Ozan Örmeci Makaleler (Ozan Örmeci Articles): Birleşik Krallık’ta Yeni Bir Siyasi Parti Kuruldu: Change UK (Birleşik Krallık Değişim Partisi)

Giriş

Brexit tartışmalarının ve belirsizliğinin halen sürdüğü Birleşik Krallık’ta, geçtiğimiz günlerde yeni bir siyasi parti doğdu. 2019 yılı Şubat ayında “The Independent Group-TIG” (Bağımsız Grup) adıyla İngiliz İşçi Partisi’nden (Labour Party) istifa eden birkaç milletvekili tarafından başlatılan yeni hareket, Nisan ayında “Change UK-The Independent Group” (Birleşik Krallık Değişim Partisi-Bağımsız Grup) adıyla bir siyasi parti olarak resmen kuruldu.[1] Şimdilerde, bazı akademik analizlerde[2], bu partinin iki partili sistemin yakın tarihe kadar muntazam bir şekilde işlediği Birleşik Krallık’ta çok partili sisteme dönüşümü sağlayıp sağlayamayacağı bile tartışılıyor. Partinin, bu hafta yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerine de 70 adayıyla katılacağı ifade ediliyor.[3] Ben de, bu yazıda, Change UK yani Birleşik Krallık Değişim Partisi’nin kurulma sürecini özetleyecek ve bu partinin potansiyeli hakkında bazı görüşlerimi paylaşacağım.

‘Change UK’ Nasıl Kuruldu?

İngiliz İşçi Partisi’nin sosyalist ve aktivist lider Jeremy Corbyn liderliğinde Muhafazakâr Parti (Conservative Party) hükümetlerine yönelik geliştirdiği muhalefet tarzı ve partinin Brexit sürecindeki tepkisizliğinden ve antisemitizm eleştirilerinden rahatsızlık duyduğunu ifade eden 7 İşçi Partili milletvekili (Luciana Berger, Ann Coffey, Mike Gapes, Chris Leslie, Gavin Shuker, Angela Smith ve Chuka Umunna), 18 Şubat 2019 tarihinde partilerinden istifa ederek, “The Independent Group-TIG” (Bağımsız Grup) adıyla yeni bir siyasi hareket başlatmışlardır. Hareket, Nisan ayında Change UK-The Independent Group” (Birleşik Krallık Değişim Partisi-Bağımsız Grup) adıyla partileşme sürecini de başlatmıştır. Partilerinden istifa nedenleri sorulduğunda, Luciana Berger, İşçi Partisi’nin giderek antisemitik bir kurumsal yapıya dönüşmeye başladığını ve artık partisinden utandığını belirtmiştir.[4] Parti kurucularından Chris Leslie, partisinin Jeremy Corbyn liderliğinde “aşırı solun makineleşmiş siyaseti tarafından kaçırıldığı”nı söylemiş, Mike Gapes de “İşçi Partisi’nin günümüzde birçoklarınca antisemitik ve ırkçı bir parti olarak algılandığı”nı ve “Parti liderliğinin Brexit sürecini kolaylaştırdığını” açıklamıştır.[5] İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn ise, 2017 seçimlerinde 1945 seçimlerinden beri en yüksek oy artışını gerçekleştiren ve milyonlarca insanın oyunu almayı başaran partisinden ayrılan milletvekilleri nedeniyle hayalkırıklığı yaşadığını açıklamıştır.[6] Partinin önemli isimlerinden Ed Miliband ve Londra Belediye Başkanı Sadiq Khan da harekete destek vermemiş ve arkadaşlarının yeni bir parti kurmasından üzüntü duyduklarını belirtmişlerdir.[7] Twitter gibi sosyal medya platformlarında ise, İşçi Partisi’ne yakın çevrelerden eski milletvekillerine yönelik çok sert eleştiriler yapılmıştır. Özellikle “Young Labour” resmi Twitter hesabından yapılan bir paylaşımda[8] kullanılan “korkak” ve “hain” vurguları, demokratik siyaseti aşan bir görünüm arz etmiş ve Britanya demokrasisi adına endişelere neden olmuştur.[9]

Change UK kurucuları

İngiltere’deki köklü partilerden biri olan İşçi Partisi’nden ayrılan küçük bir grup tarafından kurulan bu yeni parti, ilk günden itibaren, 1981 yılında yine Labour’dan ayrılan 4 milletvekili (Çin tarihine referansla Gang of Four-Dörtlü Çete olarak adlandırılan)[10] tarafından kurulan ve siyasi arenada kayda değer bir başarı elde edemeyen Sosyal Demokrat Parti’ye (Social Democratic Party-SDP)[11] benzetilmiş ve “Gang of Seven” (Yedili Çete) olarak adlandırılmıştır.[12] Buna karşın, parti, milletvekili sayısını daha şimdiden 11’e çıkarmayı başarmıştır.[13] Partiye sonradan katılan milletvekilleri ise, İşçi Partisi’nden Joan Ryan ve Muhafazakâr Parti’den Anna Soubry, Heidi Allen ve Sarah Wollaston olmuştur.[14] Bu süreçte İşçi Partisi’nden ayrılan ancak henüz Değişim Partisi’ne katılmayan Labour milletvekili Ian Austin de ilerleyen süreçte bu partiye katılabilir. Bu sayede, parti, kısa sürede Avam Kamarası’ndaki en büyük siyasi gruplardan biri (Muhafazakâr Parti, İşçi Partisi ve İskoç Ulusal Partisi-SNP’den sonra -Liberal Demokratlarla birlikte- dördüncü en büyük grup) haline gelmiştir.[15] Partinin liderliğini -geçici olarak- Heidi Allen üstlenmiştir.[16] Partinin sözcülüğüne ise Chuka Umunna getirilmiştir.

Heidi Allen

Neyi Savunuyorlar?

İşçi Partisi’nden ayrılan 7 milletvekilinin kurduğu Birleşik Krallık Değişim Partisi, öncelikle Brexit konusundaki net ve sert karşıt duruşlarıyla diğer büyük partilerden ayrılıyorlar. Zira Muhafazakâr Parti, Brexit’i gerçekleştiren parti olarak bu konuda zaten büyük ölçüde taraf olmuşken, Jeremy Corbyn liderliğindeki İşçi Partisi de beklenmedik bir şekilde bu süreçte sert bir muhalefet geliştirmemiştir. Dolayısıyla, partinin ilk ve en temel argümanı, Brexit konusunda yeni bir referandumun düzenlenmesi ve Avrupa Birliği (AB) üyeliğine devam edilmesidir.[17] Partinin dikkat çekici üyelerinden Nijerya asıllı genç Streatham milletvekili ve parti sözcüsü Chuka Umunna (1978-), diğer İşçi Partili vekilleri de partilerine katılmaya davet ederek, “ülkedeki eski tip siyasete alternatif olarak, 21. yüzyıla uygun yeni bir hareket başlattıkları”nı söylemiş ve Avam Kamarası’nda 11 milletvekili olan Liberal Demokrat Parti ile birleşme ihtimalini -şimdilik- dışlamıştır.[18]

Chuka Umunna

Birleşik Krallık Değişim Partisi’nin internet sitesinde yer alan “Biz Kimiz” (Who We Are) sayfası incelendiğinde[19]; partinin ideolojik önyargılara karşı olduğu, 20. yüzyılın parti siyasetine karşıt olarak 21. yüzyıla uygun yeni bir anlayış geliştirmeye çalıştığı, Britanya’nın ulusal çıkarları ve güvenliğine vurgu yaptığı, Britanya’nın ekonomik gelişimi için daha özgür bir düzen kurmayı amaçladığı, basın özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü gibi değerleri kendine referans yaptığı, açık ve hoşgörülü toplum özlemini yansıttığı, çevreci vurgular yaptığı, ayrımcılık ve eşitsizliklere karşıt bir pozisyon aldığı, parlamenter sistemi savunduğu ve kamu hizmetlerinde -özellikle Ulusal Sağlık Sistemi’nde (NHS)- iyileştirme önerdiği görülmektedir. Bu yönüyle, partinin klasik İşçi Partisi çizgisine (Anthony Giddens ve Tony Blair’in “New Left-Yeni Sol” çizgisi) yakın bir konumda siyasi yaşamına devam ettiği, sosyal demokrat ideolojik çizgiye yatkın olduğu ve ideolojik olarak Fransa’da Emmanuel Macron’un yaptığı tarzda bir dönüşümü henüz yapmadığı belirtilebilir. Ancak parti söylemlerinde yer alan “ideolojik önyargılara karşı olma” vurgusu ve İşçi Partisi’nden ayrılarak yeni bir siyasi hareket başlatılması, partinin zaman içerisinde Macron’un Cumhuriyet Yürüyüşü (LREM) partisi gibi bir yola girebileceğinin sinyallerini vermektedir.

Change UK partisinin Twitter hesabında kullanılan logosu[20]

Parti, bu hafta içi yapılacak olan Avrupa Parlamentosu seçimleri için adaylarını da geçtiğimiz gün ilan etti. Adaylar arasında dikkat çekici bazı isimler var. Örneğin, daha önce Muhafazakâr Parti ve Liberal Demokratları destekleyen köşeyazarı Rachel Johnson, BBC Newsnight sunucularından Gavin Esler, John Major hükümetlerinde 1995-1997 döneminde Sağlık Bakanı olarak görev yapan Stephen Dorrell ve Britanya doğumlu eski Polonya Finans Bakanı Jan-Vincent Rostowski, parti adına yarışacak milletvekili adayları arasında yer alıyorlar.[21] Partinin bu ilk seçiminde büyük bir başarı elde etmesi beklenmese de, adının ülke çapında duyulması ve adaylarının tanınması açısından iyi bir fırsat yakaladığı ortada.

Başarı Şansları Var Mı?

Partinin başarı şansını değerlendiren BBC’den Iain Watson, Birleşik Krallık Değişim Partisi’nin bir merkez parti (centre party) haline gelebilmesi için İşçi Partisi tabanı dışından da destek bulması gerektiğini ifade etmiştir.[22] The Guardian gazetesinden John Crace, partinin siyasi mesajlarında hiçbir sorun olmadığını, ancak mevcut siyasal konjonktürde kimsenin bu yeni partiyi dinlemediğini yazmıştır.[23] Siyasi analist Lisa Nandy, İşçi Partisi’nin giderek daha hoşgörüsürüz bir yapıya bürünmesinin büyük bir risk olduğunu belirterek, Değişim Partisi’nin ortaya çıkışını hazırlayan nedenler üzerinde durmuştur.[24] Sonia Sodha, partinin çıkış manifestosunu “cesur” ve “güçlü” olarak değerlendirmiş ve parti hakkında iyimser düşündüğünü belli etmiştir.[25] Foreign Affairs dergisi için konuyu değerlendiren Anand Menon ve Alan Wager ise, Birleşik Krallık Değişim Partisi’nin 6 milyon Britanyalı seçmenin Brexit’in iptal edilmesi için imza topladıkları bir zamanda ortaya çıktığını ve AB üyeliğinde kalınması gibi somut ve güçlü bir siyasi hedefinin olması nedeniyle, Britanya’daki klasik iki partili sistemi zorlayabileceğini yazmışlardır.[26]

2019 Yerel Seçimleri

Birleşik Krallık’ta 2 Mayıs 2019 tarihinde düzenlenen yerel seçimler, iki partili klasik sistemin değişim yönünde zorlanmaya başladığı ve iki büyük parti Muhafazakâr Parti ve İşçi Partisi’nin düşüş trendlerinin sürdüğünün anlaşılması açısından oldukça önemlidir. Nitekim seçim sonuçlarına bakıldığında; iki büyük partinin de (özellikle Muhafazakâr Parti) oy kaybına uğradığı ve Liberal Demokratlar (LD) ve İngiltere ve Galler Yeşiller Partisi (GPEW) gibi partilerin çıkış gerçekleştirdiği görülmektedir. Sonuçları genel bir yüzdeli dilime dönüştürdüğümüzde ise, karşımıza yüzde 28 civarında oy alan iki büyük parti ve yüzde 19 desteğe sahip bir Liberal Demokrat Parti çıkmaktadır. Bu durum, Birleşik Krallık Değişim Partisi’nin destek bulabileceği ciddi bir seçmen kitlesinin varlığına işaret etmektedir. Özellikle partinin ilerleyen aylarda veya yıllarda Liberal Demokratlarla bir birleşmeye veya seçim ittifakına yönelmesi, bu anlamda ciddi bir siyasi kırılmaya neden olabilir ve Birleşik Krallık siyasi tarihinde merkez sol-merkez-merkez sağ ekseninde yeni bir siyasi bloğun oluşmasına imkân tanıyabilir. Nitekim bu durumu yorumlayan Suzanne Moore da, Britanya’da temsili parlamenter demokrasinin son yıllarda iyi işlemediğinin görüldüğünü ve İşçi Partisi’nin Jeremy Corbyn liderliğinde antisemitizm ve Rusya ve Venezuela ile ilişkiler gibi konulardaki çizgisinin parti içerisinde büyük bir bölünme yarattığını yazmıştır.[27]

2019 Birleşik Krallık yerel seçim sonuçları[28]

Sonuç

Sonuç olarak, İşçi Partisi’nden kopan milletvekillerince kurulan ve ilerleyen günlerde Muhafazakâr Parti’den de bazı katılımlar sağlamayı başaran Birleşik Krallık Değişim Partisi yani Change UK partisinin ada siyasetine yeni bir soluk getirdiği kesin olmakla birlikte, büyük bir başarı beklentisinden konuşmak için henüz oldukça erkendir. Bunun sebebi, İngiliz muhafazakârlığı ve İşçi Partisi’nin kurumsal yapısının gücünden kaynaklanmaktadır. Ancak son yerel seçim sonuçlarının da ispatladığı üzere, özellikle yeni nesil Britanyalılar, klasik iki partili sistemden oldukça sıkılmışlar ve Brexit sürecindeki belirsizlikler nedeniyle de bu iki büyük partiden desteklerini çekmeye başlamışlardır. Dahası, Değişim Partisi’nin önünde AB üyeliğinde kalınması için yeni bir referandum düzenlenmesi ve siyasete önceden katılamayan yeni grup ve kişilere söz hakkı verilmesi gibi iki önemli siyasi proje ve manivela unsuru bulunmaktadır. Bu nedenle, bu partinin başarı şansı ve potansiyelinin olduğu belirtilmelidir. Son olarak, bu süreçte UKIP-Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi’nden ayrılan karizmatik siyasetçi Nigel Farage’ın da Brexit Party (Brexit Partisi) adıyla yeni bir siyasi parti kurduğu belirtilmelidir.[29] Bu partinin de, Donald Trump’ın ABD Başkanı olduğu bir konjonktürde oy oranını arttırma ihtimali yabana atılmamalıdır.

Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

Ozan Örmeci Makaleler (Ozan Örmeci Articles)

Sayfalar

5 Mayıs 2019 Pazar

Birleşik Krallık’ta Yeni Bir Siyasi Parti Kuruldu: Change UK (Birleşik Krallık Değişim Partisi)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder