faces-uphill-battle-in-upcoming-mayoral-races.
[2] Bakınız; https://harris-interactive.fr/wp-content/uploads/sites/6/2018/06/Rapport_Harris-Intentions_de_vote_pour_les_elections_municipales_2020.pdf. (5. sayfada verilerin özetini bulmak mümkün)
[3] Bakınız; https://www.lopinion.fr/edition/politique/municipales-a-paris-match-griveaux-villani-est-installe-192025.