2014 Romanya Devlet Başkanlığı Seçimleri

Orta Avrupa’nın güney doğusunda, Balkan Yarımadası’nın kuzeyinde bulunan ve Avrupa Birliği ile NATO üyesi ülkelerden olan Romanya’da, Devlet Başkanlığı seçimleri 2 Kasım 2014 tarihinde yapılacaktır. Ancak 2 Kasım’daki ilk turda hiçbir aday % 50’yi geçemezse, seçimlerin ikinci turu 16 Kasım 2014 tarihinde gerçekleştirilecektir. Bu yazıda Romanya Devlet Başkanlığı seçimleri hakkında bazı bilgileri size özetlemeye çalışacağım.

Traian Băsescu

Komünizmin çökmesinin ardından 1991 yılında kurulan Romanya Cumhuriyeti, Fransa 5. Cumhuriyeti örnek alınarak hazırlanmış olan ve yarı-başkanlık sistemini öngören 1991 anayasası (AB uyum sürecinde bu anayasada önemli değişiklikler de yapılmıştır) ile yönetilmektedir.[1] Ülkede 2009 yılında yapılan son Devlet Başkanlığı seçimlerini, ikinci turda rakibi Mircea Geoană’ya az bir farkla üstünlük sağlayan (% 50,33 - % 49,66) Demokratik Liberal Parti (PDL) adayı Traian Băsescu kazanmıştı.[2] 2004 yılındaki Devlet Başkanlığı seçimlerini de kazanmış olan Băsescu, bu seçimlerde anayasa gereği üçüncü defa aday olamamaktadır.[3] 14 adayın yarışacağı seçimlerde, Băsescu’nun yokluğunda daha çok 2 adayın öne çıkması beklenmektedir. Bu iki aday; Sosyal Demokrat Parti’nin (PSD) desteklediği Başbakan Victor Ponta[4] ve Ulusal Liberal Parti’nin (PNL) adayı olan Alman asıllı liberal siyasetçi Klaus Iohannis’dir. Şimdi bu adaylara daha yakından bakalım.

Victor Ponta

1972 doğumlu genç bir politikacı olan Victor-Viorel Ponta, ülkesi Romanya’daki Bükreş Üniversitesi’nde hukuk eğitimi almış ve daha sonra Ceza Hukuku alanında doktora yapmış, hukuk alanında birkaç bilimsel kitap yazarı olan entelektüel bir isimdir.[5] Bir süre Bükreş’teki Romen-Amerikan Üniversitesi’nde de İngilizce ders vermiş olan Ponta, daha sonra ülkesinde savcı olarak çalışmış ve yolsuzluk karşıtı operasyonlarla adından söz ettirmiştir.[6] Daha sonra Eğitim Bakanlığı’nda bürokrat olarak görev yapan Ponta, burada da eski Bakanlardan Hildegard Puwak’ın karıştığı önemli bir yolsuzluğu ortaya çıkararak, “dürüst” imajını perçinlemiş ve yükselen popülaritesiyle siyasete göz kırpmaya başlamıştır. 2002 yılında Sosyal Demokrat Parti’ye (PSD) katılan Ponta, ilk kez 2004 yılında henüz 32 yaşında milletvekili seçilmiş ve 2005 yılında da Avrupa Sosyalist Partisi’nin (PES) gençlik örgütlenmesi Ecosy’nin Başkan Yardımcısı seçilerek hızlı yükselişini devam ettirmiştir.[7] 2008 yılında yeniden milletvekili seçilen Ponta, Emil Boc kabinesinde ilk kez Bakanlık görevi üstlenmiş ve bu dönemde eski ünlü Romen diplomat ve siyasetçi Nicolae Titulescu’ya atfen “küçük Titulescu” olarak anılmaya başlanmıştır.[8] Hızlı yükselişini 2010 yılındaki parti kongresinde Mircea Geoană’yı mağlup edip, Genel Başkan seçilerek sürdüren Ponta, 2012 yılında Sosyalist Enternasyonal Başkan Yardımcısı seçilmiş ve 2012’nin Nisan ayında ilk kez Başbakanlık koltuğuna oturmayı başarmıştır.[9] 2012’nin Aralık ayında yapılan Parlamento seçimlerinde Sosyal Liberal İttifakı (USL) ile % 60 oy alarak büyük bir zafer kazanan[10] Ponta, daha önce doktora tezinde intihal yapmakla suçlanmış ve Romanya Eğitim Bakanlığı tarafından başta aklanmasına rağmen, daha sonra kurulan bir araştırma komitesi tarafından suçlu bulunmuştur.[11] Gençliğinde iyi bir basketbolcu kariyeri olan Ponta’nın ikinci eşi; kendisi gibi bir hukukçu ve sosyal demokrat politikacı olan Daciana Sârbu’dur.[12]

Klaus Iohannis

Seçimlerin bir diğer favorisi olan Klaus Iohannis ise, 1959 doğumlu ve 1992 yılında çıkan bir yasa ile Alman vatandaşlığına hak kazanmış Alman asıllı bir Transilvanya Saksonu’dur.[13] Aslen bir Fizik öğretmeni olan Iohannis, 1990 yılında Romanya’daki Alman azınlığın partisi olan Romanya’daki Almanların Demokratik Forumu’na (DFDR) katılmış ve 2000 yılında Sibiu’daki mucizevî Belediye Başkanlığı zaferinden sonra (Sibiu’da Alman azınlığın nüfusu % 1,6 olmasına rağmen, Iohannis % 69,18 oy almıştır) 2001 yılında partinin Genel Başkanı seçilmiştir.[14] 2004 ve 2008 yıllarında Sibiu’da % 90’a yakın oy oranlarıyla yeniden seçilmeyi başaran Iohannis’in bu inanılmaz başarısı, kendisini tüm Romen seçmenlerin nezdinde iyi bir Devlet Başkanı adayı haline getirmiştir.[15] Kısa sürede Sibiu’yu Alman yatırımcıların ve turistlerin merkezi haline getiren Iohannis, burayı Avrupa Kültür Başkenti seçtirmeyi başararak, adını tüm Avrupa başkentlerine duyurmuştur. 2009 yılında hükümetin güvenoyu alamamasının ardından adı bir süre dışarıdan Başbakanlık yapması için de geçen Iohannis, Devlet Başkanlığı seçimleri öncesinde 2014 yılında Ulusal Liberal Parti’nin (PNL) Başkanı seçilmiştir.[16]

Ülkede son yapılan kamuoyu araştırmaları, seçimlerin ilk turda neticelenmesinin zor olduğunu ortaya koymaktadır. Anketler sonucunda oluşan projeksiyonlarda; ilk turda Ponta’nın % 40, Iohannis’in ise % 30 dolaylarında oy alabilecekleri, ikinci turda ise Ponta’nın % 55 - % 45 gibi bir farkla Devlet Başkanı seçileceği ortaya çıkmaktadır.[17] Diğer 12 adayın ise seçimlerde şansları yok denecek kadar az gözükmektedir. Bu adaylar arasında sadece eski Başbakanlardan Călin Popescu-Tăriceanu ve eski Turizm Bakanı Elena Udrea’nın ilk turda % 10’u zorlamaları beklenmektedir.[18] Romanya’daki seçim kampanyası çok ilginç bazı tartışmalara da sahne olmuştur. Örneğin hâlihazırdaki Devlet Başkanı Traian Băsescu, favori Başkan adayı Victor Ponta’yı “ajan” olmakla suçlamıştır.[19] Ponta ise Alman vatandaşı olan rakibi Iohannis karşısında “sol milliyetçi” bir pozisyon almış ve kampanyası süresince Romenliğini ve Ortodoksluğunu öne çıkarmaya çalışmıştır.[20] Yine kampanyası süresince Doğu’ya ekonomik açılım yapmayı vaat eden ve Iohannis’i “Merkel’in Truva atı” ve “Alman ajanı” olarak nitelendiren Ponta’ya, Alman basın yayın organı Deutsche Welle “Putinizm yanlısı” yakıştırması yapmıştır.[21]

Son tahlilde, Romanya Devlet Başkanlığı seçimlerini ikinci turda Victor Ponta’nın kazanması daha yüksek olasılıklı bir ihtimal olarak gözükmektedir. Ancak Almanya’dan daha yoğun destek alması muhtemel Iohannis’in de önemli ölçüde şansı olduğu vurgulanmalıdır.

Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

[1] “Romania”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Romania.

[2] “Romanian presidential election, 2009”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_presidential_election,_2009.

[3] “Romanian presidential election, 2014”, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_presidential_election,_2014.

[4] Web sitesi için; http://victorponta.ro/.

[5] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[6] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[7] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[8] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[9] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[10] “Romanian legislative election, 2012”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_legislative_election,_2012.

[11] “Victor Ponta”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Ponta.

[12] “Daciana Sârbu”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Daciana_S%C3%A2rbu.

[13] “Klaus Iohannis”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Klaus_Iohannis.

[14] “Klaus Iohannis”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Klaus_Iohannis.

[15] “Klaus Iohannis”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Klaus_Iohannis.

[16] “Klaus Iohannis”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Klaus_Iohannis.

[17] “Romanian presidential election, 2014”, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Romanian_presidential_election,_2014.

[18] “Ponta v the liberals and the ladies”, The Economist, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://www.economist.com/news/europe/21615630-victor-ponta-running-against-four-centre-right-candidates-ponta-v-liberals-and-ladies.

[19] “Romania president says PM was an undercover spy”, Reuters, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://www.reuters.com/article/2014/10/14/us-romania-politics-idUSKCN0I30UG20141014.

[20] “Romania president says PM was an undercover spy”, DW, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://www.dw.de/democracy-put-to-the-test-in-romania/a-18031443.

[21] “Romania president says PM was an undercover spy”, DW, Erişim Tarihi: 02.11.2014, Erişim Adresi: http://www.dw.de/democracy-put-to-the-test-in-romania/a-18031443.