Giriş
27 Eylül 2024 tarihinde iktidardaki Liberal Demokrat Parti’de yeni Genel Başkan ve Başbakan’ın belirlendiği önemli bir seçimin yapıldığı Japonya’da, 27 Ekim 2024 tarihinde de yeni genel seçimler için sandık başına gidilecektir. Bu yazıda, 2024 Japonya genel seçimlerini mercek altına alacağım.
LDP Genel Başkan Seçimi: Ishiba'nın Beklenen Zaferi
Kısa süre önce kaleme aldığım “Japonya Yeni Başbakanına Hazırlanıyor” başlıklı yazıda da vurguladığım üzere[1], “1955 sistemi” veya “bir buçuk parti sistemi” olarak adlandırılan bir tür demokratik usullere dayalı hâkim (kartel) parti sisteminin geçerli olduğu modern Japonya siyasetinde, Liberal Demokrat Parti (LDP)[2], sisteme hâkim ve 70 yıllık demokratik süreçte yalnızca iki defa üçer yıllık sürelerde iktidardan uzak kalmış dominant bir siyasal aktör durumundadır. LDP, 2012’de bu yana yapılan tüm genel seçimleri kazanmış ve Başbakanları kendi parti üyeleri arasından seçmiştir. Tam da bu nedenle, 27 Eylül 2024 tarihli LDP Genel Başkanlık seçimi, aslında bir anlamda Japonya’nın yeni Başbakanı’nın tayin edileceği süreç olarak değerlendirilmiş ve bu süreçte Shigeru Ishiba, Shinjirō Koizumi ve Sanae Takaichi gibi adaylar öne çıkmıştır. Seçim için Ishiba ve Takaichi daha iddialı adaylar olarak öne çıkarken; ilk tur oylamasında genç ve karizmatik aday Koizimu 136 oyda kalarak elenmiş, büyük bir sürpriz yapan kadın siyasetçi Takaichi 181 oyla birinci turu önde tamamlamış ve favori aday Ishiba da 154 oy alabilmiştir. Ancak ikinci turda yarışan Ishiba ile Takaichi arasında Ishiba 215 oyla öne çıkmış ve 194 oy alan Takaichi’yi geride bırakarak LDP’nin yeni Genel Başkanı ve - Fumio Kishida’nın ardından- Japonya’nın yeni Başbakanı olmuştur.[3]
Shigeru Ishiba
2024 Japonya Genel Seçimleri
Shigeru Ishiba, Genel Başkan seçilir seçilmez ülkedeki erken genel seçimlerin 27 Ekim 2024 tarihinde yapılacağını ilan etmiş ve geçici Başbakanlığını kalıcı hale getirmek için düğmeye basmıştır.[4] Japonya’nın 1955’ten günümüze yapılan genel seçimlerine baktığımızda, 70 yıllık süreçte 24 genel seçimin düzenlendiğini ve bu bağlamda yaklaşık her 3 senede bir ülkede sandık başına gidildiği görülmektedir. Bu nedenle, Shigeru Ishiba’nın kararı -son genel seçimlerin 2021’de yapıldığı da düşünülürse- doğru ve yerinde bir karardır. Bu şekilde, Ishiba, demokratik meşruiyetini de pekiştirerek güçlü bir liderlik inşa etmeyi amaçlıyor olabilir.
Her zamanki gibi LDP’nin ağır favori olduğu seçimlerde yarışacak başka önemli siyasi partiler de bulunmaktadır. Bunlar arasında anketlere göre LDP’ye ciddi rakip olabilecek tek parti durumundaki Japonya Anayasal Demokrat Partisi (Rikken-minshutō veya CDP)[5], 2017 yılında kurulmuş merkez-merkez sol çizgideki liberal bir partidir. Eski DPJ’li Yoshihiko Noda liderliğindeki parti, güncel bazı anketlere göre[6] yüzde 11-14 arasında değişen ciddi bir oy potansiyeline sahiptir. CDP’nin Japon Meclisi Diet’te 99 milletvekili bulunmaktadır. Buna karşın, aynı anketlerde LDP’nin oyunun yüzde 33-39 bandında olduğunu ve seçimi kazanma noktasında partinin herhangi bir endişesinin olmadığını da belirtmek gerekir.
Milliyetçi-muhafazakâr çizgideki Japonya Yenilik Partisi (ippon Ishin no Kai)[7] de anketlerde oy oranı yüzde 5’e yaklaşan önemli bir diğer siyasal oluşum olarak dikkat çekmektedir. Nobuyuki Baba liderliğindeki partinin Diet’teki milletvekilliği sayısı şimdilik 41’dir. Oy oranları yüzde 4 civarında gezinen Budist Soka Gakkai hareketinin partileşmesi sonucunda kurulmuş muhafazakâr sağ Komeito Partisi (NKP)[8] ile Japonya Komünist Partisi (JCP)[9] de ülkedeki diğer önemli siyasal partilerdir. Komeito’nun başında Keiichi Ishii bulunurken, partinin vekil sayısı şu an itibariyle 32’dir. Kadın lider Tomoko Tamura’nın yönettiği JCP ise Diet’te 10 milletvekili ile temsil edilmektedir.
Genel Seçimler Sonrasında Olası Gelişmeler
Neticede, seçimleri LDP’nin kazanması noktasında herhangi bir soru işareti bulunmamasına karşın, yeni Başbakan Shigeru Ishiba’nın siyasi tavrı ve özellikle ABD ve Çin’le ilişkiler konusunda alabileceği kararlar kuşkusuz önemli ve merak konusudur. South China Morning Post için konuyu değerlendiren Alex Lo, Ishiba’nın Çin karşıtı şahinlerden olmadığını belirterek, ülkesinin Çin’le ilişkilerini geliştirebilecek bir lider olarak Ishida’yı öne çıkarmıştır.[10] Zaten Ishiba’nın Genel Başkan seçilmesi sonrasında Çin yönetiminden verilen olumlu mesajlar da[11] yeni Başbakan’ın Pekin tarafından iyi niyetli bir isim olarak algılandığını göstermektedir.
Japonya’nın eski Savunma Bakanı olan Yasuhide Nakayama ise, Ishiba’nın ABD ile ilişkilere büyük önem verdiğini ve Genel Başkan seçilmeden önce Tayvan’ı ziyaret ettiğinin altını çizerek, yeni Başbakan’ın Çin konusunda sanıldığından daha muhafazakâr olduğunu iddia etmektedir.[12] Nakayama, yeni Japon Başbakanı’nın ABD’de seçilecek yeni Başkanla da (Donald Trump veya Kamala Harris) iyi geçinmeye ve iş birliğini geliştirmeye çalışacağını düşünmektedir.[13]
Sonuç
Sonuçta, Japonya’da Shigeru Ishiba’nın Başbakan seçilmesi beklenen genel seçimlere gidilirken, ülkenin ABD-Çin rekabeti bağlamında önemi ve değeri giderek artmaktadır. Zira Çin’in ekonomik gücü pekişmeye devam edip, Tayvan konusu da kızıştıkça, önemli bir ekonomik ve teknolojik güç olan Japonya’nın -Güney Kore ve Filipinler gibi diğer Washington müttefiki demokrasiler gibi- konumu ve bölgedeki etkisi kritik bir meseleye dönüşmektedir. Bu bağlamda Japonya için akılcı strateji ise, Batı’dan (ABD, NATO vs.) olabildiğince fazla destek (ekonomik, askeri, siyasi vs.) almak ama Çin’le de ilişkileri iyi tutarak herhangi bir ani kriz veya değişikliğe izin vermemek olabilir. Ancak son yıllarda aslında oldukça yüksek seviyede olan Çin-Japonya ekonomik ilişkilerinde bir duraklama dönemine girilmiştir ki, bu da özellikle ABD’de Donald Trump’ın Başkan seçilmesi halinde kalıcı bir trend haline gelebilir. Üstelik şu da bir gerçektir ki, Tayvan Sorunu, ABD kadar, hatta belki de ondan daha fazla Japonya için önemli bir konudur ve Tokyo bu konuda güç kullanımına dayalı bir oldu-bitti yaşanmasını istememektedir. Bu bağlamda, Japonya-Çin ilişkilerinin sağlıklı şekilde devamı, her iki ülke açısından da faydalı ve ekonomik gelişimi sağlayacak pozitif bir husustur.
Kapak fotoğrafı: https://apcoworldwide.com/blog/stable-yet-unpredictable/
Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ
DİPNOTLAR
[1] Ozan Örmeci (2024), “Japonya Yeni Başbakanına Hazırlanıyor”, Uluslararası Politika Akademisi, 10.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://politikaakademisi.org/2024/09/10/japonya-yeni-basbakanina-hazirlaniyor/.
[2] Web sitesi için; https://www.jimin.jp/english/.
[3] Sheila A. Smith (2024), “The LDP Leadership Race: Ishiba Shigeru Wins”, CFR, 27.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://www.cfr.org/blog/ldp-leadership-race-ishiba-shigeru-wins.
[4] Rane (2024), “Japan's New PM Will Seek To Revive His Party -- if He Survives a Snap Election”, 30.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://worldview.stratfor.com/article/japans-new-pm-will-seek-revive-his-party-if-he-survives-snap-election.
[5] Web sitesi için; https://cdp-japan.jp/english.
[6] Bakınız;
[7] Web sitesi için; https://o-ishin.jp/en/.
[8] Web sitesi için; https://www.komei.or.jp/en/.
[9] Web sitesi için; https://www.jcp.or.jp/english/.
[10] Alex Lo (2024), “My Take | Shigeru Ishiba a Japanese leader who is willing to engage China”, South China Morning Post, 29.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://www.scmp.com/opinion/article/3280437/shigeru-ishiba-japanese-leader-who-willing-engage-china.
[11] William Yang (2024), “China calls for stable Japan relations after Ishiba election victory”, VOA, 28.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://www.voanews.com/a/china-calls-for-stable-japan-relations-after-ishiba-election-victory/7802773.html.
[12] CNBC International News (2024), “Japan: Shigeru Ishiba is 'very conservative' about the China issue, says former defense minister”, 30.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=3bKhmmKB5fI.
[13] CNBC International News (2024), “Japan: Shigeru Ishiba is 'very conservative' about the China issue, says former defense minister”, 30.09.2024, Erişim Tarihi: 01.10.2024, Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=3bKhmmKB5fI.